Dagblaðið - 24.04.1978, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 24. APRÍL 1978.
13
aðarfólki og skrifstofufólki. Af 100
starfsmönnum í prentiðn (eftir innleið-
ingu tölvukerfis) yrðu t.d. samkv. út-
reikningi verkalýðsfélagsins 50 starfs-
menn umfram það sem fyrirtsekið
þyrfti, ráða yrði 40 faglærða starfs-
menn sem kynnu með tölvur að fara,
þannig að af þessum 100 upphaflegu
starfsmönnum yrði 10 haldið áfram
hjá fyrirtækinu.
í þeim deildum bankanna, þar sem
starfsmenn eru ekki i beinu sambandi
við viðskiptavininn, eins og í launa-
deild eða starfsmannadeild (þar er
hægt að koma mest allri vinnu í tölvu-
kerfi) stofnar tölvan til mikillar hættu
fyrir siarfsmenn þessara deilda, breytir
öllum vinnukröfum, rýrir starfshæfi-
leika og leiðir til minnkandi launa
starfsfólksins.
Áður fyrr var barizt um þessi atriði í
verksmiðjunum en nú er fólkið í skrif-
stofubákninu vaknað til lífsins vegna
þeirrar hættu sem að því steðjar.
Reynslan hefur sýnt að þegar til
lengdar lætur eykst alltaf atvinnu-
leysið, ef ekki er spyrnt á móti i tíma.
Þessir samningar skyldu skera úr um
það.
Vernd verkafólks
í stað mannlegrar hugkvæmiti leysa
nú millimetra stórir mikrótransistorar
mannsheilann af hólmi. Fjöldi starfa
gjörbreytist eða fellur algjörlega niður.
En hvað á að gera? Á að halda i þann
starfskraft sem ekki er lengur þörf
fyrir vegna tækniframfara? Á að
iryggja starfskröftunt þau laun sent
þeir fá samkvæmt starfslýsingu og
samningi, þrátt fyrir það að störfin séu
nú einfaldari og léttari? Svar verka-
lýðsfélaganna er já. Verkafólkið vill að
atvinnurekendur hugsi og sjái betur
um mannlegar hliðar starfskraftanna.
Verkalýðsforingjar leggja mikla
áherzlu á það að fólkið haldi sínum
launum þrátt fyrir þessar breytingar.
Verkalýðsforingjar í Baden-Wurt-
temberg hafa fundið upp mjög at-
hyglisvert kerfi til verndar verkafólk-
inu. í stuttu máli; verði umtalsverðar
breytingar á einu starfssviði vegna
fullnýtingar atvinnutækjanna eða
kaupa á nýrri vél er atvinnurekanda
Upphafsstaða:
Launa- Fjöldi Laun
flokkur starfs- á
krafta klst.
3 10 694
6 10 799
10 10 992
Öryggistalan hér yrði 828.
skylt að greiða starfsmanni sömu laun
og áður, þrátt fyrir að vinna hans sé
nú einfaldari eða léttari. Þetta á við
þegar atvinnurekandi getur ekki út-
vegað starfsmanni sams konar starf og
upphaflega stóð í samningi hans. At-
vinnurekandi getur einnig séð um að
endurhæfa starfskraftinn í annaðstarf
og þá á sömu launum og liann áður
hafði. Atvinnurekandi ber allan
kostnað af slikri endurhæfingu. Ef
siarfsmaður í málmiðnaði er færður
yfir í nýtt starf og þá léttara eða ein-
faldara, er atvinnurekendum skylt að
greiða honum söntu laun og hann
áður hafði i a.m.k. 18 mánuði. Getur
slíkt munað stórum upphæðunt í verk-
smiðjum með tugi þúsunda starfs-
ntanna. Með tölulegu dænti má sýna
hvernig þeint launum. sem starfsmenn
í ákveðnum launaflokkum fá, er
haldið jafn háum og fyrir breytingu.
Styðjast verkalýðsforingjar þá við svo-
kallaða „öryggistölu” og skal hún út-
skýrð hér á eftir. 1 þessu dæmi er átt
við það þegar starfsmönnum er sagt
upp og nýir menn ráðnir, sem veldur
þvi að allur „launastrúktúr" breytist.
Öryggistalan er fundin með því að
deila fjölda siarfsmanna í hinum ýmsu
launaflokkum (samtals) upp I borguð
laun (samtals) samkvæmt samningum,
t.d.
