Dagblaðið - 26.01.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 26. JANÚAR 1979.
BIAÐIÐ
Utgofandt DagblaðM hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. (yjólfsion. Ritstjóri: J6nas Kristjánsaon.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pótursson. RttstjómarfuRtrúL Haukur Halgason. Skrifstofustjóri ritstjómar.
Jóhannes ReykdaL Íþróttir: HaMur Sfmonarson. Aðstoóarfréttastjórar Atli Stainarsson og Ómar Valdi-
marsson. Menningarmái: Aðabtainn Ingóifsson. Handrit Ásgrimur Péisson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Slgurðsson, Dóra Stsfánsdóttir, Gbsur Sigurðs-
son, Gunnlaugur A. Jónsson, Haliur HaHsson, Helgi Pétursson, Jónas Haraldsson, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson. Hönnun: Guðjón H. Pálsson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhánnsson, Bjamleifur Bjamieifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorieifsson. Sökistjóri: Ingvar Svoinsson. Drelfing-
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Rhstjóm Siðumúia 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsfmi blaðsins er 27022 (10 Ifnuri. Áskrift 2500 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 125 kr. eintakið.
Setning og umbrot Dagblaðiö hf. Stðumúla 12. Mynda- og plötugerð: HHmlr hf. Siðumúla 12. Prentun:
Árvakurhf. SkeifunnilO. ____________________________
Á elleftu stundu
Stjórnarsamstarfið hefur siglt inn í enn /3
eina kreppuna. Djúpstæður ágreiningur
er um mikilvæg atriði í efnahagsstefnu.
Áhugamenn um framhald stjórnarsam-
starfsins binda eins og fyrr vonir við, að
forsætisráðherra takist á elleftu stundu _______________________
að knýja fram málamiðlun í verðbótamálinu og halda
vinstri stjórninni á floti enn um hríð.
Margt athyglisvert kemur fram í tillögum stjórnar-
flokkanna hvers um sig. Á tillögunum mætti byggja nýti-
lega efnahagsstefnu, ef samkomulag næðist um hið
bezta. Alþýðuflokkur og Framsóknarflokkur virðast
sammála í mikilvægum atriðum um niðurskurð ríkis-
báknsins og fjárfestingar. Menn vonast til, að Alþýðu-
bandalagið samþykki þá stefnu, en illu heilli liggur
bandalagið enn þversum í grundvallaratriðum. Framlag
þess til málanna er að verulegu leyti út í hött.
Hlutirnir eru býsna einfaldir í augum alþýðubanda-
lagsmanna. Þeir segja sem svo, að ríkisstjórnin hafi nú
þegar með aðgerðum sínum náð slíkum árangri í viður-
eign við verðbólgu, að menn geti hætt að einblína á hana
og snúið sér að öðru. í rökréttu framhaldi af þessari
ályktun leggur Alþýðubandalagið fram mikinn fjölda til-
lagna um uppbyggingu atvinnuveganna.
Því miður er þessi röksemdafærsla röng. Ríkisstjórnin
hefur ekki náð neinum merkilegum árangri í glimunni
við verðbólguna. Með auknum niðurgreiðslum hefur
tekizt að halda verðbólgu eitthvað í skefjum, en niður-
greidd verðbólga er engin lausn. Allir ábyrgir stjórn-
arsinnar viðurkenna, að til þessa hafa aðeins verið gerðar
bráðabirgðaaðgerðir til að halda efnahagnum á floti frá
viku til viku.
