Dagblaðið - 18.06.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 18. JÚNÍ 1979.______ 11
Hvemig 1466 laxar geta
verið meiri veiði en 3132
'Stangar- Veiddir Fjöldi laxa Meðalþ.
dagar laxar pr. dag á laxi
á stöng
1. Vatnsdalsá 425 1466 3,449 10,0
2. Hofsá, Vopnaf. 434 1336 3,078 10,5
3. Miðfjarðará 772 2337 3,027 8,6
4. Haffjarðará 355 950 2,676 7,7
5. Þverá 1196 3132 2,619 6,9
6. Grímsá + Tunguá 755 1952 2,585 5,6
7. Víðidalsá + Fitjaá • ' 736 1851 2,515 8,7
8. Straumfjarðará 272 648 2,382 7,2
9. Langá 1104 2405 2,178 5,8
10. Laxá í Þingeyjars. 1462 3063 2,095 9,5
11. Laxá í Leirársveit 630 1252 1,987 5,9
12. Norðurá 1104 2089 1,892 6,3
13. Laxá i Kjós 920 1648 1,791 6,4
14. Hítará i 483 649 1,344 7,4
15. Deildará, Hölkná,
Hafralónsá1) 720 763 1,060 9,4
16. Laxá í Dalasýslu 640 533 0,833 7,9
17. Stóra-Laxá 800 571 0,714 9,5
18. Sogið 935 620 0,663 7,6
') Hér dregnar saman til að falla að dagalista L.G.
Ég hef lengi verið gramur yfir upp-
lýsingum Veiðimálastofnunarinnar
um laxveiði liðins tímabils hverju
sinni. Mér hefur þótt þar slegið fram
fullyrðingum án viðmiðunar og
grunað að þær væru rangar. Þessi
gremja mín hefur þó ekki enst mér til
að fara og afla mér þeirra upplýsinga
sem á vantaði til þess að ég gæti sann-
áð grun minn; ég hef látið nægja að
vera með svartagallsraus þar sem
stangveiðisinnaðir menn hafa verið
nærstaddir.
En DB bar mér óvænt í hendur
þetta sem mig vantaði. Lúðvík
Gizurarson skrifaði fyrir skömmu
kjallaragrein, sem hann kallaði
Óstjóm laxaræktarmála. Og þar
færði hann mér fjölda stangardaga í
18 valinkunnum sæmdarám — eða
vatnasvæðum væri kannski réttar að
segja — þar sem í sumum tilfellum
fleiri en einni á er dengt saman undir
einn hatt. Það er einmitt þessi við-
miðun við stangardagana (ein stöng
leyfð í einn dag = einn stangardagur)
sem gerir það að verkum að upphróp-
anir Veiðimálastofnunarinnar um
„metveiðiár” eru nánast prumpið
eitt.
í fréttatilkynningu sem út gekk frá
Veiðimálastofnuninni, dagsett 8.12.
1978, segir svo: „Laxveiði á stöng var
nær alls staðar góð og víða fékkst af-
bragðs veiði, eins og í Þverá í Borgar-
firði, er gaf að þessu sinni 3.240 laxa,
og Laxá í Aðaldal, en þar komu á
land rúmlega þrjú þúsund laxar. Er
veiðin í Þverá landsmet. Skipa þessar
tvær ár fyrstu sæti, síðan kemur
Blöndusvæðið í Húnavatnssýslu með
2.446 laxa, fjórða besta áin er Langá
á Mýrum með 2.411 laxa, Mið-
fjarðará, 2.343 laxar, en í sjötta sæti
er Norðurá í Borgarfirði, þar veidd-
ust tæplega 2.100 laxar, og í Grímsá
og Tunguá fengust um tvö þúsund
laxar.” Á þessu er síðan hnykkt i
fréttatilkynningu sem dagsett er 21.3.
á þessu ári og dreift með yfirliti um
laxveiði á stöng á síðasta ári, fjölda
laxa úr hverju vatnasvæði, meðal-
þyngd og samanburði á laxafjölda
við árin þrjú þar áður — hin ítarleg-
asta skýrsla og ágæt ef betri viðmið-
unarhefði gætt.
Því það segir okkur næstum ekki
neitt að Þverá í Borgarfirði hafi gefið
3132 laxa (eins og reyndist vera
samkvæmt fullnaðarskýrslunni) eða
3063 laxar hafi reist upp úr Laxá í
Aðaldal. Það er svona svipað og ef
því væri haldið fram að ég væri
kraftlyftingameistari íslands — hefði
lyft einu og hálfu tonni — en þess
ekki getið að ég hefði látið mér duga
að lyfta 10 kílóum í einu. Því að:
Hversu margar stengur voru um það
að draga þessa fiska úr vatni og hve
mikill fjöldi laxa kom á hverja stöng
dag hvem?
