Dagblaðið - 27.06.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 27. JÚNÍ 1979.
11
og innan skamms verður byggður
viðlegugarður fyrir fiskibáta svo og
frystihús. Nokkrir fiskibátar verða
fluttir yfir land frá Jiangsú-fylki á
Kyrrahafsströnd.
Þegar þessum undirbúningi er
lokið er gert ráð fyrir að þarna megi
veiða 2000 tonn árlega. Ekki mun
verða gengið á fiskstofna í vatninu en
rikisstjórnin hefur friðlýst þá.
Þar eð Ngoring-vatn liggur 2000
kílómetra fyrir vestan strönd Austur-
Kína verður aflinn ekki fluttur til
borga á austurströndinni. Hann mun
verða notaður til að auka eggjahvítu-
innihald fæðu íbúanna í bæjum og
borgum- Qinghæfylkis, sem hafa
fengið kjötbirgðir sínar, aðallega frá
hinum viðlendu landbúnaðarsvæðum
hins fjarlæga fylkis síns.
Þar eð hitastig á hálendinu fer
niður í mínus 30—40 stig og meira en
eins metra þykkur ís liggur á vatninu
hinn langa vetur er ekki hægt að
stunda veiðiskap í því nenia fimm
mánuði á ári.
En þegar lokið er gei<' nafnarinnar
má nær áreiðanlega kalla Ngoring
einstakt að þvi leyti að það liggur
hærra en nokkurt annað vatn í heimi
þar sem fiskur er veiddur að þvi
marki að hann sé verzlunarvara.
30.000 tonn. Fiskurinn vegur eitt til
fimm kíló og allar tegundir hafa
einkenni hálendisfiska, eru hreistur-
lausir með stórt höfuð og lítinn munn
með þykkum vörum.
Fram á síðustu ár hefur aldrei
verið veitt í vatninu af því að
hjarðmennirnir sem beita
nautpeningi sínum á hin grösugu hag-
lendi í nágrenninu kjósa sér heldur til
matar kjöt og mjólkurafurðir en fisk,
sem þeir segja að hafi undarlega lykt.
En 1978 gerðu yfirvöldin i
höfuðborginni Madoi, sem er 100
kílómetrum vestar, áætlun um að
gera fiskihöfn við vatnið. Bílvegur
hefur þegar verið lagður að vatninu
engra annarra, hlaupa vinstrimenn á
Íslandi upp til handa og fóta og vilja
helzt skipta um þjóð í landinu — og
það sem allra fyrst.
Á sama tíma vilja vinstri menn
ekki viðurkenna að ísland eigi við
alvarlegt flóttamannavandamál að
glíma. Sá landflótti sem nú er hafinn
er árangur þeirrar pólitísku lágkúru
sem á undanförnum mánuðum hefur
sannfært fólk um að engra breytinga
væri að vænta. Fólk er hætt að nenna
að þrasa við íslenzka stjómmálamenn
sem þegar hafa lagt lýðveldið í rúst —
það pakkar einfaldlega saman og fer
úr landi unnvörpum.
annars lands þá þarf enginn að fara í
grafgötur um að ástandið i atvinnu-
og efnahagsmálum þjóðarinnar er
alvarlegra en stjórnmálamenn vilja
vera láta. Þegar tillit er tekið til þess
að gjaldeyrisreglur, sem eru i gildi,
jafngilda hreinni eignaupptöku sér
hver og einn að talsvert þarf til að
fólk taki ákvörðun um að yfirgefa
iandið.
Svo virðist sem flestir leggi leið
sína til Svíþjóðar og Bandaríkjanna.
í Svíþjóð geta iðnaðarmenn, sem eru
vel verki farnir, haft u.þ.b. fjórum
sinnum meiri tekjur í dagvinnu en
þeir hafa fyrir 50 stunda vinnuviku á
Um leið læðist að manni sá grunur
að islenzkum stjórnmálamönnum
þyki í og með heppilegt að losna við
dálítið af fólki úr landinu. Fyrst fara
þeir óánægðu, síðan slatti af þeim
sem þarf að borga hátt kaup.
Útkoman verður sú að siminnkandi
þjóðarköku verður skipt í færri staði
en það dregur úr þeirri ádeilu á
stjórnarfar sem hagtölur annars yrðu
á næstu árum.
Þrátt fyrir
múrinn
Það vill til að ísland er einangruð
eyja langar leiðir frá meginlöndum.
Ef ísland ætti landamæri að Svíþjóð,
á svipaðan hátt og Finnland, er hætt
við að hundadagastjórn vinstri
manna ætti nú bágt. Það brenglar
mat fólks á því hve lélegt stjórnarfar
er, og hefur verið, á íslandi að ekki er
hægt að setjast upp í bíl og aka yfir
landamærin á sama hátt og fólk gerir
t.d. í löndum Efnahagsbandalagsins.
