Dagblaðið - 08.01.1979, Blaðsíða 10

10
Irjálsi, úhád dagblað
Útgefandi: Dagblaðifl hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjóifsson. RKstjóri: Jönas Kristjénsson.
Fróttastjórí: J6n Birgir Pétursson. RttstjómarfuHtrúi: Haukur Halgason. Skrifstofustjóri ritstjóman
Jóhannes RaykdaL íþróttir HaUur Simonarson. Aöstoóarfréttastjórar Atli Steinarsson og ómar ValdF
marsson. Menningarmál: Aðaistainn IngóHsson. Handrit Ásgrimur Pálsson.
Blaðamann: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefénsdóttir, Gissur Sigurðs-
son, Gunnlaugur A. Jónsson, Hallur HaUsson, Helgi Pétursson, Jónas Haraldsson, ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson. Httnnun: Guðjón H. Pálsson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörður VUhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkari: Þráinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
aratjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Slöumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadaild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðablmi biaðsins er 27022 (10 linur). Áskrift 2500 kr. á mánuðl innanlands. Í lausasttki 125 kr. eintakið.
Setning og umbrot Dagblaðið hf. Siðumúla 12. Mynda- og pltttugerð: Hilmir hf. Siðumúla 12. Prentun:
Árvakur hf. SkeHunni 10.
Lán verði opinberuð
í hamaganginum á alþingi fyrir jólin,
þegar efnahagslög og fjárlög voru keyrð í
gegn, hurfu ýmis góð mál í skuggann.
Þau verða væntanlega tekin til með-
ferðar á þessu ári, þótt ljóst sé, að efna-
hagsmálin munu taka mestan tíma al-
þingis.
Frumvarp Kjartans Ólafssonar um upplýsingaskyldu
banka og annarra lánastofnana er eitt þessara mála.
Markmið frumvarpsins er, að almenningur geti kynnt
sér og haft á þann hátt eftirlit með útlánum stofnana.
í frumvarpinu segir, að árlega skuli birta lista yfir öll
veðlán, einnig önnur lán hærri en fjórar milljónir og til
lengri tíma en tveggja ára, ásamt upplýsingum um láns-
kjör og fleira. Ennfremur skuli birtur listi yfir þá, sem
skulda meira en sex milljónir í viðkomandi lánastofnun.
Upphaflega var þetta frumvarp flutt á síðasta þingi af
Ragnari Arnalds, en varð þá ekki útrætt. Hugsunin að
baki frumvarpsins er sú, að hvert einasta lán er gjöf að
hluta til. Þetta ástand hefur ríkt áratugum saman hér á
landi, en einkum keyrt um þverbak í óðaverðbólgu átt-
unda áratugarins. Ljúflingar lánakerfisins hafa með þess-
um hætti eignazt skattfrjálsar stóreignir.
Við slíkar aðstæður er bankaleynd greinilega forkast-
anleg, þótt hún kunni að vera afsakanleg við þær að-
stæður, að lán séu endurgreidd með jafngildum verð-
mætum. Enda eru lán Framkvæmdasjóðs og Byggða-
sjóðs birt opinberlega, án þess að neinum erfiðleikum
hafi valdið.
í opinberri birtingu felst töluvert viðnám gegn ríkjandi
spillingu í lánveitingum á íslandi. Frumvarpið er því gott
og nauðsynlegt.
Afturvirkni verði bönnuð
Annað jafnþarft mál er frumvarp Matthíasar Á.
Mathiesen og Geirs Hallgrímssonar um, að hvorki megi
setja íþyngjandi reglur um skatta á tekjur eða eignir
liðins árs né afturvirkar og íþyngjandi reglur um breytta
eða nýja skattstofna.
Frumvarp þetta er flutt að gefnu og alvarlegu tilefni.
Ríkisstjórnin hefur brotið af sér á þessu sviði, af því að
það er „ekki beinlínis bannað” í stjórnarskránni, svo að
notað sé siðklént orðbragð Ólafs Jóhannessonar for-
saetisráðherra.
Nauðsynlegt er að auka réttaröryggi á þessu sviði.
Menn gera á hverjum tíma ráðstafanir um fjármál í
trausti þess, að skattlagning á tekjur og eignir verði í
samræmi við þágildandi lög. Nýjar og íþyngjandi reglur
ætti aðeins að setja fram í tímann, en ekki aftur í tímann.
Núverandi ríkisstjórn er ekki hin eina, sem hefur
brotið af sér á þessu sviði. Hún hefur aðeins farið grófar
að því. Virðist ljóst, að fórnardýr aðgerða hennar muni
hefja prófmál gegn þeim fyrir dómstólum landsins.
Hvernig sem því máli kann að lykta, er nauðsynlegt að
koma framvegis á réttaröryggi í þessu efni.
í greinargerð benda fiutningsmenn á, að hliðstæð
afturvirkni sé vandamál á fleiri sviðum, t.d. í tollum.
