Dagblaðið - 02.07.1979, Blaðsíða 15

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 2. JÚLÍ 1.979.
/ ..........
15
N
A OLL LEIGUSTARFSEMIAÐ
VERA GÓÐGERÐARSTARFSEMI?
Jón frá Pálmholti, form.
Leigjendasamtakanna, skrifar enn
eina langa grein um húsaleigumál í
Dbl. 5. júní sl. þar sem hann ber enn
fram mikinn fjölda af rangfærslum.
Jón segir, að við séum að ræða sitt
'málið hvor. Þetta er rangt. Við erum
báðir að ræða um vandamál
leigjenda. Ég hef aldrei rætt „vanda
þeirra, sem þurfa að fjárfesta” eins
og Jón segir, nema til að benda
leigjendum á leiðir til að eignast eigið
húsnæði, en margir leigjendur kæra
sig ekkert um það. Því síður hef ég
reiknað út, hvað ég „þurfi að hafa í
hagnað”. Þetta er hreinn tilbúningur
Jóns, því að hagnaðurinn er enginn. í
greinum mínum í Dbl. 5/3, 19/3, og
30/4 reiknaði ég fyrst út hve há leigan
þyrfti að vera tU þess að leigusali
hefði sama hagnað af leiguíbúð og af
spariskírteinum, ef hann ynni hús-
stjórnarstörfin kauplaust. Útkoman
var miklu hærri leiga, en almennt
gerist. Þetta taldi ég vera skýringuna
á því hve lítið framboð er á húsnæði,
og tel enn. Vandi leigjandans er
einmitt sá, að framboð á húsnæði er
of lítið, því að fjármagn leitar
þangað, sem hagnað eða tekjur er að
hafa, þó að þetta sé ekki algild regla.
Ég reiknaði líka út leiguna, ef
hagnaðurinn var enginn, nema
viðurkennd laun fyrir hússtjórn. Sú
leiga var nokkru hærri en leiga er
almennt nú. Ég hef nýlega talað við
ráðamann í húsnæðismálum i
Reykjavík, ágætan alþýðuflokks-
mann, og hans álit var það, að leiga
væri nú almennt lág. Ég leigi mínum
leigjendum á leigu, sem er enn lægri.
Jón talar samt um „hagnað” minn
og að ég „græði” á leigjendum. Jón
hefur sagt þetta tvisvar áður. Þetta er
nú gömul aðferð nasistanna, að
endurtaka lygina nógu oft, svo henni
verði kannski trúað.
Allir útreikningar mínir byggðust á
40% verðbólgu og 1. júli 1979 sem
viðmiðunardag. Ég reiknaði út ca 73
þús. á mánuði fyrir íbúð, sem þá
kostar 14 millj. í staðgreiðslu.
Einhleypingur þarf ekki svo stóra
íbúð. Ef kaup er nú 175.519 á
mánuði án yfirvinnu, þá er það
180.785 eftir 3% grunnkaupshækk-
unina, sem væntanleg er, og enn
hærra, ef vísitölubætur hækka. Þ.
1/7 ’79 er kaup tveggja einstaklinga,
án yfirvinnu, 361.570 eða meira. Kr.
73 þús. eru 20,2% af því. Almennt er
leiga fyrir svona íbúð varla yfir 65
þús., en það eru tæp 18% af 361.570.
Ef maður vill búa einn í íbúð af sömu
stærð, verður leigan auðvitað hærri
prósenta.
Eyðsluseggir?
Til lengdar eru gamlar íbúðir ekki
jafndýrar og nýjar, af sömu stærð,
þótt svo geti verið um stundarsakir.
Ef íbúð er nothæf í 200 ár, en ekki
lengur, með hæfilegu viðhaldi, getur
fyrningin þá ekki talist 1/200 á ári,
eða kr. 70.000? Þetta er þó nær réttu
lagi, en að telja fyrninguna 1/20 eða
1/5, þ.e. 10 sinnum eða 40 sinnum
stærri, eins og talsmaður leigjenda
gerir í Dbl. 19. okt. 1978. Skyldi
meðalíbúð annars endast lengur en í
200 ár?
Jón telur mig fleyta rjómann af
samfélagstroginu. Þetta myndi hann
ekki segja, ef hann þekkti mína
lifnaðarhætti. Ég ólst upp á heiðar-
legu sveitarheimili og vandist því að
fara vel með peninga. ÆtH eyðslu-
seggina sé ekki annars staðar að finna
og það oft einmitt meðal vissra
leigjenda. Ég veit meira um það
heldur en Jón kannski heldur.
