Dagblaðið - 24.04.1978, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 24. APRÍL 1978.
BIABIB
fijálst, nháð dagblað
Utgefandi Dagbladið hf.
Framkvœmdastjórí: Svoinn R. Eyjólfsson. Ritstjórí: Jónas Krístjánsson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrífstofustjóri rítstjómar
Jóhannos Reykdal. Íþróttír Hallur Sfmonarson. Aöstodarfróttastjóri: Atii Steinarsson. Handrit:
Ásgrímur Pólsson.
BlaÓamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur Sigurðs-
son, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jónas Haraldsson, Ólafur Goirsson, Ólafur Jónsson, Ómar
Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir Ámi Páll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Pormóðsson.
Skrífstofustjóri: Ólafur EyjóKsson. Gjaldkerí: Þróinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Svoinsson
Dreifingarstjórí: Már E. M. Halldórsson.
Rítstjóm Síðumúla 12. Afgreiðsla Þverholti 2. Áskríftir, auglýsingar og skrifstofur Þverhoiti 11. Aðal-
simi blaðsins 27022 (10 linurí. Áskríft 1850 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið
Setning og umbrot Dagblaðið hf. Síðumúla 12.
Mynda- og plötugerð: Hilmir hf. Siðumúla 12. Prentun: Árvakur hf. Skeifunni 19.
Munurinn á enginn að vera
„Spurningin er bara, hversu mikill
munurinn eigi að vera,” er oft sagt, þegar
fjallaðer ummisjafnt gildi atkvæðisrétt-
ar íslendinga eftir búsetu. Virðast flestir
hallast að því, að kosningaréttur
Reykvíkinga og íbúa Reykjanes-
kjördæmis megi vera nokkru minni en annarra lands-
manna.
Flestir ráðamenn og þingmenn þjóðarinnar segjast
hafa mikinn áhuga á að draga úr misréttinu. í rauninni
er áhuginn lítill, svo sem aðgerðaleysið í vetur hefur
sýnt. t haust lýstu forustumenn flokkanna því yfir, að
laga yrði ákvæðisréttinn fyrir næstu kosningar. For-
sætisráðherra lofaði forustu ríkisstjórnarinnar. Þar með
var málið svæft.
Þeir, sem fjallað hafa um málið, hafa mesta trú á
einföldum breytingum á kosningalögum, sem ekki
krefjast neinnar stjórnarskrárbreytinga. Með því að af-
nema prósenturegluna viö úthlutun uppbótarþingsæta
og heimila fleiri en einn uppbótarmann flokks í einu og
sama kjördæminu má draga úr misréttinu um tæpan
helming.
Dagblaðið studdi þessa hugmynd, af því að vönduð
rök höfðu verið leidd að því, að hún varðaði ekki
stjórnarskrána. Unnt hefði verið að gera hugmyndina að
lögum í vetur og beita henni í kosningum sumarsins.
Mætti þá líta á hana sem bráðabirgðalausn, sem dygði,
unz lokið væri endurskoðun stjórnarskrárinnar.
Nú þegar ráðamenn þjóðarinnar eru orðnir uppvísir
að svikum í málinu, er rétt að minna á, að rýrnun mis-
réttisins um tæpan helming er alls ekki endanleg lausn.
Margir hafa einblínt svo á bráðabirgðalausnina, að þeir
eru farnir að trúa áróðrinum fyrir því, að atkvæðisréttur
megi vera misjafn, þótt hann megi ekki vera eins misjafn
og hann er nú.
Magnús Kjartansson alþingismaður tók þessar hug-
myndir rækilega til bæna í kjallaragrein í Dagblaðinu
fyrir réttri viku. Sagði hann enn eima eftir af þeirri
skoðun, að „fólkið á mölinni” eða „Grimsbýlýðurinn”
væri óæðra fólk en sveitafólkið.
Magnús lagði áherzlu á, að einungis eitt heilbrigt
sjónarmið væri til á þessu sviði: „Kosningarétturinn er
mannréttindi, sem allir eiga að fá að njóta á jafn gildan
hátt án tillits til efnahags, kynferðis, búsetu eða annarra
óskyldra þátta.”
Magnús sagði það gervirök, að íbúar suðvesturhorns-
ins njóti forréttinda í því að hafa allar miðstöðvar þjóð-
félagsins í nágrenni sínu, ríkisstjórn, banka, innflutning
og útflutning, tryggingar og heilsugæzlu.
„Þeir, sem þannig tala, virðast líta á martnréttindi
sem einhverja verzlunarvöru,” segir Magnús.
