Dagblaðið - 09.06.1979, Qupperneq 4

DAGBLADID. LAUGARDAGUR 9. JÚNl 1979.
DB á ne ytendamarkaði
Potturinn og pannan
Enginn getur veríð án þeirra
Pottar og pönnur eru með þeim
eldhúsáhöldum sem við getum sízt
verið án. Mismunandi efni eru notuð
til potta- og pönnugerðar og hafa þau
ólíka kosti og galla. Áríðandi er að
þekkja þessi efni og notkunargildi
þeirra. Það vandamál hafa menn
einnig þurft að hugsa um áður fyrr,
t.d. má finna fræðslu um potta úr eir
og messing í „Nýrri matreiðslubók”
sem Þóra Andrea Nikólína Jóns-
dóttir samdi og gaf út á Akureyri árið
1858.
í þeirri bók er einnig talað um
járnpotta og leirpotta og um pjátur-
ker. Mikið vandamál hefur verið að
hreinsa pottana í þá daga, enda segir
Þóra Andrea i bók sipni: „Það er
ekki nóg að katlar og pottar og annað
þess konar skíni eins og sól í heiði á
búrhillunni, ef þeir eru eins og
farðakoppar að innan.”
Álpottar
Síðustu áratugi hafa aðallega
verið á markaðnum pottar og
pönnur gerð úr áli, enda er sá
málmur mjög vel til þess fallinn og
hefur hann svo mikla kosti fram yfir
önnur efni að honum verður seint úr
vegi rutt. Ál er létt og leiðir vel
hitann. Þykkir álpottar með þykkum
botni eru haldgóðir og maturinn
brennur lítið við í þeim. En álpottar
þykja ekki sérlega fallegir, jafnvel
þótt þeir séu gljáfægðir og því glans-
andi á meðan þeir eru nýir. En þeir
dökkna og verða mattir við notkun
og seinlegt er að fægja þá með stálull.
Plasthúðun
Ennfremur er farið að húða bæði
álpotta og pönnur að innan með
plasti, þau verða þá mattgrá eða
svört og verður yfirborðið mjög slétt
og jafnvel mjúkt viðkomu eins og
silki.
Á plasthúðuðum pönnum er mjög
auðvelt að steikja t.d. fisk, buff
o.þ.h., því að það festist sama sem
ekkert við pönnubotninn. Pönnur og
pottar með húð af þessu tagi er sér-
lega auðvelt að hreinsa. Á plast-
húðaða pönnu er óþarfi að nota
mikla fitu til steikingar.
Ókostirnir eru hins vegar, að
plasthúðin er mjög viðkvæm, og hún
endist ekki að sama skapi og
potturinn eða pannan. Húðin
skemmist sé notaður vírsvampur,
ræstiduft eða þ. h. til að hreinsa
hana. Einnig skemmist hún ef
pannan hitnar um of.
Nú er farið að sprauta glóandi
ögnum úr ryðtraustu stáli á ál-
pönnumar; þar með verða þær
hrufóttar og með því móti fæst betri
festing fyrir plasthúðina og hún
verður þar með sterkari.
En samt sem áður verða menn að
fara mjög varlega með slíkar pönnur
og láta þær ekki sæta slæmri
meðferð. Það verður að þvo þær með
mjúkum bursta í góðu sápuvatni eða
í vatni með uppþvottalegi.
Gleraðir pottar
Á meðan verið er að reyna að
betrumbæta álpottana hafa gleruðu
eða emeleruðu pottarnir komizt i
tizku aftur.
Þeir sjást nú víða í búsáhalda-
verzlunum, a.m.k. í Reykjavík. Til
eru ýmist gleraðir, steyptir járnpott-
ar, sem eru efnismiklir og þungir, eða
þá gleraðir pottar, framleiddir úr
stálplötum, sem eru mun léttari, en
þó ekki eins léttir og álpottar.
Vinsældir þessara potta dvínuðu á
sínum tíma sökum þess að gler-
ungnum hætti til að detta upp úr
pottunum, ef illa var með þá farið.
Ennfremur er hætt við að matur eins
og mjólkurmatur o.þ.h. brenni við í
slíkum pottum, ef ekki er hrært i með
sleif.
Ef það óhapp vill til að skófir hafa
myndazt í botninn má ekki skafa
pottinn með beittu áhaldi eða nudda
hann með grófu ræstidufti, því þá
skemmist glerungurinn. Bezt er að
láta vatn og þvottasóta eða þvotta-
duft í pottinn og sjóða það í nokkrar
mínútur en þá er auðveldara að
hreinsa pottinn á eftir með mjúkum
bursta og uppþvottalegi eða sápu.
