Dagblaðið - 09.06.1979, Qupperneq 10
10
MMBIAÐW
frjálst, oháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjónsson.
Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjómar: Jóhannes Reykdal. Fróttastjóri: Ómar
Valdimarsson.
Iþróttir Hallur Símonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aöstoðarfróttastjóri: Jógas Haraldsson.
Handrit: Ásgrímur Pólsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Atli Stoinarsson, Bragi Sigurösson, Dóra Stefánsdótt-
ir, Gissur Sigurösson, Gunnlaugur A. Jónsson, Helgi Pótursson, Ólafur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Hönnun: Guðjón H. Pálsson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjarnleifur Bjamleifsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aöalsimi blaðsins br 27022 (10 línur). Áskrift 3000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 150 kr. eintakið.
Setning og u'mbrot Dagblaðið hf., Síöumúla 12. Mymla- og plötugerð: Hilmir hf. Síöumúla 12. Prentun:
Arvakur hf. Skeifunni 10.
Þar tókst stóra stökkið
Skattpíning hefur aukizt meira undir
núverandi ríkisstjórn en dæmi eru til
um langan aldur. Þar tekst henni hið
stóra stökkið.
Samkvæmt splunkunýjum tölum,
sem Verzlunarráð hefur tekið saman,
verður skattheimtan á þessu ári um 45
krónur af hverjum 100 krónum í þjóðartekjum.
Þessi tala sýnir skatttekjur hins opinbera, ríkis og
sveitarfélaga samanlagt, að meðtöldu olíugjaldi,
sjúkratryggingargjaldi og iðgjöldum almannatrygg-
inga. Reiknað er með innheimtum sköttum á árinu og
innheimta sveitarfélaganna áætluð 94—95 prósent af
álagningu.
Menn sjá gjarnan ekki, hversu gífurlegur sá skammt-
ur er orðinn, sem rennur til hins opinbera. Þeir horfa á
skattseðlana sína og þykir mikið en vilja gleyma,
hversu mikinn hlut hið opinbera nær af tekjum manna
til viðbótar tekju- og eignarsköttunum.
í þessum útreikningum Verzlunarráðs er reiknað
með, að skattheimtan aukist á þessu ári frá því í fyrra
úr 41,9 prósenti í 45 prósent.
Enn betur sést, hversu feiknarhá þessi tala er, þegar
litið er á, að skattheimta hins opinbera var varla nema
helmingur af því, sem nú er, fyrir tæpum þremur ára-
tugum, þegar miðað er við hlutfall af þjóðartekjum í
báðum tilvikum.
Skattheimtan nam árið 1950 rúmlega fjórðungi af
brúttó þjóðartekjum en nálgast nú hratt að verða
helmingur þjóðartekna. Verzlunarráð áætlar, að skatt-
heimtan verði komin upp í 47 af hundraði á næsta ári.
Síðasta áratuginn hefur hlutur skatta sveitarfélaga af
þjóðartekjunum lítið breytzt. Það er sjálft ríkið, sem
við er að sakast um aukna skattpíningu.
Með því að tvöfalda skattpíninguna erum við komin
í hóp þeirra þjóða, sem eiga heimsmet á því sviði.
Skattheimtan var 47 af hundraði í Finnlandi árið
1976, 53 af hundraði í Noregi og Danmörku og 58 af
hundraði í Svíþjóð. Skattheimtan var aftur á móti
aðeins 30 af hundraði í Bandaríkjunum.
Hvarvetna um heim fer vaxandi andstaða gegn
mikilli skattheimtu hins opinbera. Við samanburð við
önnur lönd ber okkur að hafa í huga, að þau eru að
burðast með mikinn herkostnað.
Við ættum einnig að gæta þess, að þjóðartekjur hér
á landi hafa síðustu árin dregizt saman í samanburði
við önnur Norðurlönd. Þær voru öllu hærri hér en á
hinum Norðurlöndunum, fyrir utan Svíþjóð, á árunum
upp úr 1960, en síðan hafa Noregur og Danmörk
geystst fram úr okkur.
Þetta veldur, að enn alvarlegra er, hversu skatt-
píningin hefur aukizt hér á landi. Þar sem við búum við
tiltölulega lægri þjóðartekjur en aðrar Norðurlanda-
þjóðir, eigum við að sjálfsögðu þeim mun verra með
að bera auknar klyfjar, seni hið opinbera leggur á
herðar okkar.
Reynir Hugason verkfræðingur komst svo að orði í
kjallaragrein í Dagblaðinu fyrir skömmu, að aðrar
þjóðir hefðu her en við „hefðum landbúnað” til að
halda uppi í staðinn. í þessu felst sannleikur, þar sem
óráðsíu eyðsla af tekjum okkar til að halda uppi of-
framleiðslu í landbúnaði er talsverður þáttur vandans
og orsök skattpíningar. En illu heilli finnast dæmin um
ranga stefnu hins opinbera, sem haldið er gangandi
með síaukinni skattpiningu, á miklu fleiri sviðum.