. Nýir menn ráðnir
10 starfskröftum er bætt við í launa-
flokk 3.
Launa- Fjöldi Laun
flokkur starfs- á
krafta klst.
3 20 694
6 10 799
10 10 992
Öryggistalan eftir að ráðnir voru 10
starfsmenn til viðbótar hefur lækkað
niður i 795. þ.e. hlutfallslega greiðir
fyrirtækið nú minna í laun miðað við
það sem áður var.
Ástæðan fyrir þvi.að verkalýðsfor-
ingjar vilja miða við þessa „öryggis-
tölu” er sú, að annars geta atvinnurek-
endur með kaupum á nýrri vél aukið
gróða sinn vegna þessara vélakaupa
(sem þýðir meiri framleiðni) og þar að
auki hirt þann gróða sem skapast
myndi vegna ntinni launakostnaðar
(hlutfallslcga) þrátt fyrir fjölguif stárfs-
krafta (úr 10 i 20 starfskrafta í launa-
flokki 3). Eins og gefur að skilja eru at-
vinnurekendur ekki alveg sáttir við
slik rök, þeir álita að verði ekki liægt
að fullnýta allar tækniframfarir til
hins ýtrasta megi gera ráð fyrir að það
hafi rnjög slæmar afleiðingar. At-
vinnurekendur nefna þessa „öryggis-
lölu” „örugga tölu til gjaldþrots". Al-
vinnurekendur óttast að þessi öryggis-
laun sljóvgi meðvitun starfsfólksins
gagnvart vinnunni og leiði til minni
framleiðni. En þrátt fyrir þessi mót-
mæli atvinnurekenda urðu þeir að
gefa eftir í premiðnaði og það er
fólks t þessum samningum gera menn
sér líka grein fyrir að slíkl kann að
reynast hættulegl. Sagt er að nú þegar
sé mikið unt ónauðsynlegt vinnuafl i
hinunt opinbera geira og ef slikt komi
lika inn í fyrirtækjageirann geti slikt
haft mjög afdrifarikar aOeiðingar á allt
efnahagslíf V-Þýzkalands.
Laun iðnverkantanns í V-Þýzka-
landi og „viðbótarlaun” þau sent at-
vinnurekandi verður að greiða:
Fyrir hver 100 DM sem verka-
maður fær brúttó í laun vegna vinnu
sinnar koma eftirfarandi póstar ofan á
sem atvinnurekendum cr skylt að
greiða samkvæmt lögum eða samning-
um!
Sjúkrairyggingar og ellilífeyrir.
Greiddir veikindadagar.
Greiddir fridagar.
Greiit sumarfri.
Grciti orlof fyrir jóla- og sumarfri.
Sérstakur ellilifeyrir greiddur af fyririækinu.
Framlagatvrek. til aukinssparnaðar verkafólks.
Annaö.
aðeins fyrsti þáttur leikritsins hér í V-
Þýzkalandi. Þessar nýju kröfur ntá
verkafólkið þakka hinni ungu kynslóð
i forystuliði verkalýðsforystunnar.
Þeir hafa fengið þær í gegn með ntikilli
ákveðni og einbeitni sem aftur hinir
eldri virtust ekki hafa nóg af. Skoðana-
könnun verkafólks í haust var at-
hyglisverð. þar sem frarn kom að 54%
vildu setja efsta kröfuna um örugga
vinnu og minnkun atvinnuleysis, 17%
vildu hærra kaup sem aðalbaráuumál-
ið.
Þrátt fyrir þennan árangur verka-
Þetta gerir santanlagt 65.50 DM
sent er mikil upphæð og því ekki að
undra þótt sérhver launahækkun liafi
mikið að segja fyrir allt aivinnulíf i
heild. Að meðaltali má reikna með
launahækkunum sem nema frá 4%
upp í rúm 5% yfir alla linuna. 1 dag er
barizt fyrir hinum „mannúðlegri kröf-
um" en launahækkun látin sitja á hak-
anum.
V-Þýzkalandi 15. april 1978,
Ölafur H. Jónsson
viðskiptafræðingur
við gott fólk nú. Almennt kaupgjald í
landinu setur okkur ekki á hausinn.
Engir launamenn, nema þessir sem
stöðugt eru að tala um of há laun
launafólks geta dregið undan skatti
svo drjúgur hluti af tekjum þeirra
skilar sér aftur. Það er skipulagsleysið,
ráðleysið og dekrið við flokkgæðinga,
sem ólukkunni veldur. Enginn er
ábyrgur fyrir neinu, jafnvel þó þeir
glutri niður fjármálum, sem virkilega
skipta þjóðarbúið nokkru máli.