Því miður vantar mikið á að
stangardagalisti Lúðvíks Gizurar-
sonar sé neitt í nánd við það jafn-
tæmandi og vatnalisti Veiðimála-
stofnunar, þótt ekki sé þar nefnd
hver spræna sem lax villist upp í og er
veiddur á. lögleyfða stöng. Þar er
aðeins rætt um 18 vatnasvæði enda er
listi Lúðvíks settur upp i allt öðrum
tilgangi en hér er um rætt. En með
viðmiðun af stangardögum kemur i
ljós að þótt Þverá sé góðra gjalda
verð og Laxá í Þingeyjarsýslu sömu-
leiðis eru þær langt frá númer eitt og
tvö — og líklega engar metár — nema
hvað þær settu „persónulegt” met á
síðasta ári. Sé míðað við stangardaga
kemur í ljós að Þverá er aðeins í 5.
sæti hvað laxafjölda á stöng snertir
og Laxá í Þingeyjarsýslu í 10. sæti.
Og sé meðalþyngd á veiddum laxi
tekin með í reikninginn kemur enn-
fremur í ljós að þær eru ekki heldur
metár hvað laxþunga snertir heldur
eru það þær ár sem gefa flesta laxa
pr. stangardag, Vatnsdalsá og Hofsá
í Vopnafirði. Ég læt hér fylgja listann
eins og ég tel að ætti að setja hann
upp fyrir allar ár og birta eftir hvert
veiðitimabil — og minni enn á að ég
held mig við upplýsingar Lúðvíks um
fjölda veiðidaga í hverju veiðivatni:
18 íslenskar laxveiðiár settar upp í
röð eftir fjölda laxa á stöng pr.
stangardag veiðitímabilið 1978:
Dýr matur
Með svona uppsemingu er komin
einhver viðmiðun, eitthvað raunhæft
fy/ir þá að fara eftir sem hafa efni á
að fara í laxveiðar á annað borð. Mér
sýnist ekki áhorfsmál að álitlegast
væri að öðru jöfnu að leitast fremur
við að fara í Vatnsdalsá, sem sýnir sig
að gefa nærri þrjá og hálfan tíu
punda fisk á dagsleyfið, heldur en til
dæmis tittnefnda Þverá sem gefur
aðeins rúmlega tvo og hálfan á dag,
og það tæpra sjö punda. Ef Þverá
ætlar að mæla sig við Vatnsdalsá
þarf hún að gefa 4.125 laxa á sínar
1196 stengur og uggir mig að auð-
veldara væri að fá Vatnsdalsá niður í
1114 laxa sem þýddi sama fjölda laxa
á stöng pr. dag og Þverá gaf á síðasta
ári. Og þá er ekki litið á þyngdina.
Því það er nú svo að þótt gaman sé að
geta státað af þeim stóra er — þegar
öllu er á botninn hvolft — meira
varið í að hafa þá fleiri þótt þeir verði
ögn minni.
Þar að auki var það oftar en einu
sinni reynsla mín, þann tima sem ég
var veiðivörður, að laxar sem ég
hafði, af eigin viðmiðun og þeirra
sem ég vissi samviskusama ogglögga,
áætlað svo sem 5—7 pund, þegar ég
sá þá hjá veiðimönnunum, voru allt í
einu orðnir 9—12 punda í veiðibók-
inni þegar eigendur þeirra voru farnir
í bæinn. Þess vegna tek ég þessar
vigtartölur mjög með fyrirvara þótt
þær séu örugglega rétt fram settar af
hálfu Veiðimálastofnunarinnar
Kjallarinn
Sigurður Hreiðar
miðað við þær upplýsingar sem hún
hefur. Á sama hátt tek ég lítið mark á
veiðiskýrslum einstakra áa þar sem
veiðimenn skrásetja sjálfir veiði-
staðina þar sem þeir fá laxana. Bæði
er að þeir þekkja ekki hvar þau veiði-
staðaheiti eru sem þeir eru að skrá og
eins hitt að þeir vita ekki hvað sá
staður hét er þeir fengu fiskinn og
skrásetja þá bara eitthvert staðarheiti
sem þeir hafa heyrt.