Að meinalausu mætti færa hlutfall hins opinbera af
þjóðartekjum aftur til þess stigs, sem það var á fyrir
tæpum þrem áratugum, ef rétt væri að staðið.
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 9. JÚNÍ 1979.
Svíþjóð:
Auðvitað veit
maður ekki hvað
fólkið hugsar
— viðtal við Agneth Fáltskog, eina f élaganna í sönghópnum
Abba en plötur þeirra eru ein
mesta útf lutningstekjulind Svía
Hún heitir Agnetha Faltskog, er
28 ára og ein af ABBA. Nýlega birtist
í sænsku blaði opinskátt viðtal við
hana og birtast hér útdrættir úr þvi.
— Hvað er til í að þú og Fríða ætlið
að einbeita ykkur að eigin feríi og
leysa ABBA upp?
— Ekkert, það er vitleysa.Við reyn-
um að halda ABBA hópinn sem
lengst.
— Hefur þú ekki ákveöiö að fara
þína eigin leið?
— Það getur vel verið þegar ABBA
hættir. Fríðu finnst gaman að dansa
og ég sem lög. Kannski það væri
ágætt aðgeraeitthvaðsjálfur.
— Síðasta LP platan sem þú gerðir
var ,,11 konur í einu liúsi”. Þú
samdir lögin sjálf (fyrir utan SOS)
ásamt Bosse Carlgren. Hvernig
unnuð þið saman?
— Fyrst samdi ég lögin og siðan
skrifaði ég enskan texta. Bosse gerði
sænsku útgáfuna af textunum. Mér
finnst betra að skrifa á ensku. Ég veit
ekki af hverju, en það er einhvern
veginn eðlilegra.
— Semur þú enn þín eigin lög?
— Já, þegar ég hef tíma. ABBA
tekur mikinn tíma frá mér og svo
börnin. En auðvitað skrifa ég. Það
kemur ný LP plata út með mér
bráðlega og á henni eru lög eftir mig.
Platan nefnist,, 10 ár með Agnethu”.
— Átti sú plata ekki að koma út i
fyrra?
— Jú, en nýja ABBA platan seinkaði
henni. En hún verður alla vega til í
sumar. Eitt lagið er splunkunýtt það
heitir „Þegar þú tekur mig í þinn
faðm”. Ég samdi lagið á ensku, en
það er sungið á sænsku á plötunni
eins og hin lögin.
— Er ekki stundum erfitt að koma
fram?
— Jú, t.d. ef maður á við persónu-
legt vandamál að glíma. Ef maður er
veikur eða slappur þá finnst manni
allir taka eftir þvi. En auðvitað veit
maður ekkert hvað fólkið hugsar.
Verstu
hljómleikarnir
— Hvernig voru þínir verstu hljóm-
leikar?
— Það var í Malmö, Folkets Park.
Ég hafði haft 39,5 stiga hita í tvo
daga og var á penísillinkúr. Fimm
minútum áður en við áttum
að byrja hafði ég ekki sminkað mig.
Ég bara grét. Þetta var það versta
sem ég hafði upplifað. En ekki var
hægt að valda aðdáendunum von-
brigðum. Þeir komu til að hlusta á
ABBA. Það er ekki mjög sniðugt að
koma .fram með bullandi hita, en
ekki var hægt að hætta við hljóm-
leikana.
— Hvenær verða næstu hljómleikar.
— Við byrjuðum í maí. Við verðum í
sumarfrii í júni og júli, síðan byrjum
við aftur í ágúst. 15. september
förum við í ferð til Bandaríkjanna.
19. október verðum við í Gautaborg
og daginn eftir i Stokkhólmi.
— ABBA sætir stöðugri gagnrýni.
Látið þið það á ykkur fá?
— Nei, ekki mikið. Maður lærir, það
má ekki taka það nærri sér sem
skrifað er, og enginn er fullkominn.
— Af hverju er ABBA svo mikið
gagnrýnd?
— Öfundsjúkir Svíar. Þeir gleyma
hvað mikið starf það er að vera
ABBA. Þeir halda að maður bara
sitji og fái allt rétt upp í hendurnar.
En þannig er það bara alls ekki.
ABBAog
kröfurnar
— Mikils er krafizt af ABBA í dag.
Hljómleikarnir og plöturnar eiga
alltaf að verða betri. Finnst ykkur
það vera þannig?
— Já, alla vega öðruvisi, og það
geturlikaverið erfitt.
— Hvemig er að vera einstæö móðir
með starfinu?
— Það er erfitt. Því miður er það
stórgalli ástarfinu.
— Getur þú tekið börnin með í
ferðalögin?
