Dagblaðið - 22.06.1979, Blaðsíða 10
10
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 22. JÚNÍ 1979.
fifákt, áháðtlaghhð
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Svoinn R. EyjóKsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Rrtstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjómar Jóhannes Reykdal. Fréttastjóri: Ómar
Valdimarsson.
Iþróttir Hallur Simonarson. Menning: Aðalsteinn IngóHsson. Aðstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómassoij, Atli Steinarsson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefánsdótt-
ir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Helgi Pétursson, Ólofur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Hönnun: Guðjón H. Pálssori.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Pormóðsson. ' ■
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. DreHing-
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritatjóm Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, augfýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 línur). Áskrift 3000 kr. á mánuði innanlands. i lausasölu 150 kr. eintakið.
Setning og umbrot Dagblaðið hf., Siðumúla 12. Mynda- og pfötugerð: Hilmir hf. Siðumúla 12. Prentun:
Arvakur hf. SkeHunni 10.
Bjóðumþau velkomin
Heitar umræður hafa spunnizt
manna á meðal vegna tillögu skrifstofu
flóttamannafulltrúa Sameinuðu þjóð-
anna um, að íslendingar taki við fimm-
tíu flóttamönnum frá Víetnam. Eðlilegt
er, að mönnum sýnist sitt hverjum í því
efni, og báðar hliðar deilnanna geta '
borið fram virðingarverð rök máli sínu til stuðnings.
Að vandlega athuguðu máli hlýtur sómi okkar að
verða sá að veita viðtöku þessu aumkunarverða fólki
og bjóða það velkomið.
Flóttafólk frá Víetnam í búðum flóttamálafulltrúans
er talið vera um 300 þúsund. Af fréttum þekkir al-
menningur forsöguna. Kommúnistastjórnin í Víetnam
virðist vinna skipulega að því að losna við það, sem
hún telur vera „óæskilegt” fólk í Víetnam. Brottför
flóttafólksins frá Víetnam virðist að miklu leyti runnin
undan rifjum stjórnvalda þar. Þetta minnir á gyðinga-
morð þýzku nasistanna á sínum tíma, þegar þeir vildu
losna við þá borgara, sem þeir töldu þjóðfélaginu
„óæskilega”. Margir flóttamenn frá Víetnam hafa tínt
lífinu, þar sem þeir hafa velkzt í lélegum bátkænum á
leið til annarra landa. Aðrir búa við umkomuleysi í
ríkjum, þar sem þeir eru illa séðir.
Fólk hefur veitt athygli fréttum frá einu þeirra ríkja,
Malasíu, þar sem stjórnvöld hafa byrjað að senda
flóttafólkið á haf út og hafa í hótunum um að skjóta í
kaf báta flóttafólks, sem þangað leiti í framtíðinni.
Víetnamar hafa verið stríðshrjáð fólk mestalla öld-
ina. Fáar þjóðir heims hafa á þessari öld liðið slíka
hrakninga.
Allt þetta munu menn viðurkenna andstöðulítið, en
sú skoðun nýtur greinilega mikils fylgis hér á landi, að
vandamál þessa fólks séu okkur óviðkomandi. Við telj-
um okkur hafa nóg vandamál við að stríða.
Fylgismenn þessarar afstöðu nefna, að við séum lítil
þjóð, sem verði að standa dyggan vörð um þjóðerni
okkar og tungu.
Flestir hafa á undanförnum árum viðurkennt, að
okkur beri nokkur skylda til að rétta hjálparhönd til að
lina þjáningar meðbræðra okkar, þótt í öðrum heims-
hlutum sé. Almenningur hefur tekið vel hjálparstarfi
kirkjunnar og annarra. En sannleikurinn er, að fram-
lag okkar til vanþróaðra ríkja er miklu minna en að var
stefnt og stjórnvöld hér gáfu fyrirheit um fyrir nokkr-
um árum.
Okkur mundi vafalaust þykja sjálfsagt, að aðrar
þjóðir kæmu okkur til hjálpar, ef hér yrði mikill skaði
af völdum náttúruhamfara.
Við þykjumst byggja þjóðfélag okkar á kristilegum
grunni. Þar á náungakærleikur að vera efst á blaði. Af
þessum forsendum ætti að vera sjálfsagt mál að við
legðum fram að minnsta kosti lítilræði til að bjarga fá-
einum Víetnömum frá kvalræði eða dauða.
Þjóðemi okkar og tungu stafar ekki hætta af fímm-
tíu Víetnömum.
Miklu þyngri á metaskálunum eru rök, sem hníga að
þvi, að þessu fólki mundi ekki líða nægilega vel á
Islandi. Bent er réttilega á, að hér yrði fólkið í býsna
framandi umhverfi í öðru loftslagi en það hefur vanizt.
