Dagblaðið - 10.05.1979, Qupperneq 13

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 10. MAÍ 1979.
Smekkvísi, jafnvægi, hófsemi
13

Danskur listiðnaður í sviðsljósinu
Hvernig stendur á bví að Danir
standa svona framarlega í
allri hönnun? Að öðrum Norður-
landaþjóðum ólöstuðum (og
gleymum ekki yfirburðum Finna á
sumum sviðum . . .) hefur engin
þeirra átt eins mikinn þátt í því að
móta nútíma listiðnað og hönnun i
heild eins og Danir og þá er næstum
sama hvar borið er niður: i húsgagna-
gerð, keramík, vefnaði, skartgripum
o.fl. Stafa yfirburðir þeirra af kjarn-
miklu fæði, legu landsins, rækilegri
skólun, stöðugu aðhaldi eða ein-
hverju öðru? Ég veit ekki svarið og
það er ekki heldur að Finna í skrá
þeirri sem fylgir hinni afburða glæsi-
legu sýningu í Norræna húsinu sem
húsið sjálft, Danska listiðnaðarsafn-
ið og félagið Listiðn standa fyrir i
kjallara Norræna hússins fram til 20.
maí.
Sérstök velvild
Er miður að ekki skuli reynt að
fylgja sýningu af þessu tagi úr hlaði
með myndarlegri sýningarskrá en í
staðinn skulum við vona að fólk
dragi þeim mun meiri lærdóm af sýn-
ingargripunum. Mér skilst að það sé
mjög óvenjulegt að Listiðnaðarsafn-
ið í Kaupmannahöfn sendi muni sína
út um hvippinn og hvappinn og mun
það aðeins hafa gerst einu sinni áður.
Þá var tilefnið heimssýning í Banda-
ríkjunum. Það ber því vott um sér-
staka velvild safnsins og forstjóra
þess, Erik Lassen, í garð íslendinga
að þessi sýning skuli sett saman með
okkur í huga. Ekki er nóg með það
að reynt hafi verið að velja fallega
gripi til sýningar heldur hefur þeim
verið komið fyrir af slíkri smekkvísi
að það er ný upplifun að ganga um
sýningarsalina. Gripirnir eru passlega
margir og þeim er stillt upp þannig að
hóflegt rými myndast milli þeirra,
fjölbreytnin er mátuleg og augað
hverfur frá einu til annars með eðli-
legum hraða.
Danskt svipmót
Á miðju gólfi hangir vefnaður sem
að hluta til lokar gönguleiðum og
beinir sýningargestinum þá leið sem
aðstandendur vilja láta hann þræða
til að sjá munina í sem bestu sam-
hengi. Aðrir vefir eru hálfgagnsæir
þannig að í gegnum þá grillir í annan
vefnað, forvitnin er vakin og menn
greikka sporið að einhverju tak-
marki. í ofanálag er sterkur heildar-
svipur á sýningunni, sem alls ekki er
tilbúningur þeirra sem völdu verkin
sem maður virðir fyrir sér spilaborð
Kaare Klints, sambrotsstól Hans J.
Wegner, gluggatjaldaefni Inge Toft,
vef Nönu Nissen, fat Myre Vase-
gaard, bikar Per Lutken (góðkunn-
ingi frá í vetur) eða hálfkeðju Helgu
og Bent Exner (annar góðkunningi).
Lrfleg hugsun
Samt eru þessi verk alls ekki of-
unnin og blóðlitil þvi undir niðri bær-
ist lifleg hugsun og kvik kímni sem
stundum brýst upp á yfirborðið með
góðlátlegum hlátri eins og í Fiski-
manni Tine Abrahamsson og Leik-
fangaslöngu Roselil Schadesem trón-
ar einnig á plakati frá Listiðnaðar-
safninu.
Segir þetta ekki eitthvað um Dani
sem einstaklinga og þjóð? Það vilja
margir meina. Það er nær ógerningur
að fjalla um alla þá listmuni sem
þarna eru af þeirri nákvæmni sem
þeir verðskulda og draga af þeim rétt-
mætar ályktanir. Það verða skólar og
íslensk listiðnaðarsamtök að gera
sjálf. En það er gaman að sjá þarna
uppsprettu tekk-æðisins sem gekk
Garður stórmógúlsins, Nýju-Dehli,
Ópus III, þrykkt og málað veggteppi
— Ruth Christensen.
Vasi úr harðbrenndum leir, 1976 — Else Kamp Jensen.
heldur virðist hann einstaklega
danskur. í hverju liggur þetta danska
svipmót? Það er kannski ekki auðvelt
að hafa á því hendur en kannski
mætti nota orð eins og smekkvísi,
fínleiki, jafnvægi, hófsemi. Þetta eru
lýsingarorð sem sækja á mann hvort
yfir ísland og Evrópu alla á sjötta
áratugnum uns allir urðu dauðleiðir á
því. Merkilegt nokk standa þau hús-
gögn Dana enn fyrir sínu — einmitt
fyrir það að í þeim er funi skapand-
ans en ekki eftirapans. Og tekkskál-
arnar — hvað skyldum við hafa
Listiðnaðarsafnið i Kaupmannahöfn.
keypt margar slíkar undir salatið
okkar siðastliðin 20 ár? Hér er senni-
lega að finna ,,Ur-tekkskálina” eftir
þá Finn Juhl og Kaj Bojesen.
Engu ofaukið
Það er finlegur fúnkis-svipur á
húsgögnunum — þau eru einföld og
stílhrein en samt þægileg. Það veit ég
því égstalst til að setjast á stóla á sýn-
ingunni. Þægindin ná hámarki i
,,eggi” Arne Jacobsen, sem ci víðs-
fjarri öUum harð-fúnkis en einstak-
lega notalegt. í vefnaði eru öll stil-
brigði notuð, svo og margar vef-
tegundir. Þó er í honum hreinleg geó-
metrisk lína með blandi af fínlegum
„exótisma”, sbr. Garð stórmógúlsins
eftir Ruth Christensen. Keramik er
nær undantekningarlaust fáguð og
smekkleg, gróf áferð virðist illa
þokkuð, svo og allar róttækar til-
raunir með grunnformið, skálina eða
ílátið. Glerjungur er mikið notaður
en þó hvergi um of og postulínið er
dægilegt. Sjálfur hafði ég einna
mesta ánægju af vasa Bo Kristiansen
þar sem bókstafir eru notaðir og
mynda ljóð. í skarti er engu ofaukið
en mikið gert til þess að draga fram
tilbreytingar viðeinföld form.
En hér er sönn upplyfting á ferð-
inni og það er ekki hægt annað en
enda á góðu gömlu tuggunni: „Sjón
er sögu ríkari”.
BÍLALEIGA
Til sölu er bílaleiga á góðum stað, leiguhús-
næði, um 250 ferm, góð aðstaða. Hentugt að
reka verkstæði eða sprautun jafnhliða. Til-
boð leggist inn á augld. DB merkt „Bíla-
leiga" fyrir 15. maí.
HÖGG-
DEYFAR
íflestartegundir
bif reiða á ótrúlega
hagstæðu verði.
Póstsendum um allt land
HÖGGDEYFIR
Dugguvogi 7 — Sími 30154
Stýrisdemparar
Gasdemparar