Dagblaðið - 10.05.1979, Qupperneq 17

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 10. MAt 1979.
y Norræn sálfræðiráðstefna í Reykjavík:
Geðveiki bama ræðst af stöðu foreldra
)
—vandlifað f henni veröld
Hvort barninu þínu gengur vel í
skóla, hvort það á við sálræn vandamál
að stríða, hvort það er árásargjarnt og
hvort það er á annan hátt geðveilt
veltur að langmestu leyti á þér sjálfum.
Leikfélagar barnsins, skólinn og greind
þess sjálfs hafa að vísu áhrif en ekki
eins mikil og þú.
Ef þú vilt forða barninu þínu frá
mörgum vandamálum, til dæmis
geðveilu og slæmri frammistöðu í skól-
um, er margt sem þú ættir að forðast.
Þú ættir alls ekki að vera verkamaður.
Þá síður sjómaður sem er lengi að
heiman. Né heldur máttu vera vakta-
vinnandi kona sem mikið er að heiman.
Þú mátt ekki vera alkóhólisti. Þú mátt
ekki vera geðveikur. Þú mátt ekki slíta
sambandi við hitt foreldri barnsins.
Þú mátt ekki sýna barninu of lítinn
aga. Þú mátt ekki vantreysta þér í
uppeldishlutverkinu. Þú mátt ekki vera
eigingjarn. Þú mátt ekki eignast börnin
of ungur og svo framvegis líklega í það
óendanlega. Það er vandlifað í henni
veröld.
Þessi atriði sem hér hafa verið rakin
hafa komið fram á fyrstu dögum
norrænnar ráðstefnu sálfræðinga
„Barnið 1979”. Reyndar er málið ekki
alveg svona einfalt. En komið hefur í
ljós í umræðum sálfræðinganna að viss
tengsl eru á milli stöðu foreldranna og
þess hvemig börnunum reiðir af.
Staða og
einkunnir
Má til dæmis segja frá ritgerð sem
þeir Sigurjón Björnsson sálfræðingur
og Þórólfur Þórlindsson félagsfræð-
ingur hafa unnið og gerðu grein fyrir.
Þar kemur fram það sem allir vissu að
mikil fylgni er á milli greindar barna og
þess hvernig þeim gengur í skóla. En
einnig kemur í ljós það sem færri vissu:
að fjölskylda hefur ekki minni áhrif.
Staðan í hinum merka stéttarstiga
hefur þar ekki sízt mikið að segja.
Börnum verkamanna gengur verr en
börnum manna úr forstjórastétt. Þegar
greindin er athuguð án þess að félagsleg
staða barnanna sé athuguð í leiðinni
kemur í ljós að hún ein hefur ekki
mikið að segja. En sameiginlega skýra
greind og félagsleg staða 60% af
einkunnum barna.
Geðveiki líka
Og það eru ekki bara einkunnir í
skólum sem ráðast af stöðu foreldr-
anna. Það gerir geðveikin líka. Geð-
veiki er áberandi meiri hjá börnum í
lægri stéttum en hærri og sérlega áber-
andi í þeim fjölskyldum sem eru sundr-
aðar. Sigurjón, Þórólfur og Wolfgang
Edelstein eru núna að rannsaka af
hverju svona miklu munar, af hverju
hinn félagslegi mismunur stafi.
Sjómenn
og geðveiki
Helga Hannesdóttir læknir gerði
grein fyrir rannsókn sinni annars vegar
á börnum sjómanna og hins vegar á
börnum landverkafólks. Kom í ljós að
börn sjómanna eru oftar haldin sálræn-
um vanda en böm manna í landi. Sá
munur er reyndar það lítill að hann er
ekki marktækur. Hitt er þó marktækt
að börn sjómanna eru oftar haldin,
alvarlegum geðkvillum og eru með fleiri
einkenni en börn landverkamanna. Þó
skiptir máli hversu oft makar sjómann-
anna ræða um þá við börnin og hversu
hlýlega þaðergert.
Útivinnandi
mæðurog
alkóhólistar
í máli erlendra sérfræðinga kom
meðal annars fram að börn útivinnandi
kvenna eru oftar í sálrænum vanda en
önnur, sérlega þó ef móðirin er lang-
dvölum að heiman eða vinnur vakta-
vinnu. Það kom einnig í ljós að börn
KOPAVOGSHÆLIÐ:
„Skaði að þingmenn
skuli ekki geta
orðið hátfvitar^
„Fyrir fimm árum báðum við um
100 nýjar stöður en höfum nú fengið
sem svarar níu stöðum,” sagði einn
starfsmanna Kópavogshælis í viðtali
við DB, en á almennum fundi starfs-
manna hælisins var samþykkt
ályktun, þar sem „harðlega er mót-
mælt því ófremdarástandi sem
skapazt hefur vegna fækkunar starfs-
fólks á deildum hælisins”.