Bent er á, að gmnnt er á kynþáttahatri hjá mörgum
landanum, og fólkið kynni að verða að líða þess vegna.
í samanburði við það, sem bíður þessa fólks annars,
ættum við að taka þessa áhættu. Okkur getur ekki
verið stætt á að hafna tilmælum frá Sameinuðu þjóð-
unum um aðstoð, sem ekki er okkur dýrari en þetta.
Við ættum að taka við þessu fólki og reyna að gera því
lifið bærilegt.
Nicaragua:
Langt þar til
grær um heilt
skiptir þó ekki máli hvorir bera sigur úr býtum, Somoza
einræðisherra eða skæruliðar sandinista
Um hríð hefur Nicaragua verið
hrjáð af stöðugum innanlandsófriði.
Ljóst er að hvemig sem lokin verða í
þessu Mið-Ameríkuríki þá munu sár-
in verða lengi að gróa og langt
þangað til mannlíf verður komið
aftur í eðlilegt horf. Eins og margoft
hefur komið fram í fréttum þá berj-
ast þarna þjóðvarðliðar Somoza ein-
ræðisherra og skæruliðar sandinista,
sem staðráðnir eru í að ganga milli
bols og höfuðs á veldi hans.
Somoza hefur fullyrt að hann
muni aldrei viðurkenna ósigur sinn
og berjast áfram en skæruliðar hafa
stöðugt fært sig upp á skaftið síðan
þeir réðust inn í landið hinn 29. maí
síðastliðinn. Nú eru þeir sagðir ráða
algjörlega yfir Leon, næststærstu
borg landsins, auk bæjarins Mata-
galpa í norðurhluta Nicaragua. Þeir
ráða svæði í suðurhluta landsins auk
þess sem þeir berjast hatramlega við
þjóðvarðliða i sjálfri höfuðborginni
Managua.
Sandinistar hafa einnig tilkynnt
um þá ædan sína að stofna bráða-
birgðaríkisstjórn í Nicaragua. Eru
þeir sagðir ætla að gera það þegar
borgin Rivas, sem er um það bil 35
kílómetra frá landamærum Costa
Rica, er komin í hendur þeirra. Þeim
tókst að ná nokkurri fótfestu þar í
byrjun jiessa mánaðar en voru
hraktir til baka nokkrum dögum
síðar. Skæruliðar sækja nú þangað
aftur en tvennum sögum fer af
árangri þeirra.
Sjálfir segja sandinistar að ef þeir
skipuðu eigin ríkisstjórn í landinu
mundu fimmtán ríkisstjórnir ríkja í
Mið- og Suður-Ameríku samstundis
viðurkenna hana sem löglega stjórn
landsins. Ef svo færi er talið líklegt
að Somoza einræðisherra yrði að
flýja land.
Sterkur orðrómur er einnig um að
æðstu menn hersins í Nicaragua
krefjist þess nú af Somoza, sem er
æðsti maður hers landsins, sem
nefndur er þjóðvarðliðar, að unninn
verði skjótur sigur á skæruliðum
sandinista. Ef honum tekst það ekki
má hann búast við því samkvæmt
heimildum í Mið-Ameríku að honum
verði steypt úr stóli. Verulegur þrýst-
ingur er nú orðinn á að hann fari frá
völdum vegna þeirra óvinsælda sem
hann hefur skapað sér bæði í Nicara-
gua og erlendis.
Somoza og menn hans munu nú
mjög leita eftir að kaupa vopn fyrir
þjóðvarðliðið. Vopnasölubann það
sem Bandaríkjastjórn hefur sett
Nicaragua í hefur því valdið þeim
verulegum vandræðum. Ríki eins og
Kúba hafa þó sakað Sovétríkin um
Meira um fram-
sóknarstefnuna
Fyrir nokkru ritaði ég grein um
framsóknarstefnuna í Dagblaðið.
Þar leitaðist ég við að skýra í stuttu
máli, hver afstaða framsóknarmanna
er til ýmissa grundvallaratriða í þjóð-
félaginu, s.s. hver skuli eiga fram-
leiðslutækin og hvernig þau verði
hagkvæmast rekin ásamt afstöðunni
til tekju- og eignaskiptingar. Jafn-
framt skýrði ég afstöðu framsóknar-
manna til ríkisafskipta annars vegar
og áhrifa markaðskerfisins hins
vegar.
Auk þess freistaði ég þess að bera
saman grunnatriði hinna þriggja
meginstjórnmálastefna íslendinga,
þ.e. framsóknarstefnunnar, sósía-
lisma og kapitalisma (frjálshyggja
eða auðhyggja). Að þessu loknu
benti ég á þau atriði sósíalismans og
kapitalismans sem framsóknarmenn
geta ekki fallist á og telja megingalla
þessara kerfa.