Menn skuldbinda sig til innflutnings á ákveðinni vöru,
sem síðan hækkar í tolli, meðan varan er á leið til kaup-
anda. Flutningsmenn gera ekki sérstakar tillögur á þessu
sviði, þótt þess væri sennilega einnig þörf.
OAGBLAÐIÐ. MANUDAGUR 8. JANÚAR 1979.
Aðfarir Kúbu- og
Sovétmanna íAfríku
lítt að skapi Kínverja
Kínverjar hafa verið lítt hrifnir af að-
gerðum Kúbumanna og Sovétrikjanna
i Afríku á undanförnum árum. Sjálfir
hafa þeir að visu veruiegan áhuga á
þessum heimshluta. Þeir hafa þó að þvi
mörgum finnst verið mun hófsamari
heldur en tvö fyrsttöldu rikin. Skoðun
þeirra, i það minnsta sú opinbera,
kemur fram í eftirfarandi grein, sem
rituð er af kinverskum blaðamanni.
Síðustu fáein ár hefur Kúba hvað
eftir annað sent herlið til að berjast í
Afríku fyrir áeggjan Sovétríkjanna.
Fjöldi kúbanskra herliða i Afríku
hefur komizt i fimmtíu þúsund.
Kúbanskir leiðtogar hafa hástemmd-
um rómi staðhæft, að þeir hafi sent
Kúbumenn til Afríku „til að uppfylla
skyldur alþjóðahyggju” og „til að
styðja þjóðfrelsishreyfmgar” þar. Er
eitthvað hæft í þessum fullyrðingum?
Lítum nánar á gjörðir Kúbu í Afríku
síðustu árin.
Undir merkjum þess „að uppfylla
skyldur alþjóðahyggju” hefur Kúba
jbeitt sér í ásælni og eyðileggingarstarf-
semi í Afríku. í samstarfi við Sovét-
ríkin stóð Kúba að grímulausum inn-
rásum í Zaire, sem hafði sýnt sovézkri
drottnunarstefnu óhlýðni. Málaliðar,
búnir sovézkum vopnum og undir
stjórn kúbanskra herliða og þjálfaðir
af þeim, réðust inn í Shaba-fylki í marz
1977 og í maí 1978. Með því skertu
þeir alvarlega sjálfstæði og sjálfs-
ákvörðunarrétt Zaires og ollu truflun
á gangi mála í Afríku. Forseti Zaires,
Móbútú Sese Sekó, hefur bent á að
Rússar og Kúbumenn hafi gert sam-
særi sín á milli um eyðileggingarað-
gerðir gegn Zaire. Innrásin i Zaire
hefur sýnt að Kúba notar merki „al-
þjóðahyggju” til að framkvæma
„skyldur” sínar við árásarstefnu og út-
þenslu I Afríku.
Kúba og Sovétríkin notfærðu sér
landamæradeilur Eþíópiu og Sómalíu,
sem eiga sér sögulegar rætur, og æstu
til styrjaldar i Ógadeneyðimörkinni í
fyrra. Fyrir áeggjan Sovétríkjanna
hafa kúbönsk herlið flykkzt inn í
Afríku-hornið (Norðaustur-Afríku) og
beitt stórfelldri vopnaðri íhlutun.
Landamæradeilur Eþiópiu og Sómalíu
hefði mátt leysa með friðsamlegum
viðræðum að hætti Afríkuríkja. En af-
skipti og ihlutun Sovétríkjanna með
því að senda á vettvang mikinn fjölda
kúbanskra herliða, hefur skerpt
Ógadendeiluna og fært þjóðum
Afríkuhornsins ómældar hörmungar.
Þótt stríðinu þar sé nú lokið, dvelja
meira en sautján þúsund kúbönsk her-
lið þar ennþá. Þetta sýnir að íhlutun
Sovétrikjanna og Kúbu í málefni
Afríkuhornsins byggist engan veginn
á því að „framfylgja skyldum alþjóða-
hyggju”, heldur á þvi að bola undir sig
stjórnlistarlega mikilvæg svæði og
hafa stjórn á oliuflutningaleiðum til
Vesturlanda.
Sami tilgangur er að baki því að
Sovétríkin og Kúba hafa nýlega kynt
undir skemmdarverkum á Arabíu-
skaganum gegnt Afríkuhorninu. Þjóð-
höfðingjar Suður- og Norður-Jemens
voru myrtir á þrem dögum. Almenn-
ingsálitið meðal araba benti á að
óheillahendur Sovétríkjanna og Kúbu
ættu þátt í þessum blóðugu atburðum
og kúbönsk herlið hefðu tekið þátt í
árásinni á forsetahöllina í Aden.