Því er stjórnarflokkunum mikilvægt að bretta upp
ermar í baráttunni við verðbólguna og leggja áherzlu á
hana umfram annað. Þó má gott eitt segja um óskalista
Alþýðubandalagsins um 10—15 prósenta aukningu á
framleiðni í fiskiðnaði og almennum iðnaði, sem mundi
skila þjóðarbúinu 20—30 milljarða aukningu á fram-
leiðslu. Alþýðubandalagið segist geta náð öðrum 20—30
milljörðum með „samræmdum aðgerðum” til sparnaðar
í yfirbyggingu og rekstri ríkis og ríkisstofnana og öðrum
ráðstöfunum svo sem „fækkun vátryggingarfélaga”,
„fækkun olíufélaga”, „hagkvæmari innflutningsverzl-
un” og „ódýrari vöruflutningum”. Við lestur þeirra til-
lagna kemur mönnum þó fremur í hug uppblástur ríkis-
báknsins og skerðing einstaklingsfrelsis úr hófi en raun-
hæfur sparnaður.
Steingrímur Hermannsson ráðherra Framsóknar
reynir nú að koma Alþýðubandalaginu niður á jörðina,
þannig að það fáist til að skrifa undir tillögur, sem hinir
stjórnarflokkarnir tveir eru nokkuð sammála um og yrðu
nýtilegar í baráttu við verðbólgu. Þar má nefna, að ríkis-
bákninu yrði haldið innan við 30 prósent af framleiðslu
þjóðarinnar, fjárfesting færi niður í 24,5 prósent af
þjóðartekjum og niður yrði skorið af fjárlögum þessa árs.
Arðsemis- og gagnsemismat verði lagt til grundvallar í
ákvörðunum hins opinbera. Þá ættu niðurgreiðslur ekki
að aukast og stefnt að því, að útsöluverð búvara verði
sem næst verði til framleiðenda. Ennfremur verði vísi-
tölukerfinu breytt og vísitala meðal annars tengd við-
skiptakjörum en óbeinir skattar teknir út úr henni. Náist
samkomulag um slík atriði, hefur talsvert unnizt og eftir
verður aðeins deilan um verðbætur 1. marz og síðar á
þessu ári. Takist að ná Alþýðubandalaginu niður á jörð-
ina, geta stjórnarsinnar vænzt þess, að verðbótamálið
verði einnig leyst með málamiðlun — en varla fyrr en á
elleftu stundu.
Noregur:__________________________________
Mjög aukin við-
skipti við Víet-
nam á næstunni
— Norðmenn bjóða aðstoð við f iskveiðar og f iskvinnslu,
virkjun fallvatna, skipasmíðar og olfuvinnslu
Norsk fyrirtæki munu á næstunni ríkisvaldsins. Mun það einkum hafa fjárfestingum í væntanlegum olíuiðn-
auka samstarf sitt við Víetnam og þá í vakið áhuga Norðmanna hve miklir aði Víetnam. Þessi áhugi Norðmanna
nánu samstarfi og með aðstoð norska möguleikar eru taldir á hagstæðum var sérstaklega undirstrikaður með
/ '
Því er að sjálfsögðu töluvert velt
fyrir sér þessa dagana, hvað muni ske í
efnahagsmálum þjóðarinnar nú þegar
Alþingi kemur saman á ný. — Verður
gerður sá uppskurður sem nauðsyn-
legur er á öltum hliðum efnahagslífs-
ins til að ná niður verðbólgunni? Eða
verður látið reka á reiðanum fram til
1. marz, og þá endurteknar bráða-
birgðaráðstafanir undanfarinna
mánaða og ára? Þær hafa fyrst og
fremst einkennst af því að höggva sí-
fellt í launin og hlaupast undan
vandanum, án raunhæfrar tilraunar
til langtímamarkmiða i efnahags-
málum, þar sem tekið er á öllum þátt-
um þeirra — sem er sú eina færa leið
til að skila okkur umtalsverðum ár-
angri i baráttunni við verðbólguna.