Margt fólk leggur það á sig að selja
alla sína búslóð til þess að eiga auð-
veldara með að komast burt frá
íslandi. Þegar haft er í huga hvílík
fyrirhöfn og kostnaður fylgir því að
flytjast með fjölskyldu yfir hafið til
íslandi. Þrátt fyrir háa skatta (stað-
greiðsluskatta) geta iðnaðarmenn
lifað góðu lifi í Sviþjóð, þeir geta
lifað við fjárhagslegt öryggi sem þeir
hafa aldrei kynnzt á íslandi þótt þeir
vinni eingöngu dagvinnu. Til Banda-
ríkjanna flytjast t.d. tæknimenntaðir
menn og eru fljótir að komast að
raun um að þar þarf enginn að kviða
morgundeginum, sem nennir að
vinna, og þar þarf enginn að selja
ibúðina sina til þess að geta greitt
skattana. Tæknimenn fástundum að
heyra það frá landanum að islenzka
þjóðin hafi kostað menntun þeirra
Það á ekki við nema um þá yngstu á
vinnumarkaðinum, flestir hafa
kostað sitt nám erlendis sjálfir á
sínum tíma og margir þurft að hafa
meira fyrir því en gengur og gerist nú
á dögum.
Það sem þeim finnst afturámóti
andskoti hart er að vera bókstaflega
flæmdir úr landi sem hefur mikla
möguleika á mörgum sviðum en
nýtast ekki vegna þess að pólitískar
liðleskjur eru búnar að koma þjóð-
inni á kaldan klakann. Flóttamenn
frá Asíu verða síðan til þess að klæða
hræsni okkar dulargervi mannúðar
og hjálpsemi.
Leó M. Jónsson
tæknifræðingur
Stálhúsin brenna
Á meðan stálhúsin brenna, sam-
kvæmt reglum íþróttafulltrúa ríkisins
og brunamálastofnunar, standa
íþróttaunnendur húsnæðislausir.
Skautahöll
Sennilega er það ekki orðum
aukið að ein algengasta almennings-
íþróttin sé skautaíþróttin. Um þessa
fullyrðingu skal ekki fjölyrt nánar,
en látið nægja að líta í eigin barm og
til þess fjölda sem skautar á svellum i
borginni og nágrenni þegar færi
gefst.
Með tilliti til þess að bæði íþrótta-
félög og fulltr. almennings í sveitar-
stjórnum, borgar- og bæjarstjórnum
á höfuðborgarsvæðinu þykjast, eða
telja sig, vinna fyrst og fremst fyrir
almenning eða til heilla fyrir hinn
almenna iþróttaáhuga, þá er
dæmalaust eða stórkostlegt
undrunarefni að þessir aðilar skuli
hafa gengið svo gersamlega fram hjá
þörfum almennings sem dæmið um
skautaiþróttina sannar.
Hér eru byggðar margs konar
íþróttahallir, útileiksvæði, sundlaug-
ar og fleira. Aðgangur að öllu þessu
er takmarkaður, mestur hluti
mannvirkja þessara er undir stjórn
iþróttafélaga og almenningur gengur
ekki inn í þessi hús, eða á þessa
íþróttavelli, nema sem félagi
viðkomándi íþróttafélagi. Sem dæm
má nefna að fyrir almenna leikfim
fyrir 8 ára telpu, sem býr í Reykjavík,
og ekki fær tilskylda leikfimi í sínum
skóla, þurfti að greiða 5000 kr. á
mánuði fyrir tvo leikfimitíma i viku.
íþróttafélögin yfirtaka iþrótta-
húsin og greiða háa leigu, en
almenningur verður svo að greiða
stórfé fyrir afnot hvers tíma. Sé fyrr-
nefnt dæmi rakið nánar þá munu þrír
leikfimiflokkar hafa verið í húsinu á
sama tíma og upp undir 20 manns í
hverjum flokki. Viðkomandi iþrótta-
félag hefur þá tekið inn um 30
þúsund krónur á timann. Sé þetta
dæmi enn reiknað áfram og reiknað
með 10 tíma starfi á dag, og starfað
alla daga vikunnar, þá koma inn í
þessu eina húsi 300 þús. kr. á dag, 2,1
milljón á viku og 9 milljónir á
mánuði og þá 108 milljónir á ári. Af
þessu þarf svo að greiða húsaleigu og
laun starfsfólks en afar líklegt má
telja aðeitthvað sé afgangs.
