Dagblaðið - 28.06.1979, Blaðsíða 10

10
WBIADIÐ
frjálst, úhád daghlað
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 28. JUNI 1979.
UtgefandL Dagblaflið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjótfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjómarfutltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjómar: Jóhannes Reykdal. Fróttastjóri: Ómar
Valdanarsson.
íþróttir Hafiur Símpnarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aflstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrimur Pólsson.
Blaflamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Atli Steinarsson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefónsdótt-
ir, Gtssur Sigurflsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Helgi Pétursson, Ólafur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Hönnun. Gufljón H. Pálsson.
Ijósmymfir Ami Páll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörflur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ótafur Eyjólfsson. Gjaldkori: Þráinn Porleifsson. Sölustjóri: Ingvar Svoinsson. Dreifing-
aratjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siflumúla 12. Afgreiflsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
AAalsimi blaflsins er 27022 (10 línur). Áskrift 3000 kr. á mánufli innanlands. í lausasölu 150 kr. eintakifl.
Setning og umbrot Dagblaflið hf., Síflumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf. Síðumúla 12. Prentun:
Árvakur Kf. Skerfunni 10.
Alltofberstrípaðir
Aðgerðir Greenpeacemanna minna
okkur óþyrmilega á, að við stöndum
alltof berstrípaðir gagnvart gagnrýni á
hvalveiðar okkar.
Fáir íslendingar munu mæla bót
þeim aðferðum, sem Greenpeacemenn
hafa beitt. Vissulega stöndum við á
lagalegum rétti við þessar veiðar. Þessir náttúru-
verndarmenn hafa ólöglega hindrað og tafið veiðar
hvalveiðiskipa okkar og valdið slysahættu. Með lög-
banni á aðgerðir þeirra af þessu tagi tekst vonandi að
afstýra frekari háska.
Vafalaust hafa aðgerðir Greenpeacemanna ekki
valdið okkur neinu teljandi fjárhagstjóni til þessa. En
þær hafa náð tilgangi sínum að hluta. Með þeim hefur
verið bent óþyrmilega á, að við grundvöllum sérstöðu
okkar, áframhaldandi hvalveiðar okkar, ekki á nægi-
legum grundvelli í rannsóknum og vísindum.
Stóru hvalveiðiþjóðirnar þrjózkuðust lengi gegn
mótmælum náttúruverndarmanna. Því var haldið
fram, að þeir færu með fírrur. Gífurleg ofveiði hélt
áfram áratugum saman, og alþjóðlega hvalveiðiráðinu
mistókst gjörsamlega starf sitt. Náttúruverndarmenn
segja, að ofveiðin hafí aðeins skilið eftir 6 prósent af
hvalastofnunum.
Við þær aðstæður höfðum við vissulega næg rök til
stuðnings fullyrðingum okkar, að við stæðum okkur
skást hvalveiðiþjóðanna. Þeir stofnar, sem við
veiddum, væri ekki í sömu hættu og aðrir stofnar.
Þegar stefnubreyting varð hjá alþjóðlega hvalveiði-
ráðinu fyrir fáum árum og æ síðan hafa fulltrúar
okkar undirstrikað sérstöðu okkar. Athygli náttúru-
verndarmanna hefur því beinzt að okkur, eins og við
verðum áþreifanlega varir við þessa daga.
Tillögur hafa komið fram um nauðsyn mjög auk-
inna rannsókna, ef sanna mætti með viðhlítandi
rökum, að við höfum siðferðilegan rétt til að synda
gegn straumnum og halda óskertum hvalveiðum.
Þessar tillögur hafa ekki náð fram að ganga og ekki
mætt skilningi íslenzkra ráðamanna. Rannsóknir
okkar eru á lágu stigi og á margan hátt kák eitt miðað
við þá aðstöðu, sem við erum í um þessar mundir.
Eigi að halda hvalveiðum áfram með þeim hætti,
sem verið hefur, verður að skjóta undir þær miklu
öruggari stoðum. Þetta er skylda okkar bæði gagnvart
eigin samvizku og öðrum.
Þótt flestir íslendingar hafi litla samúð með þeim
aðferðum, sem Greenpeacemenn hafa beitt, nýtur sú
skoðun mikils fylgis hér á landi, að margt sé rétt i
röksemdafærslu þeirra.
Þeir, sem vilja líta á efnahagsleg atriði, ættu einnig
að átta sig á, að bandarískir náttúruverndarmenn eru
öflugir, þótt þeir skiptist í marga mislita hópa.
Þegar þeir láta verulega til sín taka, geta þeir haft
býsna mikil áhrif á almenningsálitið í Bandaríkjunum
og afstöðu ráðamanna þar.
Þetta hefur komið í ljós í fjölmörgum mikilvægum
málum.
í núverandi efnahagskreppu megum við sízt við því,
að alda andúðar á framferði íslendinga verði til að
skerða fiskmarkað okkar í Bandaríkjunum, hinn lang-
mikilvægasta markað okkar.