Segir ennfremur í ályktuninni, að
„heimildir fyrir starfsmannahaldi
hafi lengi verið allt of lágar. . . . Nú
hefur stjórn Ríkisspítalanna gefið út
þá tilskipun að ekkert verði ráðið
umfram heimildir. Þetta kippir
grundvellinum undan öllum fram-
förum sem orðið hafa í málefnum
vistfólks heimilisins undanfarin 3—4
ár”.
„Við höfum orðið að stela frá
þjóðinni með því að ráða fólk í
heimildarleysi,” sagði einn starfs-
mannanna sem DB ræddi við. „Svo
kemur tilskipun ofan úr fjármála-
ráðuneyti um að nú skuli staðið við
fjárlög og því erum við að springa
núna.”
Starfsmenn þeir er DB ræddi við
voru sammála um að helzt vantaði
menntað fólk til starfa, en vistmenn
eru nú 180 talsins, á aldrinum 2ja til
74 ára. Starfsmenn sem heimild er
fyrir eru 170, og telja talsmenn
starfsfólksins að þeir þurfi að vera
a.m.k. 250talsinsef veleigi að vera.
Á Kópavogshæli vinnur hluti vist-
manna við ýmis störf, m.a. við að
lima auglýsingamiða á eldspýtu-
stokka. Þessi störf færa þeim tekjur
og hafa mörg fyrirtæki snúið sér til
hælisins með beiðni um að fá vistfólk
til þess að vinna fyrir sig ýmis
einfaldari störf, sem það er fullfært
um að innaaf hendi.
DB-mynd Bjarnleifur.
„Hér er fyrst og fremst skortur á
menntuðu fólki til iðjuþjálfunar-
starfa, en með því að halda vist-
mönnum við störf mætti um leið
spara töluverðar fjárhæðir í manna-
haldi. En það er í rauninni skaði að
enginn ráðherra geti orðið hálfviti.
Þá myndu þeir sjá ástandið ef marka
má það að tveir fyrirmenn þurftu á
endurhæfingu að halda. Þá átti strax
að drífa ; því að byggja sundlaug
fyrir þá,” sögðu starfsmenn.
-HP.
Rxðst það strax við fæðingu barnsins hvernig þvi gcngur 1 skóla og hvort það verður geðveilt einhvern timann ævinnar?
DB-mynd Hörður.
alkóhólista eru oft í miklum sálrænum
vanda þó lítill gaumur hafi verið gefinn
að þvi hingað til.
Fyrstu börn foreldra, sérlega ef for-
eldrarnir eru mjög ungir er börnin
fæðast, eru einnig í vanda þegar
foreldrunum finnst þeir ekki geta'
staðið undir uppeldi barnanna, sem
reynist oft erfiðara en búizt var við í
fyrstu.
Líka kom fram að neyzluþjóðfélag
nútímans er að flestu leyti erfitt fyrir
börn. Kjarnafjölskyldan stendur oft
ótraustum fótum en er um leið það
einangruð að annað en til hennar geta
börnin vart leitað. Lausnin er kannski
að hætta að eiga böm?
-DS.
Starfsemi Sements-
verksmiðju ríkisins 1978
1. Sölumajjj/i alls 130.456 tonn
Selt laust sement
Selt sekkjaö sement
Selt frá Akranesi
Selt frá Reykjavík
Portlandsement
Hraðsement
Litaö sement
64.515 tonn 65.941 — 49.45% 50.55%
130.456 tonn 100.00%
57.774 tonn 72.682 — 44.29% 55.71%
130.456 tonn 100.00%
100.388 tonn 29.992 — 76 — 76.95% 22.99% 0.06%
130.456 tonn 100.00%
2. Rekstur
Heildarsala
Frá dregst: Flutningsjöfnunargjald
Solulaun
Afslættir
Söluskattur
Landsútsvar
Framleiöslugjald
Samtals
Aðrar tekjur
Framleiöslu-
kostnaöur
Aðkeypt
sement og gjall
Birgöaaukning
318.8 —
158.4
Flutnings- og
solukostnaður
Stjórnunar- og
alm. kostnaöur
Fjármagns-
kostnaóur +
fjármagnstekjur
Tap af verk-
smiöjurekstri
Tap á útgerö
nys Freyfaxa og
m/s Skeiöfaxa
Reksfralfiplli
Birgðamat i meginatriöum
F.f.F.O.
