Dagblaðið - 10.05.1979, Qupperneq 10

r
BIADIB
l»í.t jfandi: Dagblaöið hf.
r •kvœmdastjórí: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Krístjónsson.
*'b':jómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrífstofustjórí rítstjómar Jóhannes Roykdal. Fróttastjórí: Ómar
Vafdimarsson.
;hr-f,'tir Hailur Simonarson. Menning: AÖalsteinn Ingólfsson. AÖstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
• vdrit Ásgrímur Pólsson.
<!:*öamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Atli Steinarsson, Bragi Sigurösson, Dóra Stefónsdótt-
:r, C.issur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Helgi Pótursson, Ólafur Geirsson, Siguröur Svorrisson.
HÖnnun: Guöjón H. Pólsson.
.(ösmyndir: Ámi Póll Jóhannsson, Bjamloifur Bjamleifsson, Hörður Vilhjólmsson; Ragnar Th. Sigurðs-
n, Sveinn Pormóðsson.
;rifstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þróinn Þoríeifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Droifing-
t rtjóri: Mór E.M. Halldórsson.
' tstjóm Siöumúla 12. Afgreiðsla, óskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
ftoalsimi blaðsins er 27022 (10 línur). Áskríft 3000 kr. ó mónuði innanlands. í lausasölu 150 kr. eintakið.
-ining og umbrot Dagblaðið hf., Siðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf. Síðumúla 12. Prentun:
* -vakur hf. Skeifunni 10. ____________________ ___________
Olíufurstinn færminnst
Ef mark væri á gamalli þjóðtrú, ættu
olíufurstar Araba að hafa hnerrað
stanzlaust síðustu árin. Svo mjög eru
nenn þeim reiðir fyrir tíðar hækkanir á
benzíni.
Satt er, að verðspírall benzíns byrjar
hjá olíufurstunum. En þeir hafa í raun-
nni bara verið að lagfæra allt of lágt verð á afurðum
akmarkaðrar auðlindar.
Olían á langa leið fyrir höndum, þegar hún kemur úr
borholunum. Margir mata krókinn á þeirri leið. Ef
íslenzkir bíleigendur sætu að arabiskum hækkunum
einum, kostaði benzínlítrinn innan við 100 krónur í
stað 256 króna.
Samkvæmt formúlunni þurfa dreifendur olíu eins og
annarrar vöru að hækka álagningu sína og halda fastri
álagningarprósentu til að hafa efni á sömu birgðum og
áður.
Eitthvað hefur þessi formúla raskazt hjá stóru olíu-
félögunum úti í heimi. Síðustu ársreikningar þeirra
sýna svo ofsalegan gróða, að olíufurstarnir blikna
sumir í samanburðinum.
Þessi gróði hefur aðeins að hluta verið festur í
birgðum, því að stóru olíufélögin hafa verið önnum
kafin við að kaupa upp fyrirtæki á alls óskyldum
sviðum.
Staðreyndin er sú, að stóru olíufélögin hafa hagnýtt
sér framtak Araba og tekið enn stærri sneið sjálf. Þess
vegna er heimsmarkaðsverð benzíns komið upp í 77
krónur á hafnarbakka á íslandi.
Gagnvart íslandi leika Sovétríkin hlutverk olíufurst-
ans og hins stóra dreifingarfyrirtækis. Olíusamning-
arnir fylgja heimsmarkaðsskráningu í Rotterdam.
Rússar hagnast á braski vestrænna olíufélaga ekki
síður en olíufurstanna.
Þegar olían er hingað komin, taka íslenzku olíu-
félögin við. í benzíninu eru þau heldur betur þurftar-
frek, því að þau leggja 35 krónur ofan á 77 krónurnar
eða heil 45%.
Þessi álagning á að duga fyrir öllum kostnaði við
heildsölu og smásölu á landinu. Hún gerir það tæpast,
því að olíufélögin eru sífellt fjárvana. En raunar er
undarlegt, að 45% álagning á benzíni skuli ekki vera
rífleg.
Allt eru þetta smámunir í samanburði við síðasta
okrarann, ríkið. Það leggur sjálft 191% ofan á inn-
flutningsverðið eða 144 krónur á hvern lítra benzíns.
Það er meira en helmingur af því, sem bíleigendum er
gert að greiða, 256 krónum.
Sovétmenn fá sem olíufurstar og -dreifendur ekki
nema 30% af þessari upphæð, olíufélögin íslenzku
14%, en ríkið fær 56%. Hefur græðgi ríkisins nú leitt
til þess, að benzín er hvergi dýrara í heiminum.