Vegna þess að upphaflega var
minnzt á skautahöll, má á grundvelli
þess sem hér hefur komið fram um
greiðslur fyrir leikfimi gera sér
nokkra hugmynd um hugsanlegar
tekjur af skautahöll.
Greiðir borgin?
Áður en endanlega er horfið frá
dæminu um leikfimina skal þeirri
spurningu varpað fram hvort
hugsanlegt sé að sveitarfélag sem
ekki sér um lögskipaða leikfimi til
handa skólabörnum sé skylt til að
endurgreiða foreldrum þann kostnað
sem þeir bera vegna leikfimitima sem
keyptir eru hjá því íþróttafélagi, ekki
sízt ef það íþróttafélag er þar að auki
i öðru sveitarfélagi.
Stálhúsin
brenna
Á undanförnum árum hefur verið
rætt um byggingu íþróttahúsa og
þær kröfur sem gerðar eru um
byggingu þeirra. Mikið fjaðrafok
varð vegna umræðna um byggingu
íþróttahúss á Flateyri en þar var rætt
um möguleika á að reisa ódýrt hús úr
stáli, iímtréhús, strengjasteypuhús
eða hefðbundið steinhús. Miklar
deilur urðu um þetta mál og
æðstiprestur íþróttahúsabygginga,
Þorsteinn Einarsson íþróttafulltrúi,
kynnti landslýð að vegna eldhættu í
stálhúsum verður að gera svo
viðamiklar ráðstafanir til varnar gegn
bruna að hin ódýru stálhús frá Héðni
h/f kæmu ekki til greina. í raun og
veru er hér um mál að ræða sem ber
svo mikinn keim af klikuskap og
eiginhagsmunarsjónarmiðum að
nauðsynlegt er að taka það til
rækilegrar meðferðar.
Okrað á ríki
og sveitarfélögum
Það skal fyrst viðurkennt að Þor-
steinn Einarsson er mætur maður og
hefur margt gott unnið íslenzkri
þjóð. Vegna þess sem eftir fer er
þannig áríðandi að lesendur geri sér
ljóst að ekki er verið að gagnrýna
Þorstein fyrir öll hans margvíslegu
störf heldur aðeins einn þátt i
störfum hans eða hlut hans í
byggingu íþróttahúsa um landið.
Til þess að átta sig á, hvers vegna
sú stefna hefur orðið ofan á við
byggingu iþróttamannvirkja að
Kjallarinn
Krístinn Snæland
einungis skuli styrkt af almannafé
hús og mannvirki sem fyrst og fremst
lúta tveim lögmálum, eða annars veg-
ar því að vera byggð að mestu úr
steypu, sem hellt er milli tveggja
timburhúsa, og svo því að vera
hönnuð af arkitektum og verk-
fræðingum, er rétt að athuga eftir-
farandi: í öllum umræðum um dýrar
íþróttahúsabyggingar er mikilvægt
að menn geri sér grein fyrir að þessi
tókst að sanna mál sitt og því byggir
hreppurinn og ríkið sitt ódýra
steinsteypuhús en fjármálamennirnir
á staðnum byggja úr strengjasteypu
og-stálgrind.
iþróttafulltrúi sannaði sem sé að
stálgrindahús eru svo eldl'im að til
þess að unnt sé að nota þau sem
íþróttahús þá verður að eldverja
járnið með slíkum aukakostnaði að
vegna eldvarnarinnar verður stál-
grindahúsið með dýrustu byggingum.
Þessu til sönnunar fletti fulltrúinn
blöðum brunamálastofnunar. Ekki
ætti að þurfa að fletta mörgum
blöðum til þess að sjá hver endentis-
vitleysa er hér á ferðinni en vissulega
eru augljósir gallar á öllum húsum
nema steinsteypuhúsunum.
Gölluð hús
Stálgrinda-, strengjasteypu- og
limtréhús hafa einn sameiginlegan
galla, hann er sá að þau hús eru
venjulega verksmiðjubyggð þannig
að sé slíkt hús keypt er venjulega um
það að ræða að húsið eða grindin er
af fastri stærð og útfært af
seljanda til tiltekinna nota eða
þannig að viðkomandi kaupandi
velur sér heppilegar statrðir bita i
veggi eða loft og svo fjölda í amræmi
við þá stærð húss sem óskað er.
Samkvæmt óskum kaupanda er svo
efnið valið en lagerinn er fjöldafram-
leiddur og eins og allir vita er fjólda-
framleiðsla galdurinn til þess að
framleiðsla verði ódýr. Þegar þetta
efni er svo komið á byggingarstað er
nánast hverjum sem er unnt að
skrúfa og skeyta húsin saman. Af
þessum fjöldafrantleiddu einingum
úr limtré, stáli og steini hata svo á
.mdanförnum árum risið ódýr
storhýsi um land allt. Gegn þcssum
ódýru húsum hafa svo risið íþrótta-
fulltrúinn og aðrir „vitringar” i
brunamálanefnd og öðrum
embættum hjá rikinu.
