Dagblaðið - 18.06.1979, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 18. JÚNÍ 1979.
13
Verð
ótrú/ega
hagstætt
húsið
Jón Loftsson hf.,
Hringbraut 121
Sími 28601.
T^Star
[ Ný sending |
veggeiningar
Dick Higgins les af próförk nýjustu bókar sinnar vid opnun i Suðurgötu 7.
(Mynd Árni Páll).
tal við Higgins. En fleira skal sagt um
Fluxus. Fyrst: Starfsemin hófst í lok
sjötta áratugíins og er enn viðhaldið —
með uppákomum, ljóðalestri, tón-
listarviðburðum — og tengslum við
leikhús og alþýðlegar skemmtanir.
Fluxus skaut upp kollinum hér fyrir al-
vöru er Atli Heimir Sveinsson stóð fyrir
því að þau skötuhjú Nam June Paik og
Charlotte Moorman tróðu upp á veg-
um Musica Nova árið 1%5. Þar varð sá
skandall að Paik sneri berum afturenda
í áhorfendur og fleira óvenjulegt
gerðist. Hlaut Atli Heimir miklar
kárínur fyrir vikið en Musica Nova var
uppnefnt Bossa Nova. Áhrifa Fluxus
gætti einnig í verkum Súmara en milli-
göngumaður var Diter Rot sem var í
tengslum við ýmsa Fluxusmenn er-
lendis.
Altmúligmaður
Dick Higgins á að baki furðu fjöl-
breyttan feril, m.a. tónlistarnám hjá
John Cage og tónsmíðar, bókmennta-
nám og ritstörf (30 bækur) og útgáfu-
starfsemi, auk þess sem hann hefur
fengist við gerð kvikmynda.
Bandaríski rithöfundurinn Richard
Kostelanetz kallar Higgins „poly-
artist” eða fjöllistamann í likingu við
Moholy-Nagy og van Doesburg og
segir ennfremur að þótt . listsköpun
hans sé óvenju margþætt þá megi finna
ákveðin grundvallarviðhorf í nær öll-
um verkum hans, m.a. notkun hans á
sérstökum andstæðum og tilviljunum.
Grafíksería hans, „7.7.73”, saman-
stendur t.d. af 899 myndum sem Hígg-
ins setti saman með ógnarhraða, til
þess að hafa ekki tíma til að ,,kompó-
sem tautaði og raulaði. Hjá honum var
ég svo næsta árið. Síðar tók ég til við
að kompónera með orðum og fann þá
að ég þurfti á einhvers konar mynd-
rænni hugsun að halda. Upp úr því
varð myndlist einnig snar þáttur af því
sem ég geri.
Að staðna ekki
Allar götur síðan hef ég haft brenn-
andi áhuga á samtafli hljóða, orða og
myndrænna þátta. Framleiðsla mín
virðist margskipt og ósamstæð en hún
er stórum heillegri en menn hafa gert
sér grein fyrir.”
A.I.: „Hafðirðu aldrei áhyggjur af
þessari fjölhæfní — að hún gæti endað
í eintómri leikmennsku?”
D.H.: ,,Jú, þegarég varyngri. Ennú
læt ég áhugann leiða mig hvert sem
hann vill. Ég sé t.d. fram á meiri tón-
smíðar á næstu árum en undanfarin ár.
Það er um að gera að vera opinn og
staðna ekki og lofa hlutunum að hafa
sinn gang. Einhvers staðar skrifaði ég
, ,Við verðum að gæta þess vandlega að
hafa ekki áhrif á okkur sjálf”.”
A.I.: „Segðu mér frá Fluxus.”
D.H.: „Fluxus var frá byrjun með
alþjóðlegu sniði, m.a. vegna þess að
sumir forsvarsmenn hreyfingarinnar
voru sannir heimsborgarar. George
Maciunas, sem er nýlátinn, var
Litháenbúi að uppruna en fluttist til
Bandarikjanna. Á mínu heimili ríkti
ávallt alþjóðlegt andrúmsloft, m.a. var
amma mín þýsk.