Margoft hefur verið bent á, að engin sanngirni sé í
fastri álagningarprósentu skatta á benzíni, því að ríkið
hafi engan kostnað af dreifingunni. Ríkið sé einfald-
lega að auka skattheimtuna.
Viðskiptaráðherra og aðrir ráðherrar hafa viður-
kennt ósanngirnina í aukningu benzínskatta. Samt
hefur ríkisstjórnin ákveðið að hagnast um rúman
milljarð áárinu af síðustu benzínhækkun.
Það skiptir engu, þótt fé þetta sé notað til tvöföld-
unar olíustyrks og afnáms söluskatts á gasolíu. Þetta er
skattur eigi að síður, notaður til fjármagnstilfærslna í
olíumálum.
Þessar tilfærslur eru hættulegar eins og margar
slíkar. Þær geta leitt til minni áhuga sveitarfélaga á
virkjun jarðhita. Slíkum atriðum gleyma stjórnmála-
menn oft, þegar þeir færa til fé.
Spírall olíufurstanna er enn kominn í gang og mun
leiða til frekari hækkunar hér á næstunni. Mun ríkið
þá loksins geta hamið græðgi sína?
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 10. MAÍ 1979.
..... 111 ”
Gaddafí bregzt
enn bogalistin
Gaddafi Lýbíuforseti hefur verið í
óvenjumiklum önnum að undan-
förnu. Arangur hefur þó tæplega
verið sem erfiði. Honum mistókst að
bjarga Idi Amin vini sínum frá falli í
Uganda. Sendimönnum hans hefur
einnig mistekizt að sannfæra hina
heittrúuðu nýju leiðtoga í íran að
hann haft ekki staðið að ráni á hátt-
settum líbönskum trúarleiðtoga í
fyrra. Talið er að sá hafl verið líflát-
inn í fangavistinni. Áætlanir Gadd-
afis i Afríkuríkinu Chad hafa einnig,
að því er virðist, farið út um þúfur.
Leiðtogi Chad, Oueddei forseti
ríkisráðsins, sem Lýbíumenn studdu
til valda, var varla setztur i stólinn
þegar hann gerðist harðorður mjög í
þeirra garð og ásakaði hermenn
Lýbíu um innrás í land sitt. Þykja
Gaddafi þetta að vonum litlar þakkir
fyrir veitta aðstoð.
Forsetanum ætti manna bezt að
vera kunnugt um afskipti Lýbíu-
manna af innanlandsmálum í Chad,
þar sem hann hefur hangið við völd
fyrir þeirra tilverknað. Hann er nú
ekkert annað í augum þeirra en van-
þakklátur hundur sem snýst gegn
húsbónda sínum. Lýbíumönnum
hefur gengið illa að finna einhvern
aðila í Chad sem er þeim að staðaldri
tryggur. Hefur gengið á ýmsu á þeim
sjö árum sem Lýbíumenn hafa haft
afskipti af þessum næstu nágrönnum
í suðri, sem búa í stóru en fámennu
ríki.
Kannski er helzta ástæðan fyrir
gæfuleysi Gaddafis og manna hans í
Chad súað hann er að reyna að fram-
kvæma tvö stefnumörk sem engan
veginn geta farið saman.
í fyrsta lagi hefur hann stutt hina
hvítu múhameðstrúarmenn, sem eru
af arabískum uppruna, í átökum
gegn hinum svörtu kristnu þjóð-
flokkum. Sem ákafur trúmaður vill
Gaddafi auðvitað veg trúbræðra
sinna sem mestan. Því miður búa
múhameðstrúarmennirnir i norður-
hluta landsins, sem er næst Lýbíu.
reynir nú að endurheimta hermenn
sína semerufangar
Tansaníumanna eftir misheppnaða
aðstoð við IdiAmin
ERLEND

Gwynne Dyeer
Því landsvæði hefur Gaddafi aftur á
móti mikinn hug á að ná undir form-
leg yfirráð Lýbíustjórnar. Er þetta
landsvæði um það bil eitt hundrað
þúsund ferkilómetrar eða jafnstórt
og allt ísland.
Ástæðan fyrir áhuga Lýbíumanna
á þessum hluta Chad er sú að þarna
eru taldar vera miklar úraníumnámur
og hefur Gaddafi mikinn hug á þeim.
Fellur þetta að öðru miklu áhugamáli
þjóðarleiðtogans í Lýbíu, en það er
að komast yfir kjarnorkusprengju til
að tryggja enn betur áhrif sín á sviði
alþjóðastjórnmála. Vinir hans í Chad
eru aftur á móti ekki á því að sleppa
landi sínu. En Gaddafi lætur sig ekki
og hefur enn ekki gefið eftir kröfur
sínar svo að þetta veldur honum stöð-
ugum vanda í samskiptum við trú-
bræðursínaíChad.