Síðan neitar hann því algerlega, að almenningur á
svæðinu njóti hinnar margumtöluðu nálægðar og telur
hann fremur hafa af henni skaða. Nefnir hann m.a. að
þar hefur fólk að meðaltali lægri laun en annars staðar
í landinu. Það situr því ekki við kjötkatlana.
Svo skorar Magnús á íbúa suðvesturhornsins að
hrista af sér slenið: „Hvernig væri, að kjósendur á
þessu svæði sameinuðust um að spyrja stjórnmála-
flokkana spjörunum út úr um stefnu þeirra í þessu máli
og létu þá vita, að stuðningur færi eftir svörum þeirra
og fyrirheitum?”
Grein Magnúsar er þörf áminning um fánýti
spurningarinnar í upphafi þessa leiðara um, „hversu
mikill munurinn eigi að vera”. Hann á enginn að vera.
f ' -
Hvers vegna verkföll
íV-Þýzkalandi?
— grein um atvinnuástand og breytt viðhorf í V—Þýzkalandi
eftir Ólaf H. Jónsson viðskiptafræðing sem dvalið hefur
þarlendis undanfarin ár
- -..................-----..
Árið 1978 geiur orðið afdrifaríkt
fyrir V-Þýzkaland hvað snertir samn-
inga launafólks og atvinnurekanda
sem nú hafa staðið yfir og standa enn.
Virðist svo sem í þessum samningum
verði farið inn á nýjar brautir. Eins og
menn vita er V-Þýzkaland mjög háð
útflutningi (27% þjóðarframleiðslunn-
ar eru flutt út) og er við mikið vanda-
mál að etja. Laun hér í Þýzkalandi eru
þau hæstu í heiminum. 1977 voru þau
18,70 Dm á klst. hér í V-Þýzkalandi en
til samanburðar má geta þess að í USA
voru þau 16,20 Dm á klst. og í Eng-
landi 7,80 Dm á klst. Þær kröfur sem
verkalýðsfélögin vilja knýja fram
verða nú raktar í stuttu máli.
Vinnudeilur
Fyrir Helmut Schmidt kanslara eru
verkföll engin þjóðarógæfa en þrátt
fyrir það ofþyngja þau viðskiptalífinu
allóþægilega með styttri vinnutirrta,
engri framleiðslu og töpuðum mögu-
leikum á vexti þjóðarframleiðslunnar.
Slíkt gerðist í verkfalli málmiðnaðar-
manna í Schleswig-Holstein 1956,
1971 i Baden-Wurttemberg og 1974
með verkfalli opinberra starfsmanna
og flutningaverkamanna. Á árinu
1978 virðist þetta ætla að endurtaka
^___
" ..................
sig. Prentiðnaðarmenn og málm-
iðnaðarmenn hindra framleiðslu í
prentsmiðjum og bifreiðaverksmiðj-
um, neyða glerverksmiðjur til að
draga úr framleiðslu og stórfyrirtækin
í rafmagnsiðnaði urðu einnig að
minnka framleiðslu sína. Heildarskað-
ann er ekki enn búið að reikna út.
Samninga-
viðræður
Samningar um laun og kjör verka-
fólks í ýmsum greinum atvinnulifsins
sem nú hafa staðið yftr hér í V-Þýzka-
landi, virðast hafa þróazt inn á alveg
nýjar brautir. Áður hefur krafan ætíð
verið „hærri laun”. Nú fara verkalýðs-
félögin fram á algjöra verndun gegn
þeim afleiðingum sem tæknin kann að
hafa í för með sér og allri þeirri
„rationaliseringu”, fullkominni nýt-
ingtt framleiðslutækjanna, sem flest
fyrirtæki reyna að innleiða hjá sér.
Prentiðnaðarmenn riðu á vaðið með
þessar kröfur og aðrir fylgja nú á eftir.
Allt í einu er ekki rætt um hækkun
launa sem kröfu númer eitt heldur eru
kröfur um mannúðlegri meðhöndlun
verkafólks settar á oddinn. Ástæðan er
„hræðslan við það að missa atvinn-
una” og slík vandamál verða ekki leyst
með talnakvarðanum.
í fyrsta sinn I sögu V-Þýzkalands
eftir seinni heimsstyrjöldina eru nú
umræður um þær afleiðingar tækni-
legra framfara og „rationaliseringar”
sem alltaf færast í vöxt. Ekki er slíkt
óeðlilegt þar sem atvinnuleysi hefur
undanfarin fjögur ár verið i kringum
ein milljón atvinnufærra manna að
meðaltali á ári. Er nú orðið Ijóst að
eitthvað verða verkalýðsfélögin að
gera til þess að sporna við þessari þró-
un.