Enginn páfi
Mönnum fannst því ósköp eðlilegt
.
Aðgæta siff á siálfum sér
„Obirt” viðtal við DickHiggins
Þegar loks kemur að því að menn
setjast niður og leggja drög að sögu
lista í hinum vestræna heimi síðustu tvo
áratugi þá komast þeir ekki hjá því að
taka meira tillit til áhrifa Fluxus hreyf-
ingarinnar en gert hefur verið hingað
til. Hvað var (og er) svo Fluxus? Orðið
sjálft er komið úr latínu og merkir
flæði, eða samruni, og á að túlka sam-
vinnu listamanna frá mörgum ólíkum
löndum. Einn af forkólfum hreyfingar-
innar, George Maciunas, sagði um
hana árið 1964: „Það væri ekki fráleitt
að halda þvi fram að Fluxus sé á móti
hefðbundinni og alvörugefinni list, list-
stofnunum og menningarfyrirbærum.
Hún andæfir einnig allri fagmennsku í
listum . . . og er á móti allri þeirri list
sem miðar að því að upphefja sjálfið.”
Fluxus ÍSÚM
Meðlimir voru allra þjóða kvikindi
og meðal þeirra voru m.a. George
Brecht, Maciunas, Ben Vautier,
Emmett Williams, La Monte Young og
Dick Higgins en sá síðastnefndi var hér
staddur í síðustu viku og heldur sýn-
ingu á grafíkmyndum sínum í Gallerí-
inu við Suðurgötu 7. Hér á eftir fer við-
nera” eðahugsaum „smekklega” upp-
röðun. Higgins er stór maður og lura-
legur og enginn sundurgerðarmaður í
klæðaburði. Það er aðeins hárið,
bundið í hnút að aftan, sem gefur til
kynna sérstæðan persónuleika. Higgins
talar hægt en ákveðið og við mynda-
töku setur hann sig í formlegar stelling-
ar.
Óhemju forvitni
A.I.: „Hvað cr það sem rekur þig
áfram?”
Dick Higgins: „Óhemjuleg forvitni
um allt og alla.”
A.I.: „Hvernig hefur þin listsköpun
þróast?”
D.H.: „Ég byrjaði eiginlega í tón-
smíðum. Ég ólst upp á afar menningar-
legu heimili þar sem litið var á allar
listir sem sjálfsagðan hlut. Við hlust-
uðum mikið á nútimatónlist, þ.e.
Schoenberg, Stravinsky, Berg o.fl., og
þegar ég ákvað að helga mig tónlist þá
þurfti ég að finna einhverjar aðrar og
ólíkar leiðir til að tjá mig. Það var ekki
fyrr en á hinum fræga konsert John
Cage árið 1958 að ég fékk hugljómun
— hjá Cage varð ég að stúdera hvað
„Forvitnin rekur mig áfram.”
að flakka um heiminn og standa fyrir
ýmiss konar viðburðum. Tilgangur
Fluxus var sá m.a. að örva hversdags-
lega en samt ástríðufulla sköpun og
uppákoman varð afar hentugur miðill
til þess arna. En Fluxus var afar laust í
sniðum og svipar kannski svolítið til
súrrealisma, nema hvað við höfðum
engan páfa eins og Breton. Allir voru
og eru jafnréttháir. Við hittumst nefni-
lega ennþá og setjum upp uppákomur
hver fyrir annan.”
A.I.: „Eruð þið þá ekki lítil og hálf-
dauð klika?”
(Hér ygglir Higgins sig um stund en
bráðnarskjótt).
D.H.: „Nei, alls ekki. Menn eru enn
að ganga í hópinn. Og Fluxus getur
ekki dáið því hreyfingin byggist á
ákveðnu hugarfari en ekki reglum. Við
hittumst síðast í fyrra til að halda upp á
útför Maciunas.”