Oueddei, forseti ríkisráðsins í
Chad, notaði fyrsta tækifærið sem
gafst til aðsnúa baki við Lýbíumönn-
um. Það tækifæri gafst þegar hann,
Frakkar og Nígeríumenn beittu sér
fyrir að hann yrði viðurkenndur sem
leiðtogi landsins. Gerðist það á ráð-
stefnu sem haldin var í fyrra. Hætti
Oueddei þá fljótlega að hlýða fyrir-
mælum Lýbíumanna.
Gaddafi var þó ekki af baki dott-
inn og stofnaði bara nýja skæruliða-
hreyfingu í norðurhluta Chad. Með
henni hyggst hann þrýsta á fyrri
bandamann sinn. Forsetinn svaraði
hins vegar á móti alls óhræddur og
sakaði Lýbíumenn um innrás og segir
hann þarlenda hermenn vera komna
mörg hundruð kilómetra inn í Chad.
Reyndar hafa líbýskar hersveitir
verið stöðugt í norðurhluta landsins
undanfarinn áratug. Ásakanirnar
þjóna aðeins tilgangi núna vegna þess
að Ouddei forseti telur sig ekki lengur
hafa þörf fyrir aðstoð Lýbiumanna,
sem, eins og áður sagði, komu
honum upphaflega til valda.
Um velfarnað
farmanna
—opið bréf til Benedikts Gröndals
Ágæti ráðamaður,
Fyrir kosningar í fyrra færðu eigin-
konur okkar farmanna okkur þær
fréttir &ð þú hefðir.flutt tillögu á
þingi um bætta þjónustu útvarps og
sjónvarps við þá er dvelja langdvöl-
um, fjarri aðalmenningarneyslu-
svæði landsmanna. Tillagan hét:
„Tillaga til þingsályktunar um vel-
farnað sjómanna á siglingu og í
erlendum höfnum.”
Eins og þú væntanlega veist berast
tíðindi af merkum atburðum seint til
okkar sem erum sífellt í útlandinu að
sækja glingur fyrir landsmenn. Því
notum við m.a. stutta viðdvöl í
heimahögum til að spyrja almæltra
tíðinda.
Fréttir af skilningsríkum talsmanni
á þingi glöddu okkur að vonum.
Tillagan hlaut ekki afgreiðslu og
hefur nú verið endurflutt af öðrum.
En þessa dagana er á dagskrá annar
velfarnaður farmanna, sem er sá að
þeir fái sambærileg kjör og aðrir
skattþegnar þessa lands.
Það er alltaf matsatriði hvenær
kjarabarátta er tímabær. 1. april sl.
voru samningar okkar yfirmanna á
farskipum útrunnir. Það þótti því
eðlilegur tími til að fá þá endurskoð-
aða.
Við gerðum kröfu um að fá
sömu kjör og aðrir launþegar í land-
inu, sömu kjör og þeir fá sem geta
notið útvarps og sjónvarps og sjá
fjölskyldur sínar nokkuð oftar en
hálfmánaðarlega. (Þeir á Hrauninu
fá heimsóknir vikulega). Við fórum
fram á að fá vaktaálag eins og aðrir
vaktagangandi launþegar hér í rík-
inu. Við fórum fram á að fá helgi-
daga greidda með álagi. Við sem
höldum oft jól með fjölskyldum okk-
ar í nóvember eða febrúar sættum
okkur ekki lengur við að fá hátíðis-
daga unna fjarri heimilum okkar
greidda með dagkaupi. Við fórum
fram á að fá nám og ábyrgð metin að
einhverja til tauna.
Þeir virðast bfða
Undirtektir við þessum kröfum
okkar voru ákaflega lélegar. Eftir að
hafa fengið afdráttarlaust afsvar við
óskum okkar boðuðum við verkfall.
Framkvæmd þessa verkfalls hefur
verið eins væg og kostur er, og er
sjálfsagt einsdæmi í íslandssögunni.
Verkfallið er enn árangurslaust og
okkur virðist að útgerðarmenn eða
vinnuveitendur bíði eftir því að ríkis-
valdið skerist í leikinn. Ríkisstjórnir
hafa ekki brugðist þessu trausti
vinnuveitenda og hafa verið sett
W „Framkvæmd þessa verkfalls hefur veriö
eins væg og kostur er og er sjálfsagt eins-
dæmi í Islandssögunni...”
m