Ráðdeildarmenn, sem reka fyrirtæki
sín vel og láta jafnvel I það skína, að
þeir geti borgað fólki slnu betur, eru
illa séðir af skussum, sem kunna ekki.
til verka og aldrei hafa verið annað en
skuldakóngar. Ágætir menn fá ekki þá
fyrirgreiðslu sem þeir þurfa af þvi að
óráðsia hinna og einkabruðl gleypir
fjármunina.
Á að sofa?
Nú er Krafla sofnuð. Hvernig fer þá
með bílaleiguna á Akureyri? Hvernig
stendur á að nú er aldrei minnst á
sett á laggirnar þjóðstjórn, enda ærið
tilefni til slíkrar sameiningar. í kjölfar
hennar sigldu miklir erfiðleikar og sat
þá um sinn embættismannastjórn,
sem þáverandi ríkisstjóri (síðar forseti)
Sveinn Björnsson skipaði. Forsetat
hafa án efa hótað flokkunum, að þeir
mundu skipa slíkar stjórnir, en til þess
hefur |dó ekki komið aftur. Á fyrsta ári
lýðveldisins var mynduð meirihluta-
stjórn. Öðru hverju hafa minnihluta-
stjórnir setið við völd skamman tíma,
og er það ekki óeðlilegt, en meirihluta-
stjórnir hafa verð þessar:
Nýsköpunarstjórn (S. Afl. Sós.). 44—
47.
Stefanía (Afl, S, F), 47—49.
Sjálfstæði-Framsókn. 50—56.
I. Vinstristjórn (F, Abl, Afl), 56—58.
Viðreisn (S. Afl.) 59—71.
II. Vinstri stjórn (F, Abl„ Samt.), 71 —
74.
Sjálfstæði-Framsókn, 74—.
Kjallarinn
Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir
gjaldeyrissvikin i sambandi við skipa-
kaupin? Á að sofa á því fram yfir
kosningar? Það er engu líkara en um
það gildi samsæri þagnarinnar. Því
1 kosningabaráttu reyna flokkar oft
að hafa áhrif á kjósendur með þvi að
halda fram, að einhverjir aðrir ætli sér
að mynda stjórn eftir kosningar. Hins
vegar reyna forustumenn flokkanna
sjálfir að binda sig ekki og hafa frjálsar
hendur.
Yfirleitt er hér um illkvittnislegar
getgátur að ræða, enda er þeim ætlað
að hafa áróðursgildi og leika á forvitni
almennra kjósenda. Þess er rétt að
minnast, að heitstrengingar stjóm-
málamanna í þessum efnum hafa
reynst haldlitlar. Alþýðubandalagið
hefur til dæmis tvívegis lýst yfir. að
það taki ekki þátt í stjórn, nema her-
inn verði látinn fara. Það sat i tveim
stjórnum, en herinn var um kyrrt eftir
þær báðar. Og enn gefa þeir sömu yfir-
lýsingu. Skyldi nokkur trúa þeim?
Reynslan hefur oft sýnt, að 'ekki
þurfa að verða miklar breytingar á
miður er okkar litla þjóðfélag orðið
þannig að enginn treystir neinum og
allir gruna alla um allt. Svo víða hefur
spillingin teygt inn loppurnar og er þá
verkalýðshreyfingin ekki undanskilin.
Nú er Verkamannasambandið í tak
mörkuðu verkfalli og falla mörg stór
orð um það á báða vegu. Verkamenn
hafa boðið upp á sérsamninga við at-
vinnurekendur og geta nú þeir síðar-
nefndu sannað að þeir vilji í raun og
veru koma til móts við þá lægst
launuðu. Mér hefur ekki í þeim
samningum sem ég hef tekið þátt i,
fundist þeir vilja það. Samúð þeirra
hefur verið með þeim betur settu og
sannar það best að þeir hafa alltaf
viljað vísitöluna i prósentu en ekki
krónutölu. Af hverju skildi sá betur
launaði þurfa meira til að mæta dýr-
tíðinnien hinn?
Hver kaus
Karl Steinar?