En hitt stendur eftir: Veiðimála-
stofnunin veit hve margir laxar koma
upp úr hverju veiðivatni og á hve
marga stangardaga. Það er einfaldur
og fljótlegur reikningur með nútíma-
tækni (sem hlýtur að vera til á Veiði-
málastofnuninni) að komast að
fjölda laxa pr. stöng pr. dag, og sú á
sem hefur það hlutfallið hagstæðast
hlýtur að vera metáin það árið. Líka
mætti reikna út meðalverð á veiði-
leyfum í hverri á eftir tímabilið og
hafa það með í skýrslunni svo þeir
sem nenna geti reiknað út laxverðið
eins og það verður að meðaltali með
þessum aflabrögðum.
Mig uggir að þá þætti mörgum
þetta dýrmatur.
á þessu ári hafa laun enn hækkað —
eða rúmar 700 þúsund krónur á mán-
uði. Og af 100 launahæstu mönnum
ríkisins 1978 voru yfir 30 flugum-
ferðarstjórar. Voru þeir þar fjöl-
mennastur starfshópur ásamt yfir-
læknum.
Meðallaun farmanna, miðuð við
12 mánaða tímabil 1978 en fram-
reiknuð til marzmánaðar sl., þar sem
unnið er á sjó 8 máítuði en verið 4
mánuði í orlofi í landi, eru frá
500.000 til rúmlega 600.000 króna á
mánuði.
Verkfallsrétturinn stuðlar þannig
að miklu launamisrétti og eflir harð-
svíraðar forréttindastéttir innan laun-
þegasamtakanna.
í þjóðfélagi, þar sem komizt hefur
á sérhæfð verkaskipting, er hér um
að ræða stórfellt vandamál sem
verkalýðshreyfingin leiðir hjá sér að
takastá við.
Verkfallsrétturinn
umturnar stjórn-
skipaninni
Verkfallsrétturinn veldur því að
hugtakið frjálsir samningar verður
merkingar- og marklaust. Með beit-
ingu hans er stofpað i hættu ómæld-
um verðmætum sem eru ekki í neinu
hlutfalli við þá hagsmuni sem verk-
fallsmenn hafa af framgangi krafna
sinna. Samningar sem eru gerðir við
aðstæður, sem jafna má til fjárkúg-
unar, eru sjaldnast haldnir — enda
oftast ógerlegt — og rof þeirra naum-
ast talið siðferðilega ámælisvert. Má
bezt marka þetta af því að allar ríkis-
stjórnir — hvort sem þær eru auð-
kenndar með orðunum vinstri eða
hægri — hafa gengið á gerða samn-
inga eða raskað þeim með einhverj-
um hætti.
öll verkföll valda ómældum usla i
atvinnulífi. Samningar þeir sem
þvingaðir eru fram geta skipt sköpum
í öUu efnahagslífi þjóðarinnar. Þetta
knýr ríkisstjórnir til afskipta af gerð
kjarasamninga og afleiðingin verður
sú að þær bera ábyrgð á þeim í stað
hinna formlegu samningsaðilja. —
Þeir semja án j>ess að bera ábyrgð.
Þetta leiðir svo aftur tU þess að veiga-
miklar ráðstafanir í þjóðfélagsmálum
eru tengdar við gerð kjarasamninga,
svo sem í húsnæðismálum, skatta-
málum, lifeyrismálum, dagvistunar-
málum, vaxta- og verðlagsmálum,
svo að eitthvað sé nefnt.
Afleiðingin verður sú að stjórn-
skipan landsins er stórlega raskað.
Stjórnmálin eru með þessu flutt frá
Alþingi og öðrum löglegum
handhöfum þjóðfélagsvalds til hags-
munaaðUja vinnumarkaðarins. — Og
til hvers er þá verið að kjósa til Al-
þingis og mynda ríkisstjómir úr þvi
að aðUjar vinnumarkaðarins ráða
hinum veigamestu þáttum stjórnmál-
anna tU lykta? — Og það án þess að
bera neina ábyrgð og án þess að
nokkur trygging sé fyrir tilhlýðilegri
málsmeðferð, svo sem því að ákvarð-
anir séu teknar lýðræðislega.
VerkfaUsrétturinn, eins og honum
er beitt, brýtur niður skipulega
stjómarhætti og býður heim geð-
þóttastjóm.
í skjóli verkfalls-
réttarins dafnar
frumstætt forystu-
lið
VerkföU eru átök þar sem afU er
beitt en ekki vitsmunum. Sá sem
álítur sig ráða yfir nægilegum styrk
telur sig ekki þurfa að standa neinum
reikningsskap gerða sinna eða bera
neina ábyrgð, enda slíks ekki krafizt.