— Nei, bara þegar við förum til
London. Það er bara ein vika og
börnin geta búið hjá okkur. En það
er ekki hægt þegar við ferðumst á
hverjum degi.
AD UTGREINA
VERULEIKANN
„Þetta hefur ekkert uppá sig. Þú
skrifar og skrifar og það er ýmislegt
rétt sem þú segir. En þú skrifar ekki
réttan stíl. Þú átt að benda á þrjótana
persónulega. Þú átt að espa þá upp.
Þú átt að segja frá krassandi at-
burðum og varpa fram órökstuddum
fullyrðingum. Þú færð aldrei
„viðbrögð” meðan þú skrifar á þann
hátt sem þú gerir. Ég skil mæta vel
það sem þú ert að reyna að gera. En
það er vonlaust að segja það á
þennan hátt. Málefnaleg umræða er
jafn tilgangslaus og að pissa upp í
vindinn.”
Hljómgrunnur
Þetta var hughreysting sem kunn-
ingi minn gaf mér nýlega. Og hann
hafði rétt fyrir sér. En ég hef bara
alltaf vitað þetta. Ég hef alltaf vitað
að sú viðleitni að reyna að rökræða á
almennum gmndvelli i dagblöðunum
leiðir ekki til „opinberra” viQbragða.
Ég er einfaldlega ekki að leita eftir
slíkum viðbrögðum. Aðrir mega
óáreittir standa í skitkasti í blöðum
tilaðreyna að auglýsa sig á þann hátt.
Ég tek ekki þátt í slíku.
Þau „viðbrögð” sem ég leita eftir
og fæ eru frá ókunnu fólki sem vikur
sér stöðugt að mér til að ræða eitt-
hvert málefni sem vikið hefur verið
að. Þetta kom mér strax á óvart og
gerir enn og það styrkir þá sann-
færingu, að mikill fjöldi fólks vill
rökræða á málefnalegan hátt. Ég
held að sá sem gerir tilraun til að lit-
greina veruleikann eigi örugglega
hljómgrunn. Og það skyldi þó ekki
vera að málefnaleg umræða fengi
vajtandi viðbrögð meðal al-
mennings, en hin svart-hvíta mynd
sem er uppistaða í málflutningi
stjórnmálamanna væri að ganga sér
til húðar?
Þrátt fyrir þetta vaknar sú
spuming oft, af hverju menn utan
kerfisins eru að leggja á sig að taka
þátt í umræðunni.
Til þess hljóta að liggja einhverjar
ástæður og ég held að þær séu aðal-
lega tvær. önnur er sú að það er svo
yfirþyrmandi og niðurlægjandi að
vera dreginn áfram eins og skynlaus
skepna. Að láta aðra stöðugt vera að
ljúga að sér og hugsa fyrir sig. Að
vera mataður á ötlu. Að vafra áfram
án þess að hafa nokkra skoðun á
neinu nema gegnum aðra. Og þegar
forsjá þeirra sem hafa atvinnu sína af
því að Ijúga að fólkinu og móta
skoðanir þess er á því stigi sem
hvarvetna blasir við okkur, þá verður
það nauðvörn einstaklingsins að gera
tilraun til að leggja eitthvað til mál-
anna.
Hin ástæðan er þó líklega veiga-
meiri. Það er sú árátta að eiga bágt
með að þola það endalausa óréttlæti
og þá heimsku sem allsstaðar blasir
við. Að geta ekki samlagast þeirri
sefjun sem gerir svo marga að vilja-
lausum neytendum. Við erum mötuð
á annarra skoðunum og aðrir velja
fyrir okkur þann lífsstíl sem við
eigum að hafa. Og við erum alllaf að
verða óvirkari meðlimir i sam-
félaginu.
Eg vil áskilja mér rétt til að reyna
að hugsa sjálfstætt og koma
skoðunum mínum á framfæri. Ég
held auk þess að í svo fámennu sam-
félagi sé þessi afstaða einstaklingsins
mikil nauðsyn. Ég held að þessi
nauðsyn sé ekki svo lítil núna þegar
þjóðfélagið hangir varla saman og
þegar málefnaleg umræða fyrirfinnst
varla í blöðum flokkanna, og stjórn-
málamenn eru aftur að komast á
þroskastig flokkseigendatímabilsins
þegar það stóð í mestum blóma.
Kolsvartur blettur
Það er þess vegna sem ég er ennþá
sestur niður til að skrifa blaðagrein
um málefni sem ég held að eigi og
þurfi að halda vakandi. Ég hef
raunar oft skrifað um þetta áður, en
hér er um trúaratriði í þjóðfélags-
málum að ræða sem yfirvöld halda
dauðahaldi í gegnum þykkt og þunnt.
Almenningsálitið hefur þó verið að
snúast við í þessu máli, en sú
staðreynd er ekki stjómvöldum eða
stjórnmálamönnum að þakka.