Þegar til samningaumræðna kom
mátti líkja þvi við „árekstur tveggja
hraðlesta” eins og Helmut Schmidt
kanslari komst að orði. Slíkt er mjög
óvenjulegt hér í V-Þýzkalandi. Um
allt V-Þýzkaland urðu menn varir við
neistaflugið. Afleiðingamar urðu
mjög áhrifamiklar, verkföll og verk-
bönn í málmiðnaði, verkfallshótanir í >
byggingaiðnaði, harðnandi deilur hjá
banka- og tryggingamönnum og enn-
fremur mikil beizkja i lyfjaiðnaði.
Dagblöð komu ekki út í ntarga daga
vegna verkfalla prentara og verk-
banna atvinnurekenda. Segja má að
þetta sé aðeins fyrsti þáttur í leikriti en
ekki lok þess. Afleiðingar tæknifram-
fara og fullnýtingu atvinnutækjanna
koma mest niður á verkafólki, iðn-
Hvað varðar þá
um þjóðarhag?
Þessi spurning leitar oft á huga
minn siðan rikisstjórnin setti sín frægu
lög um efnahagsráðstafanir. Ég get
ekki látið mér til hugar koma, að
nokkrum manni detti I hug að þau
leysi til lengdar nokkurn vanda Hins
vegar skapa þau mikinn vanda, óróa
og deilur á visku landsfeðranna og var
þó sú Vantrú ærin fyrir. Mörgum er
líka enn í fersku minni, þegar forustu-
menn stjórnmálaflokkanna komu á
skjáinn, þegar frumvarpið var í þing-
inu, og sögðu einum rómi um allt, sem
þeir lögðu til að hér væri aðeins um
bráðabirgðalausnir að ræða.
Magnús Torfi benti að visu á
skynsamleg úrræði en hann var fyrir
svo litinn flokk að ekki tók að ansa
þvi, þó það snerti hagsmuni fjöldans.
Ég veit að verkafólk i stjórnarflokkun-
um varaði alvarlega við þessum að-
gerðum. Það er á sömu skoðun og
Sigurður á Hellu að við þurfum jafn
mikið fyrir nauðþurftum hvort sem
við erum íhald, kommar eða eitthvað
annað. En fræðingarnir sem stjórna
landinu I dag hlusta ekki á almúgafólk.
Reyndar finnst mér það alvarlegt mál,
hvað erfiðismaðurinn i þjóðfélaginu á
sér fáa málsvara. Það er í lízku að vera
verkalýðssinni, en þegar á reynir
finnst þeim sem hafa punktana og
prófin sjálfsagt að bera miklu meira úr
býtum, jafnvel þó þeir vinni við hlið
þeirra, sem ekki hafa stimplaða
menntun. Margra ára starfsþjálfun er
einskis metin, a.m.k. ef um það
opinbera er að ræða, en einstaka at-
vinnurekandi hefur vit á að gera vel
/■
Stjómarmyndun
fyrír kosningar
Það leynir sér ekki, að hinir æfðu
stjórnmálamenn og áhugasömustu
fylgismenn þeirra eru komnir í kosn-
ingaham, því umræða um stjórnar-
myndun eftir júníkosningamar er
þegar hafin.
Það hefur ekki gerst hér á landi í
tæplega hálfa öld, að nokkur einn
stjórnmálaflokkur hlyti hreinan meiri-
hluta á Alþingi. Um skeið var Sjálf-
stæðisflokkurinn ekki fjarri þvi og
skorti raunar ekki nema nokkui
hundruð atkvæði, ef þau hefðu dreifst
á réttan hátt. Þetta var þó öllu frekar
vegna gallaðs kosningakerfis en hins,
að sjálfstæðismenn væru í meirihluta
með þjóðinni, og síðan hefur kjör-
dæmaskipan verið breytt.
Segja má, að hér á landi hafi ríkt
kerfi san.steypustjórna, og næstum
ótrúlegt, hvernig tekist hefur að koma
saman stjórnum. Fjórir gömlu flokk-
amir hafa allir setið I stjórn með öllum
hinum, svo að ætla má, að nálega allt
sé hugsanlegt. Þetta er raunar þýð-
ingarmikið fyrir sjálfstæði þjóðarinn-
ar. Ef flokkarnir gætu til lengdar ekki
komið sér saman, yrði hér stjórnleysi,
og er best að spá engu um hugsanlegar
afleiðingar þess.
í byrjun síðustu heimsstyrjaldar var
V