A.I.: „Er Fluxus pólitísk hreyfing?”
D.H.: „Hún var það ekki í fyrstu en
síðar hófu Beuys og aðrir að fram-
kvæma pólitískar uppákomur.
Mestar taugar
til heimspeki
Beuys stofnaði stjómmálaflokk, eins
og þú veist. Svo tókum við flestallir
virkan þátt í andófinu gegn Víetnam-
stríðinu.”
A.I.: „Hvar stendur þú sem rithöf-
„Mfn bókmenntahefð er bæði alþýðleg
og dyntótt...”
undur? í amerískri bókmenntahefð?”
D.H.: „Ég held ekki, — ekki sér-
staklega. Eini ameríski rithöfundurinn
sem ég finn til samkenndar með er Ger-
trude Stein. Nei, ég held að ég tilheyri
annarri og ennþá eldri hefð ljóðlistar
sem á upptök sín löngu fýrir Krists
burð. Sú hefð er bæði alþýðleg og
dyntótt og fer út í orðaleiki og fantasíu.
Goethe höfðar til mín, svo og þýska
skáldið Morgenstern. Annars hef ég
mun sterkari taugar til ýmissa heim-
spekinga heldur en myndlistarmanna
eða ljóðskálda. Spinoza er í uppáhaldi
hjá mér, svo og Giordano Bruno, sem
er hreint stórkostlegur persónuleiki. Ég
er alveg hugfanginn af hugmyndum
hans og er reyndar að þýða verk eftir
hann af latínu.”
A.I.: „Þú kannt að meta eldri mynd-
list?"
D.H.: „Já, biddu fyrir þér. Hvemig
gæti ég afneitað henni? Þó laðast ég
fremur að barokklist en öðru — fyrir
það að þar koma tilfinningar lista-
mannanna greinilegar í ljós.
Að taka áhættu
Barokkbókmenntir les ég einnig
mikið, eins og þú hefur eflaust tekið
eftir á upplestrinum hjá mér.”
A.I.: „Hvaða nútímalistamenn hafa
haft mest áhrif á þig?”
D.H. (hugsar sig um): „Tvímæla-
laust John Cage og svo Diter Rot. Ég
dáist að því hvernig Cage hefur tekist
„Stalfnismi, það er það versta
að gefa öllu því sem hann gerir ákveðið
svipmót. Og Diter dái ég fyrir hið sama
— og fyrir það hvað hann er viljugur
að taka alls kyns áhættu.”
A.I.: „En hvað með Duchamp?”
D.H.: „Nei, ég held ekki. Hann
þurfti nefnilega að gera allt lifið að list-
rænni upplifun og það er ekki fyrir
mig.”
A.I.: „Hvað er svo framundan hjá
þér?”
D.H.: „Meiri skrif og svo bókaút-
gáfa. Ég hef ánægju af því sem ég geri
þótt mér takist ekki að hafa ofan af
fyrir mér með því. Lifibrauð hef ég af
útlitshönnun bóka.”
Yndisleg hús
A.I.: „Hvað hræðistu helst?”
D.H.: (kemur flatt upp á hann) „Ja,
— ætli það sé ekki stalínismi í öllum
myndum — sívaxandi tilhneiging
stjórnvalda að setja menningu skorður
og setja menn á bása.”
A.I.: „Hvernig leggst ísland í þig?”
D.H.: „Vel — þótt rignt hafi á mig
allan tímann. Mér finnast litlu húsin
héma yndisleg og litadýrðin kom mér á
óvart. En þennan alþjóðlega arkitektúr
ætti að banna (bendir á háskólabygg-
ingarnar), — þær eru svo drungalegar
að menn hljóta að sökkva í enn dýpri
'þunglyndi en ellaum vetur.”
Mcð það látum við okkur síga niður
af barnum á Hótel Sögu og höldum
niður í SuðurRötu.