Langlundargeð
launafólks
Alþýðuflokkurinn hefur allt frá þvi
í stjórnarmyndunarviðræðunum í
sumar gert margar tilraunir til að fá
hina flokkana til samstarfs um lang-
timamarkmið í efnahagsmálum, þar
sem ráðist er að rótum vandans, en
ekki stöðugt einblínt á laun fólksins i
landinu, þegar reynt er að ná einhverj-
um árangri í viðureigninni við verð-
bólguna. Launafólk hefur margoft
sýnt stjórnvöldum langlundargeð —
og gefið þcim umþóttunartíma til að
gera raunhæfar breytingar til lausnar
verðbólguvandanum, með því að gefa
eftir af sínum launum. Það gaf síðustu
ríkisstjórn tækifæri á fyrstu árum
kjörtimabilsins, sem ekki var notað, og
það hefur einnig gefið núverandi rikis-
stjórn nokkurt svigrúm, svo engan
skyldi undra þó þolinmæði þess fari að
þrjóta, ef þess fara ekki að sjást merki,
að við fyrirheit um breytta efnahags-
stefnu verði staðið.
Launafólk
var blekkt
Síðasta ríkisstjórn fékk 4 ár til að
glíma við verðbólguna, án þess að ná
nokkrum varanlegum árangri, og
skildi að lokum við efnahagslífið í rúst
— yfir 50% verðbólgu, tóma sjóði,
mikla erlenda skuldasöfnun, auk þess
sem mikil ólga var á vinnumarkaðin-
um. Tilraun hennar til að hafa hemil á
verðbólgunni, þegar eyðsla langt um-
fram þjóðargetu hafði magnað svo
upp verðbólguna, að við blasti oft
stöðvun helstu undirstöðuatvinnuveg-
anna og þar með atvjnnuleysi, var að
krukka sífellt i launin án nokkurra al-
varlegra tilrauna til að takast á við
aðra þætti efnahagslífsins, sem verð-
bólgunni valda. — Sá leikur að biðja
launafólk sífellt að færa fórnir, án þess
að af sannfæringu sé snert við öðrum
þáttum efnahagslífsins, er leikur sem
leikinn hefur verið of lengi. Síðasta
ríkisstjórn undir forsæti Sjálfstæðis-
flokksins blekkti þjóðina með þeim
leik á síðasta kjörtímabili. Ætli núver-
andi ríkisstjóm að erfa þær leikreglur
eftir hana verður ekki langt þangað til
hún verður að pakka saman.
Launin og
verðbólgan
Launafólk er upplýstara en svo, að
það sjái ekki gegnum þá blekkingu, að
laun þess séu orsök verðbólgunnar.
Það biður ekki um 50—60% krónu-
töluhækkun launa sinna á ári, aðeins
að kaupmáttur launa þeirra sé
tryggður. Sú hækkun sem til þess þarf
er afleiðing óstjórnar, eyðslu og ráð-
leysis stjórnvalda, þegar þau eru búin
að eyða um efni fram. Afleiðing þess
verður því að peningalaun hækka í si-
fellu án þess að kaupmáttur rauntekna
aukist að neinumarki.
Vísitölukerfið, sem vissulega
magnar upp verðbólguna, hefur verið
vörn launafólks gegn slikri óstjórn.
Endurskoðun á því og nauðsynleg
breyting til að sporna gegn víxlhækk-
unum kaupgjalds og verðlags hlýtur
því að haldast í hendur við uppstokk-
un á öllu efnahagskerfinu í heild. Á
slíka uppstokkun verður launafólk að-
geta treyst, öðruvísi er ekki hægt að
biðja það að taka þátt í baráttunni við
verðbólguna með stjórnvöldum.
Kjallarinn
Jóhanna
Sigurðardóttir
Barátta
Alþýðuflokksins
Alþýðuflokkurinn hefur barist
harðri baráttu til að ná fram markmið-
um i efnahagsmálum, sem launafólk
getur treyst á að verði framkvæmd, til
að koma á heilbrigðu efnahagslífi, sem
sýni því að raunverulega sé verið að
breyta um stefnu og að baráttan gegn
verðbólgunni fari ekki eingöngu fram
gegnum vasa launafólks, heldur verði
sjónsviðið stækkað og gripið til lang-
tímamarkmiða á öllum sviðum efna-
hagslífsins. — En það hefur síður en
svo verið auðsótt mál að fá hina flokk-
ana til samstarfs um þessi markmið.