Hitt er líka rétt að þeir betur settu í
kjörfylgi flokkanna í kosningum, til
þess að úrslitin verði túlkuð sem bein
Kjallarinn
BenediktGröndal
verkalýðshreyfingunni eru ekki
tilbúnir til að láta hina ganga fyrir og
þvi hef ég talið best að við í láglauna-
hópnum förum saman og sér og fagna
þvi að Verkamannasambandið er
komið á sömu skoðun. Ég er ekki búin
að gleyma því, þegar uppmælinga-
menn héldu öllu föstu í tvo daga í vor
eftir að hinir voru búnir að semja.
Hvað sköðuðust óbreyttir
verkamenn á þvi og hvað græddu
hinir? Þetta verður að skoðast í alvöru
innan hreyfingarinnar. Nú er deilt á
Karl Steinar fyrir svik við félaga sína.
í tilefni af því langar mig að spyrja.
Hver setti Karl Steinar í tíu manna
nefndina? Mér er sagt að hann sé
staðgengill Björns Jónssonar og
fulltrúi Alþýðuflokksins. Af hverju
ekki Þórunn Valdimars. Ragna
Bergmann eða aðrar alþýðuflokks-
konur? Það hefði ekkert spillt nefn-
dinni, þótt þar sæti ein kona. Já,
einhverjir kusu Karl Steinar i þessa
innan múruðu nefnd, sem aldrei talar
við neinn, nema ef þeir tala við hver
annan?
Ég vona að enginn skilji orð min
svo að ég standi ekki með verka-
mönnum, en mér finnst það væri
öllum lil góðs að hafa lifandi samband
milli félaganna.
Nú eru Ieigjendur að láta á sér bæra
oger full þörf á því. Réttleysi leigjenda
er slikt, að það cr okkur hreinlega til
skammar. Vcrstir eru þó hrakning-
arnir stað úr stað, og ættu allir að
skilja hver áhrif það hefur á börn.
Úr þessu verður ekki bætt nema
ibúðarbyggingar á félagslegum grund-
velli verði stórauknar. Það eru mann-
réttindi að fá að búa í sómasamlegu
húsnæði.
Ég vona að sanngjarnt fólk styðji
viðleitni leigjenda og allir flokkar láti
það vera að gera vandamál þeirra að
kosningabeitu.
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir
formaður Sðknar.
visbending um einhverja ákveðna
samsteypu. Það eru þrátt fyrir allt
kjósendurnir, sem ráða ríkisstjórnum,
en ekki hrossakaup flokksforingjanna.
Þegar ein samsteypa flokka hefur
gengið sér til húðar, virðist þó hafa
verið sterk tilhneiging til að reyna
hana ekki strax aftur. Eins hefur áhugi
manna oft beinst að þeim sam-
steypum, sem lengst er síðan voru
reyndar. Þetta kemur nú fram i því, að
lítið er rætt um að endurreisa Vinstri
stjórn eða Viðreisn, en miklar um-
ræður hafa verið manna á meðal um
Nýsköpunarstjórnina frá 1944.
Ef litið er á horfur um stjóm eftir
komandi kosningar, er óhjákvæmilegt
að telja líkur á að núverandi stjórn
sitji áfram. Flestir gera þó ráð fyrir að
stjórnarflokkarnir tapi fylgi, ef til vill
verulega. Spurningin gæti því orðið:
Hve mikið tap þola þeir, áður en þeir
sprengja núverandi stjórn í von um
eitthvað betra? Kunnugir telja, að tap-
þolið sé litið. og því geti kjósendur gert
sér rökstudda von um að korna stjórn-
inni frá. þeir sem það telja æskilegt.
Enginn vafi er á, að innan Alþýðu-
bandalagsins hafa margir fleiri og
áhrifameiri menn en Þröstur Ólafsson
íhugað nýsköpunarstjórn, enda þótt
Lúðvík Jósefsson telji sig knúinn til að
mótmæla þeirri hugmynd. Ýms ný
hægrisinnuð öfl i Sjálfstæðisflokknum
máttu ekki heyra þennan kost nefndan
1974, en hafa mikið lært siðan unt
praktíska póliiík.
Fleiri kosti mætti ræða, en hér
verður staðar numið. Kjósendur
munu meta. hvaða flokk þeir vilja
styðja til aukinna áhrifa á stjórn lands-
ins, en auðvitað er tilgangur allra
stjórnmálasamtaka að öðlast slík áhrif
til að koma stefnumálum sínum fram.
Benedikt Gröndal -
alþingismaður.