Ungur laganemi, Gunnlaugur S.
Gunnlaugsson, svaraði þessari grein
minni í Dagblaðinu hinn 8. júní sl.
með athyglisverðri grein. Gunn-
laugur fjallar þar aðallega um þau
atriði sem framsóknarmenn telja
ókosti auðhyggjunnar. Sumt í grein
Gunnlaugs kallar á svar af minni
hálfu og væri raunar þörf ítarlegri
umfjöllunar en unnt er að koma við í
stuttri Dagblaðsgrein. Eins og menn
vita, hefur orðið kapitalismi verið
þýtt með ýmsum orðum á íslensku
s.s. auðhyggja, séreignaskipulag eða
fjármagnshyggja. Ég kýs að velja hér
orð þeirra sjálfstæðismanna ,,frjáls-
hyggja” til þess að valda síður
ruglingi.
Sérstaða
Framsóknar
Framsóknarmenn hafa ævinlega
bent á þá sérstöðu Framsóknar-
flokksins að hann er fyrst og fremst
íslenskur flokkur, sprottinn úr
íslensku þjóðfélagi og miðar stefnu
sína við íslenska menningu, íslenskar
aðstæður og sérstöðu. Flokknum
hefur oft verið legið á hálsi fyrir að
hann styðst ekki við erlent kenninga-
kerfi. En framsóknarmenn halda því
fram, að líberaliskar kenningar 18.
aldar og sósíaliskar kenningar 19.
aldar eigi jafnilla við til lausnar þjóð-
félagsvanda á íslandi á 20. öld.
Um þetta segir Gunnlaugur í grein
sinni: „Eins og flestum er kunnugt er
samvinnuhugsjónin kjarni fram-
sóknarstefnunnar og er hún upp-
runnin á Englandi. Þess vegna er
stefna Framsóknarflokksins ekkert
sérstakt íslenskt fyrirbæri, þótt sér-
stök sé á margan hátt.” Hér skjátlast
Gunnlaugi og hefði hann þó átt að
sjá betur við lestur greinar minnar.
Kjarni framsóknarstefnunnar er sam-
ofinn af mörgum þáttum. í grein
minni um framsóknarstefnuna sagði
ég:
1) Framleiðslutæki þjóðfélagsins
séu í eigu: einstaklinga, félaga,
einkum samvinnufélaga og ríkis.
einkar vel að stefnu Framsóknar-
flokksins.
Af þessu hlýtur að vera ljóst að
samvinnuhugsjónin er einn af
mörgum þráðum í kjarna fram-
sóknarstefnunnar. Sem þjóðlegur
umbótaflokkur styður Framsóknar-
flokkurinn samvinnuhugsjónina af
alhug og hann styður líka frjálsan
einkarekstur. Það voru frjálsir, sjálf-
stæðir bændur með einkarekstur búa
sinna sem hundruðum saman
stofnuðu samvinnuhreyfinguna hér á
landi.
Um uppruna samvinnuhugsjónar-
innar er það að segja, að á fimmta
áratug siðustu aldar eru byrjuð hér
samtök um verslun í mjög svipuðu
formi og samvinnufélögin tóku síðar
upp, þ.e. um svipað leyti og vefar-
arnir í Rochdale byrjuðu baráttu
sína. Hvað sem öllu þessu líður um
uppruna samvinnuhugsjónarinnar þá
A „Athyglisvert er, að þar sem frjálshyggj-
^ an ræður ríkjum í auðugu landi eins og
Bandaríkjunum virðist hún geta skaðað mann-
gildið.”
• „Vel má vera að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi á síðustu árum verið að koma meira
og meira inn á miðjuna til Framsóknarflokks-
ins.”
Ríkið eigi þó framleiðslutækin
aðeins í undantekningartilvikum,
t.d. þar sem samkeppni er ekki til
staðar á markaðnum eða um til-
raunarekstur er að ræða. Fram-
sóknarmenn vilja þannig að at-
vinnureksturinn sé í höndum
frjálsra einstaklinga og félaga
þeirra. Þátttaka einstaklinganna í
atvinnulífinu sé sem víðtækust og
atvinnulýðræði eflt. Samvinnu-
rekstur, sem er lýðræðislegasta
rekstrarform sem til er, fellur
stendur sú staðhæfing óhögguð, að
framsóknarstefnan er fyrst og fremst
íslensk stefna og „sérstök á margan
hátt” svo notuð séu orð Gunnlaugs
sjálfs.
Framsókn
og f rjálshyggjan
Um grein mina um framsóknar-
stefnuna segir Gunnlaugur í sinni