Með slíkan bakhjarl verður til
plagg eins og ályktun kjaramálaráð-
stefhu ASÍ sem haldin var 24.—25.
febrúar 1977. Þar voru bornar fram
víðtækar kröfur um verulega lækkun
skatta og ýmissa annarra álaga en
þess jafnframt krafizt að hvergi væri
slakað á opinberri þjónustu né dregið
úr framlögum til félagsmála, auk
þess sem niðurgreiðslur á búvörum
yrðu auknar. — Sem sé: ekkert yrði
hróflað við helztu útgjaldaliðum en
þó krafizt einhvers óskilgreinds
sparnaðar.
Með bakhjarl í verkfallsréttinum
Kjallarinn
Sigurður Lfndal
helzt þeim stjómmálamönnum, sem
telja sig tala fyrir munn verkalýðs-
hreyfmgarinnar, uppi að krefjast
hvors tveggja: launajöfnunar og
samninganna í gildi. — Þetta er
ósamrýmanlegt og þá er þess jafn-
framt krafizt að sumir samningar
verði skertir með vísitöluþaki en aðrir
standi óhaggaðir. Þeim helzt uppi að
krefjast hagræðingar í fyrirtækjum
og halda þvi fram að þau séu illa rek-
in og jafnframt að styðja þá afstöðu
launþegasamtaka að standa í móti
hagræðingu, en næg dæmi eru um
það. Þeim helzt uppi að segja í öðru
orðinu að laun skipti litlu máli um út-
gjöld atvinnurekstrarins og skuli þess
vegna vera friðhelg — það fær að
vísu ekki staðizt — og því segja þeir
óátalið í hinu orðinu að sum laun
beri að skerða með lagaboði.
Með verkfallsréttinn að bakhjarli
geta menn blygðunarlaust gefið
rangar upplýsingar um kjör sín,
meðal annars með þvi að nefna
grunnlaun ein. Var sjómannadagur-
inn jafnvel notaður til slíkrar iðju.
Allir vita að það segir fátt sem í
launatöxtum stendur. Má sem dæmi
nefna að starfsmenn fríhafnar Kefla-
víkurflugvallar geta í reynd haft allt
að fjórföldum launum sem launa-
flokkur þeirra segir til um.
f frumskógi kjarasamninganna er
vandalítið að leika slíkan skollaleik.
Flóttinn frá
raunveruleikanum
Ef verkfallsstjórarnir brjóta nú
odd af oflæti sínu og reyna að út-
skýra og réttlæta afstöðu — sem
reyndar er engin heil brú í — er flúið
yfir í merkingarlaust vígorðasafn úr-
eltrar og afbakaðrar þjóðfélagsrýni
frá 19. öld: Hrópað er um stéttaþjóð-
félag og mótsagnaeðli þess, auðstétt,
eignastétt, ráðandi stétt, borgarastétt
— fjandmannastétt verkalýðsstéttar-
innar — allt án nokkurrar útlistunar
eða heimfærslu upp á raunverulegar
aðstæður — en fyrirheit gefin um
stéttlaust og átakalaust þjóðfélag þar
sem fólkið á allt og ræður öllu en
hvergi er þó til nema sem heilaspuni
draumóramanna.
Með slikt vegarnesti ofbeldis-
hneigðar, þekkingarleysis og draum-
óra eru menn að sjálfsögðu alófærir
til að takast á við nokkurn vanda. Og
undir forystu manna með siíkt vegar-
nesti verða lífskjör aldrei bætt.
Allir menn, að undanskildum
nokkrum ofsafengnum en áhrifa-
miklum forystumönnum verkalýðs-
hreyfingarinnar, sjá að lífskjör verða
ekki bætt með því að stöðva atvinnu-
lífið og eyðileggja skipulega stjórn
landsins, enda fer þá svo að lokum að
ekkert verður eftir til að skipta.
Ef launþegar vilja bæta lífskjör sín
verða þeir að byrja á að krefja eigin
forystumenn reikningsskapar gerða
sinna.
Sigurður Lindal
prófessor.
^ „En gegn hverjum beinast verkföll? Bein-
ast þau í reynd gegn atvinnurekendum?”
dgjj) „Verkfallsrétturinn veldur þvi, að hug-
takið frjálsir samningar verður merk-
ingar- og marklaust.”
^ „Verkfallsrétturinn, eins og honum er
beitt, brýtur niður skipulega stjórnar-
hætti og býður heim geðþóttastjórn.”