Allt þetta sýnir að kúbönsk herlið
hafa orðið við áeggjan Sovétrikjanna
og gerzt sek um ásælni í garð Afríku-
landa og valdið hverjum blóðugum at-
burðinum á eftir öðrum. Og þetta
kalla þeir „að uppfylla skyldur al-
þjóðahyggju”! Kúba hefur í Afríku
„uppfyllt” þær „skyldur” að ráðast á
og eyðileggja, þær „skyldur” að bera
eld að þeim kolum sem Sovétríkin út-
vega.
„Að styðja þjóðfrelsishreyfingar” er
annar fyrirsláttur sem Kúba notar til
að skýra vopnaða íhlutun sína í mál-
efni Afríku. Angólska þjóðin leit
fyrstu geisla sjálfstæðis árið 1975 eftir
langvarandi hetjulega baráttu gegn
nýlenduherrunum. En Sovétríkin
höfðu uppi ráðagerðir um að notfæra
sér stjórnlistarlega mikilvæga legu
Angóla og hin miklu náttúruauðæfi
eftir uppgjöf nýlenduherranna. Þau
eggjuðu kúbanskan herafla því til af-
skipta þar. Kúbönsk herlið gerðu sér
mat úr þeim mismuni sem var á ang-
ólskum frelsishreyfingum og studdu
eina þeirra til harðra árása á hinar
tvær, rufu samstöðu þeirra og kyntu
elda borgarastyrjaldar. Árangur þessa
varð sá að 150 þúsund Angólabúar
létu lífið og horfurnar minnkuðu á
friði i landinu og á sjálfstæði þess.
Meira en tuttugu þúsund kúbönsk her-
lið eru enn I landinu til að halda niðri
angólsku þjóðinni og frelsishreyftng-
unum. Kúba sver og sárt við leggur að
hún „styðji þjóðfrelsishreyfingar”, en í
raun veldur hún klofningi hreyftng-
anna og kúgar þær frelsishreyfmgar
sem henni sjálfri geðjast ekki að. Kúba
hefur látið stjórnast af Sovétríkjunum
og leikið hlutverk sem er enn fyrirlit-
legra en hefðbundin nýlendustefna.
Atburðirnir í Angóla þjóna sem af-
hjúpun á hlutverki Kúbu sem slátrara
sem drepur afríska alþýðu og sem peð
Sovétrikjanna í að auka drottnunar-
vald þeirra í Afriku.
Kúba teygir í dag arma sína til
Suður-Afríku, og enn er það i nafni
„stuðnings við þjóðfrelsishreyfingar”.
Þangaðkoma mikils fjölda sovézkra
þungavopna og kúbanskra hernaðar-
starfsliða mun valda enn meiri óróa á
svæðinu. Almenningsálitið i heimin-
um hefur bent á að „fimmtíu þúsund
herliða „Afríkuherafli” Fídels Castrós
sé í rauninni að undirbúa sig í laumi
fyrir valdarán í Suður-Afríku”. Suður-
afríska þjóðin hefur unnið stuðning al-
þýðu alls heimsins I réttlátri baráttu
sinni gegn nýlendustefnu og kynþátta-
misrétti og fyrir þjóðlegu sjálfstæði.
En hún verður að gæta sín á þeirri að-
ferð risaveldisins að beita ásælni og
auka eigin yftrráð undir merkjum
stuðnings. Afrikuþjóðir — og þá
einkum suður-afríska þjóðin — verða
að ihuga vandlega þau vandamál sem
hljótast af því að reka úlfinn út um
framdyrnar, en hleypa tígrisdýri inn
um bakdyrnar.
Kúbönsk herlið búin sovézkum
vopnum eru uppspretta hörmunga í
heimsálfunni Afríku. Vopnuð innrás í
Angóla, innrásin I Afríkuhornið, inn-
rás málaliða í Zaire og skemmdar-
verkaaðgerðir í löndunum við Rauða-
haf eru afrekaskrár stórglæpamanns.
Yfir þessum glæpaverkum hefur Kúba
veifað þeim fögru fánum sínum sem á
er letrað „uppfylling skyldna alþjóða-
hyggju” og „stuðningur við frelsis-
hreyfingar”. Kúba hefur þannig flett
ofan af duldu hlutverki sínu sem
leppur og tæki sovézkrar drottnunar-
ásælni. Afríkuríki fyrirlita glæpaverk
Kúbu og óttast um eigið öryggi. Al-
menningsálitið I Afriku hefur líkt
Kúbu við „úlf í sauðargæru hreyfing-
ar hlutlausra ríkja” og nefnt hana
„skaðvald Afríku”. Ýmsir leiðtogar
Afríkuríkja hafa á opinskáan hátt for-
dæmt ásælni Sovétríkjanna og
kúbanskir málaliðar þeirra hafa ógnað
afrisku heimsálfunni.” Og í rauninni
er það svo í dag, að öll afríska heims-
álfan tekur undir vígorðið: „Kúbönsk
herlið burt frá Afríku!”