3. Efnahagur 31.12.1978
346.3
150.6
785 0 m.kr.
2.208.4 m.kr.
10.9 m.kr.
2.219.3 m.kr.
1.631.4 m.kr
587.9 m.kr.
496.9
91.0 m.kr.
159 0
68.0 m.kr.
268 -
94.8 m.kr.
Ekgnlr:
Veltufjármunir
Fastafjármunir
1 055.5 m.kr.
2.987.1 -
4.042.6 m.kr.
vw
Skuldlr og elglö fé:
Lán til skamms tíma
Lán til langs tíma
Framlag ríkissjóös
Höfuöstóll
4. Eignabreytingar
Upprunl fjármagna:
Frá rekstri
a. Tap
b. Fyrningar
Lækkun skuldabréfa-
eignar
Ný lán
Hækkun lána
v/gengis- og
visitölubrt
Hækkun fastafjárm.
Endurmat birgöa
Ráðstöfun fjármagns:
Fjárfestingar
Endurmat fasteigna
Afb. stofnlána
Minnkun á hreinu
veltufé
5. Ymalr þættir
Innflutt sementsgjall
Innflutt sement
Framleitt sementsgjall
Aökpyptur skeljasandur
Aókeyptur
basaltsandur
Unniö líparit
Innflutt gips
Brennsluolía
Raforka
Mesta notkun
rafafls
Mesta sumar-
notkun rafafls
6. Rekstur sklpa
Flutt samtals meó
eigin skipum
Flutt var sement
á 38 hafnir
Annar flutningur
0.2
6.2
364.5 -
42.1 —
24.9
626.7 m.kr.
103.8 m.kr.
426.5
162.7 —
693.0 m.kr.
26.300 tonn
87 —
95.900 —
100.650 m1
10.700 —
28.900 tonn
7.392 —
12.052 —
13.801.250 kwst
2.220 kw
2.760 —
108.626 tonn
40.388 —
1.014.0 m.kr.
851.3 —
1.865.3 m.kr.
12.2 —
2.165.1 -
4.042.6 m.kr.
94.8 m.kr.
283.6 — 188.8 m.kr.
Innflutningur meö
m/s Freyfaxa
Gips og gjall
Annaö
Innflutningur með
öörum skipum
6.674 tonn
452 —
27.020 tonn
248 —
Gips og gjall
Annaö
Flutningsgjald á
sementi út á land
aó meöaltali 2.420 kr./tonn
Úthaldsdagar eigin skipa 679 dagar
7. Halldartaunagraiðslur fyrlrtæklslns
Laun greidd
alls 1978
759.1 m.kr.
Laun þessi voru greidd alls 318 launþegum þar af
160 allt áriö.
8. Nokkrar upplýslngar um
eiglnlelka sements
Styrkleiki portland- sements frá Sementsverk smiöju ríkisins aó jafnaöi eigi minni en. Styrkleiki samkvæmt íslenskum sements- staöli, lágmark
Þrýstiþol
3 dagar 230kg/cm3 175 kg/cmJ
7 dagar 300kg/cmJ 250 kg/cmJ
28dagar 400kg/cmJ 350 kg/cmJ
Togþol
3 dagar 50 kg/cm1 40 kg/cmJ
7 dagar 60kg/cmJ 50 kg/cmJ
28dagar 80kg/cmJ 60 kg/cmJ
Fínleiki: >3000 cmJ/g >2500cmJ ,g
Efnasamsetning ísl. sementsgjalls: Hámark skv. ísl staöli f. sement
Kísilsýra, SiO, 20.6%
Kalk, CaO 64.3%
Járnoxíó, Fe,0, 3.7%
Áloxiö, Al ,0, 5.2%
Magnesiumoxíö, MgO 2.5% 5%
Brennisteinsoxíö, S0, Alkalisölt, natriumoxíö- 0.9%
jafngildi, Na,Oeq 1.5%
óleysanleg leif 0.8% 2%
Glæöitap 0.3%
99.8%
SEMENTSVERKSMIÐJA RIKISINS