íslendingar hafa um áraraðir notið þess víða um
heim, að við höfum staðið í stríði til að vernda fisk-
stofna hér við land gegn ágangi og ofveiði erlendra,
miklu stærri þjóða.
Við fisksölu í Bandaríkjunum jafnt og sölu flugferða
yfír Atlantshaf og annarra gæða, sem við bjóðum,
þurfum við velvilja almennings þar í landi, en andúð
hans mundi geta valdið okkur þungum raunum.
EGYPTALAND:
Sadat varar sitt
fólk við of mikilli
bjartsýni
— efnahagslegar framfarir gætu látið bíða eftir sér þrátt fyrir að
styrjöldinni gegn ísrael sé lokið
í umræðum um Egyptaland hefur
löngum farið lítið fyrir þeirri
staðreynd að landið er og hefur verið
mjög illa statt efnahagslega. Áður
fyrr var Egyptaland undir stjórn
Breta, sem réðu þar því sem þeir
vildu og stjórnuðu efnahagslífi
landsins. Síðar tóku Egyptar þó
málin meir og meir í sínar hendur og
þokuðu Bretum til hliðar. Ekki gekk
þó allt að óskum og á árunum eftir
síðari heimsstyrjöldina blómstraði
spillingin og óstjórn í peningamálum
undir forustu Farúks konungs, sem
eftir góðar tilraunir til viturlegrar
stjórnar á fyrstu valdaárum sínum
var orðinn gjörspilltur nautnaseggur,
sem löngu var hættur að skipta sér af
jafnauvirðilegum og leiðum
verkefnum og að stjórna ríki sínu.
Þegar Nasser og félagar hans úr
hernum steyptu Farúk úr stóli árið
1954 var þvi heldur bágur efna-
hagurinn í Egyptalandi. Eitthvað
hefur þó þokazt í framfaraátt siðan.
Reist hafa verið mikil mannvirki eins
og Xswanstíflan, sem gefa fólki færi
á að lifa betra lífi. Vist er þó að
jölnuður lifskjara er enn mjög lítill í
Egyptalandi. Vel efnum búin yfir-
stétt hefur það mjög gott en fátækt
meðal múgsins i borgunum og þeirra
sem vinna að landbúnaðarstörfum er
mikil. Þykja bæði Nasser og arftaki
hans Anwar Sadat núverandi forseti
hafa gert litið til að bæta þar úr.
Hingað til hefur þessi staðreynd
fallið mikið í skugga hins stöðuga
yrkja hina frjósömu mold sem Níl
ber fram.
Þessum fregnum um frið fylgir að
sjálfsögðu það að almenningur í
Egyptalandi gerir sér vonir um að nú
fái hann bráðlega að njóta ýmissa
gæða sem hann hefur orðið að vera
án vegna styrjaldarinnar við ísraels-
menn.
Anwar Sadat, forseti Egypta-
lands, hefur nú séð ástæðu til að vara
fólk við því að vera of bjartsýnt á að
velferðin komi alveg jafnhratt og
kannski væri æskilegt.
I grein í danska blaðinu lnfor-
mation segir að að undanförnu hafi
Sadat séð ástæðu til að draga úr þeim
fullyrðingum sínum um að friður á
milli Egypta og ísraelsmanna táknaði
umsvifalaust að efnahagsleg velferð
Egypta mundi aukast. Þessu hélt
Sadat löngum ósleitilega fram á
meðan hann var að tryggja sér fylgi
fólks við friðarumleitanirnar.
í grein á forsíðu blaðsins AI
Ahram, sem löngum er nefnt
óopinbert málgagn egypsku stjórn-
arinnar, segir fyrir nokkru að
stundum geti það verið svo, að þær
fórnir, sem færa þurfi fyrir framtíðar
efnalegri velferð séu fast að því jafn
sársaukafullar og fórnir sem færðar
séu vegna styrjaldar. Grein þessi var í
tilefni af kynningu á nýendur-
skipulagðri stjórn Sadats, þar sem
reyndar voru ekki nema þrír nýir
ráðherrar. Þessi stjórn á að hafa
það að marki að bæta efnahag
jöfnuður gagnvart útlöndum og halli
á fjárlögum eru liðir sem embættis-
menn Alþjóðagjaldeyrissjóðsins eru
ekki hrifnir af. Hafa þeir krafizt úr-
bóta en þó nokkuð hafi þokazt í
áttina þykir þeim ekki nógu hratt
ganga. Stendur nú í strögli um hvort
Egyptar fái yfirdráttarheimild sem
þeir höfðu reyndar fengið loforð um
áður.
Einn Ijós punktur er þó í málinu:
Staða egypzks útflutnings er í ár
nokkru betri gagnvart innflutningi en
á sama tíma í fyrra. Það er þó
einkum vegna aukins útflutnings á
tveim hefðbundnum vörum þeirra
fremur en sérstökum aðgerðum rikis-
stjórnarinnar. Eru það hráolía og
baðmull, sem bæði hafa hækkað í
verði, auk þess sem nokkru meira
hefur verið flutt útenífyrra.