Strax í stjórnarmyndunarviðræðunum
í sumar reyndi Alþfl. að fá þá til sam-
starfs um langtímamarkmið í efna-
hagsmálum, en varð að sætta sig við
loðin fyrirheit i stjórnarsáttmálanum
og bráðabirgðaráðstafanir 1. sept.,
sem segja má að hafi verið réttlætan-,
legar með tilliti til þess að verið var að
reyna að komast úr því efriahagslega
öngþveiti, sem fyrrverandi rikisstjórn
skildi við þjóðarbúið í og öllum er
kunnugt.
En það svigrúm sem þá skapaðist til
1. des. var ekki notað, og enn á ný
gerðar bráðabirgðaráðstafanir, þrátt
fyrir harða baráttu Alþýðuflokksins.
Enn á ný var krukkað í launin og farin
bónarleiðin til launafólks, án þess að
taka upp ný vinnubrögð á öðrum
sviðum efnahagslífsins. En barátta
Alþýðufl. varð þóekki meðöllu árang-
urslaus, þar sem þá náðist fram
greinargerð með bráðabirgðaráðstöf-
unum, þar sem fyrirheit voru gefin um
að nú skyldi breytt um stefnu, þannig
að launafólk þyrfti ekki eingöngu að
borga brúsann. Nú skyldi koma á
langtímamarkmiðum á öllum sviðum
efnahagslífsins. Að vísu voru hér
aðeins um fyrirheit að ræða í greinar-
gerð sem allir stjómarflokkamir sam-
þykktu — og því eðlilegt að Alþýðu-
flokkurinn vildi láta á það reyna strax
hve samstarfsflokkunum væri mikil al-
vara i baráttunni við verðbólguna.
Þessum áfangasigri sinum vildi
Alþýðuflokkurinn þvi fylgja þegar
eftir, til þess að koma i veg fyrir að
ríkisstjórnin þyrfti enn einu sinni að
fara í biðilsbuxurnar til verkalýðs-
hreyfingarinnar 1. mars og biðja hana
enn einu sinni að færa fórnir — án að-
gerða á öðrum sviðum efnahagslífsins.
Hver vika var því dýrmæt og þvi
fylgdi hann stefnu sinni í efnahags-
málum eftir og lagði fyrir ríkisstjórn-
ina í frumvarpsformi samræmdar
langtímaaðgerðir i efnahagsmálum og
lagði áherslu á að fá þær samþykktar
fyrir afgreiðslu fjárlaga, þar sem
þættir langtimamarkmiða fléttast vita-
skuld að verulegu leyti inn í fjárlagaaf-
greiðslu. Alþýðuflokkurinn fékk ekki
samstarfsflokkana til að afgreiða sam-
ræmda efnahagsstefnu fyrir afgreiðslu
fjárlaga, en náði þó fram verulegri
breytingu á fjárlagaafgreiðslunni, og
yfirlýsingu forsætisráðherra um að
langtímaefnahagsstefna yrði tilbúin
fyrir l.febrúar.
En fyrir þessa viðleitni sína til að ná
tökum á verðbólgunni, koma þjóðinni
út úr vítahring bráðabirgðaráðstafana,
svo sem með því að koma festu á fjár-
mál fikisins, koma skipulagi á fjárfest-
ingarstjórn, með fjárfestingaráætlun-
um til langs tíma, hafa hemil á erlend-
um lántökum, stöðva hringrás kaup-
gjalds og verðlags, hefur hann sætt
gagnrýni samstarfsflokkanna.
Upphrópanir
Alþýöubandaiagsins
Ábyrgðarleysi Alþýðubandalagsins
í efnahagsmálum hefur komiö einkar
vel i ljós á undanförnum mánuðum.
Þessa viðleitni Alþýðuflokksins til að
ná tökum á verðbólgunni kalla þeir
ýmist sandkassaleik eða heimsendis-
stefnu og tala um óróleika og ungæðis-