Sumir af þessum pottum eru ekki
ætlaðir nema á gormahelluvélar.
Starfsfólk í búsáhaldaverzlunum
virðist ekki alltaf gera sér grein fyrir
því. Pottar á steypum hellum á raf-
magnseldavél þurfa að vera með
Tökum að okkur
MERKINGAR Á AKBRAUTUM
OG BÍLASTÆÐUM - FAST VERÐ.
Leitið upplýsinga
Umferðarmerkingar s/f Sími 30596.
GLUeGASMÍDI
Tek bö mér smíöi á öllum gluggum í hús yðar og
svalahuröum.
Fasttilboö.
Vönduð vinna og fullkomnustu vólar sem völ er á til
gluggasmíöi.
Upplýsingar í síma 11253kl. 9—12 f.h. og eftír kl. 18.
NES-GLUGGAR
örn Fellxson,
j^^^^^^^^indarbrauM9jSeltJamamesl^^*r
Það er ósennilegt að mörg heimili séu svona vel birg af pottum og öðrum eldhúsáhöldum. En pottarnir voldugu sem við sjáum
á þessarí mynd Ragnars Th. Sigurðssonar eru úr stáii.
sléttum, slipuðum botni sem fellur
alveg beint að hellunni svo að beint
samband sé á milli pottsins og hita-
gjafans. Ef pottbotninn snertir ekki
plötuna nema að hálfu leyti eyðist allt
of mikið rafmagn, ennfremur geta
hellumar skemmzt vegna þess að
þær ofhitna. Berið því ætið pott-
botninn saman við reglustriku, þá er
auðvelt að sjá hvort hann er nógu
sléttur.
Pottar úr ryö-
traustu stáli
Loks er að minnast á stálpottana,
sem eru langdýrustu pottarnir. Þar
sem stál leiðir illa hitann er farið að
framleiða stálpotta og pönnur með
áföstum koparbotni. Með því móti
hafa fengizt ágætir pottar, en þó
hættir matnum fremur til að brenna
við í slíkum pottum en álpottum.
Stálpönnur eru skemmtilegar, en
ekki komast allir upp á lagið að
steikja í þeim, þær hitna mjög fljótt
ogmjögerhætt við að þær ofhitni.
Ekkert efni til pönnu- og potta-
gerðar er fullkomið. En á þessari öld,
þegar efnafræðin tekur stórstigum
framförum á degi hverjum, má búast
við skjótum breytingum.
Byggt á Neytcndablaflinu.
Gróðursetning í görðum hafin
Þessar blómarósir voru að vinna aö trjárækt á Hallormsstað þegar Ijósmyndarí DB, Ragnar Th. Sigurðsson, átti þar leið um
fyrír nokkru.
MEST SPURT EFTIR
BIRKIOG REYNI
Sumarið er loks komið og fólk er farið að huga að görðunum sínum. Fastur liður sumarverka er gróðursetning á trjá-
plöntum, sumarblómum og ýmsum fjölærum jurtum. En hvað kosta þessar plöntur og hverjar njóta mestra vinsælda? Til
að fá svar við þvi hafði DB samband við tvær gróðrarstöðvar og Skógræktarfélag Reykjavíkur.
Gróðrarstöðin Mörk
1 gróðrarstöðinni Mörk var okkur sagt að birki, brekkuvíðir og skrautrunnar væru vinsælustu trjáplönturnar. Birki er
hægt að fá á 450—5000 kr., brekkuvíði á 150—600 kr. og skrautrunna á 1500 kr.
Af sumarblómum er mest spurt eftir stjúpum, sem seldar eru í stykkjatali i pottum og kostar hver 150 kr.
Alaska
Hjá Alaska var upplýst að víðiplöntur af ýmsu tagi væru mikið keyptar, einkum þó gljávíðir sem kostar 400 kr. Glans-
mispill fæst á 1000— 1300 kr.
Af sumarblómum er mestur áhugi á stjúpu sem kostar 135 kr. stk. og morgunfrú sem kostar hið sama. Dalia er aftur
dýrari, á 600 kr.
Skógræktarfélagið
Birki og íslenzkur reynir eru þær trjáplöntur sem fólk spyr oftast eftir hjá Skógræktarfélaginu. Stór hnausaplanta af birki
fæst fyrir 4000 kr. og 2ja metra hnausaplanta af reyni fæst á 5000 kr. Úlfreynir, sem er allt aö 1.25 m, kostar 2500 kr.
Sólberjarunnar og rifsberjarunnar fást á 2000 kr. Himaíæjaeinir er til á 3000 kr. Litlar hnausaplöntur af furum eru á
1500 kr.