Sadat forseti Egyptalands hefur farið sér hægt í að bæta kjör óbreyttra Egypta
alveg eins og forveri hans Nasser.
vígbúnaðar og baráttu gegn
höfuðóvininum ísrael. í raun hefur
Egyptaland verið í hernaðarástandi í
þrjátiu og eitt ár. Þetta ríki sem nú
fyrst arabaríkjanna tók þá ákvörðun
um að friðmælast við gyðinga bar á-
vallt hitann og þungann af
styrjöldunum við Ísraelsríki. Þrátt
fyrir háværar raddir annarra araba-
leiðtoga hafa sumir þeirra sem nú
láta hæst aldrei farið í styrjöld við
Israel.
Vegna þessa á Sadat nú í ýmsum
erfiðleikum. Þetta er þó ekki eini
vandinn, sem við honum blasir um
þessar mundir.
Fram hefur komið i fréttum að
mikil ánægja sé með friðar-
samninga Egypta og ísraelsmanna
meðal almennings í Egyptalandi.
Fólk sé fegið því að friður sé nú að
komast á. Sagt er að Egyptar séu frá
fornu fari friðsöm bændaþjóð sem
löngum hafi viljað hafa tóm til að
fólksins í landinu eins og sagt er á há-
tíðlegu máli.
Margir aðilar, bæði egypskir og
annarra þjóða, eru svartsýnir á að
umbæturnar í efnahagsmálum muni
koma á færibandi til egypzks
almúga.
Talið er líklegt að Egyptar muni
nú eiga framundan erfitt ár og
jafnvel lengur. Öll efnahagsaðstoð
frá öðrum arabaríkjum er nú stöðvuð
en Egyptar hafa um langt skeið notið
verulegrar aðstoðar frá Saudi-
Arabíu. Að vísu halda Bretland og
Bandaríkin áfram að veita sína
aðstoð og síðarnefnda ríkið hefur
aukið hana, en samt blasa
erfiðleikarnir við. Alþjóða gjald-
eyrissjóðurinn er Egyptum erfiður
eins og fleiri rikjum á þróunarstiginu.
Vilja þeir að gengið sé í að gera ýmsar
efnahagsumbætur áður en Egyptar
fái yfirdráttarheimildir hjá
bankanum. Óhagstæður greiðslu-
Um alllangt skeið hafa birzt í Dag-
blaðinu niðurstöður talnaleikja sem
blaðið kallar skoðanakannanir.
Ekki væri ástæða til að amast við
þessu, ef blaðið birti niðurstöður
sínar einungis tíl gamans og dægra-
dvalar og með skýrum fyrirvara í stað
þess að draga af þeim víðtækar álykt-
anir um veigamikil málefni undir
yfirskini vísindalegra vinnubragða.
Niðurstöður sínar birtir blaðið
yfirleitt með stóru letri m.a. á for-
síðu. Þær eru lesnar yfir þjóðinni úr
forystugreinum stundum dag eftir
dag, og viðtöl eru birt við frammá-
menn þjóðarinnar með mynd í leið-
inni um niðurstöðurnar.
Virðast margir trúa þessum tölum
eins og nýju neti.
Þar eð „kannanir” þessar ná
augum og eyrum fjölmargra, geta
þær haft veruleg áhrif á skoðana-
myndun og ákvörðunartöku i þjóð-
félaginu. Er þvi mikilvægt, að
kannanir af þessu tagi séu fram-
kvæmdar á faglegan hátt, en fram-
kvæmd skoðanakannana má telja
sérstaka fræðigrein innan tölfræð-
innar.
Sannleikurinn um talnaleiki Dag-
blaðsins er sá, að þeir eiga lítið skylt
við skoðanakannanir og ályktanir
þær sem blaðið dregur eru oft á
tiðum alrangar.
Blaðið birtir venjulega i lokin al-
mennar athugasemdir um að niður-
stöður séu óvissar að einhverju leyti,
en gleymir því síðan algerlega í túlk-
un sinnL. í heild má segja, að „kann-
anir” þessar séu yfirleitt skólabókar-
dæmi um það, hvernig ekki á að
standa að skoðanakönnun.
Hér skal gerð að umtalsefni i stuttu
máli „könnun” sú er birtist í blaðinu
1 1. júní sl. þar sem spurt var, hvaða
flokk menn kysu, ef þingkosningar
færu fram nú. 300 manns voru
spurðir, helmingur karlar og helm-
ingur konur á höfuðborgarsvæðinu.
Af þeim tiltóku aðeins 158 eða rúm-
lega helmingur (52,7%) einhvern
stjórnmálaflokk, hinir voru óákveðn-
ir eða svöruðu ekki af einhverjum
ástæðum.
Það getur í fyrsta lagi kollvarpað