Í
„ „Húsameistaraembættiö” getur ekkert gert
í málinu.”
tvö lögmál fara ávallt saman, þegar
rætt er um dýrar byggingafrant-
kvæmdir sveitarfélaga. Ef menn
viðurkenna sannleiksgildi þessa' s
fullyrðingar, eru þeir komnir ntv þvi
að höndla þann sannleik seni þarf ið
viðurkenna til þess að svr.iur-
félögum verði kleift að hsgpi.: ódýr
iþróttahús.
Sú stefna hefur sent sé orðið ofan
á hjá þeim fulltr'iunt ríkisvaldsins
sem fjalla um fjár'ramlög ríkisins til
íþróttahúsabygginóa að byggingar
þessar skuli vera fjrst og fremst úr
stein teypu og jafnlramt hverju sinni
hannaðar eða teiknaðar af
arkitekium og verkTæðingum. Þessi
stefna hefur ráðið vegna þess að
arkitektar og vcrkfræðingar sem
hagsmuna hafa átt að gæta hafa halt
óæskileg áhrif á ákvarðanir í þessum
elnum. Í raun og bveru jaðrar við að
unnt sé að tala unt samstöðu þessara
aðila i því skyni að okra á riki og
sveitarfélögum.
Það sorglega við þetta allt er að
víðsvegar um landið hala sveit-
arstjórnarmenn óskaó þcss að unnt
væri að byggja ódýr íþióttahús, en
fengið neitun unt fjármngn frá
ríkinu, nema byggð yrðu dýr
steinsteypuhús, þvi að öll hin væru
gölluð. Gallinn við ódýru húsin er
aðeins einn. Til þess að byggja þau
þarf ekki að leita til arkitekta eða
verkfræðinga. Þau eru stöðluð og
enga háskólantenntun þarf til að
koma þeim upp.
Þetta er ekki sagt háskóla-
menntun til niðrutiar heldur einungis
þeint mönnum til niðrunar setn i
skjóli háskólamenntunar gera
byggingar i almannaþágu margfalt
dýrari en ástæða er til og konta þar
með óbeint eða nær að segja beint í
veg fyrir fjölda bygginga sem annars
væru byggðar t þágu almennings.
Húsameistara-
íþróttafulltrúi
sannar mál sitt
Þegar deilurnar um íþróttahúsið á
Flateyri stóðu sem hæst og fyrir lá
að einungis hönnunarkostnaður
arkitekta og verkfræðinga vegna
þessa húss nam svipaðri upphæð og
efni í sambærilegt stálgrindarhús þá
kom Þorsteinn Einarsson vestur til
Flateyrar til viðræðna um málið.
Þorsteinn kom með töflur og út-
reikninga yfir byggingarkostnað
steinsteypuhúsa, strengjasteypuhúsa,
límtréhúsa og stálgrindarhúsa. Sam-
kvæmt töflum þessum, ef þær einar
væru til viðmiðunar, virtist
skynsamlegt að byggja stein-
steypuhúsið.
Margir urðu furðu lostnir, og eru
enn því þegar frystihúsið á Flateyri
og t.d. vélsmiðjan byggja, grípa þeir
fjárglöggu menn til þess að reisa
stórhýsi annaðhvort úr strengja-
steypu eða stáli. Nú, íþróttafulltrúa
embættið gelt
Það sorglegasta við þetta mál er
svo kannski það að embætti húsa-
meistara ríkisins hefur verið svo
vanrækt í þessurn efnum, að það er
nánast hægt að tala um að embættið
hafi verið lagt niður. Þegar sveitar-
félög leita til embætlisins í þvi skyni
að finna þar aðstoð við að velja sér
húsakost vegna íþróttahúss eða sund-
laugar er vísað á nokkrar gamlar
teikningar eða svarað hreinskilnings-
lega: Við getum ekkert gert i málinu.
Hvað það snertir að eiga tdkningar
að stöðluðum og ódýrum húsum til
afnota fyrir sveitarfélögin i landinu
er embætti húsameistara rtkisins
steindautt.
Skautahöll i Reykjavik væri
ekki stórmál, ef unnt væri að nota
stálgrindarhús, en til að svo verði
þurfa stjórnvöld að grípa á þvi kýli
sem þjakar byggingamál rikis og
sveitarfélaga.
Kristinn Snæland.