Ég held, að efnaðir leigjendur séu
engin undantekning. Þeir fjárfesta
sparifé sitt væntanlega þar sem
hagnaður fæst, t.d. í hinum framtals-
frjálsu spariskirteinum, en ekki í
íbúð, og hafa því um helmingi lægri
greiðslubyrði en eigandi skuldlausrar
íbúðar, sbr. grein mína í Dbl. 30/4
’79. Auðvitað vilja þeir ekki kaupa
íbúð. Þá misstu þeir hagnaðinn. Svo
koma þessir sömu menn og þykjast
hafa bág kjör. Þetta er atriði, sem ber
að vekja sérstaka athygli á, því að
þetta er ein af höfuðorsökunum fyrir
húsnæðisskortinum.
OlfMPUS
fyrsta flokks mvndavél meö ihnbýggðuin
Ijósmæli ög 35 mm filmu. Ferðamvndirnar f
ár munu ekki bregðast ef fjölskyldan fær
sérOlympus. ;
OIVMPUS
hugi manna. Það er auðveldara fyrir
lántakandann að endurgreiða lán í
verðbólgu, sem er meiri en lánsvext-
imir, heldur en ef vextir væru engir
|Og verðbólgan engin. AUt tal um að
hafa „efni á” að borga lánskostnað
l(vexti) er því bull, ef vextir eru nei-
kvæðir (lægri en verðbólgan) og ef
jmenn geta á annaö borð endurgreitt
'lánsverðmætið, því að kaup og
annað hækkar í takt við verðbólg-
una, ef litið er til langs tíma.
I Ekki veit ég hvað er óheiðarlegt eða
jrangt í minum útreikningum, þó ég
þekki ekki þau forréttindalánskjör,
sem Jón virðist vita um. Ekki skal
standa á mér að leiðrétta villur hjá
mér, ef Jón vill bara allranáðugast
benda á hverjar villurnar eru.
Græddi
leigusalinn?
Ekki er það óheiðarlegt að reikna
skatta leigusalans sem útgjöld, þótt
leigjandinn borgi lika skatta. Þessi
tvísköttun er vond staðreynd, og er
ekki leigusalanum að kenna. Ekki
hagnast hann á henni. Leigusalinn
getur ekki greitt skatta sina nema að
taka peningana einhvers staðar frá,
og rekstrarreikningurinn verður að
sýna ÖU útgjöld, annars er hann tóm
vitleysa.
Jón segir, að ég geri ekki ráð fyrir
|að leigan hækki og launin einnig.
Þetta er alger fjarstæða. Ég gerði
einmitt ráð fyrir því, í dæmi mínu.
Ég sagði, að leigan væri 780.000 á
ári, öU árin, að verðgildi miðað við
1/7 '19. Verðbólgan varáætluð40%.
Allar tölur voru miðaðar við
verðgUdi 1/7 ’79, nema annað væri
tekið fram. Sama gildir um launin.
Auðvitað léttist afborgunin en leigan
ekki. Það kom líka skýrt fram.
Leigan er alltaf 780.000 en afborgun-
in minnkar með árunum, er 500.000
árið 1979, 357.143 árið 1980 o.s.frv.
ÍTalan 357.143 kom skýrt fram í grein
minni. Jón virðist alveg ruglast í
þessum tölum og rangfærir þetta allt
meira og minna. Til langs tíma litið
hækkar leigan væntanlega ekki
hraðar en kaupið, þótt þetta fylgist
iekki alltaf að, um stundarsakir. Ég
get sundurHðað hvernig ég fæ út
1.878.695 og 1.404.860, ef Jón vill.
Þetta borgar eigandinn fyrstu tvö
árin, en leigjandinn borgar aðeins
780.000 áári.öU árin.
Ég talaði aldrei um útborgunina
sem arf hjá kaupandanum. Jón
talaði um milljónaarfmn minn en
ekki kaupandans. En kaupandinn
þarf auðvitað að borga útborgunina,
hvort sem hún er arfur, uppsafnað
aflafé eða lánsfé.
Ég get upplýst Jón um það, að ég
hef unnið kauplaust, sennilega meira
en hann, á Öörum vettvangi. Aldrei
hef ég þó heyrt, að ráðnir húsverðir
stofnana eða fyrirtækja lifðu á
loftinueinu.
Jón endurtekur buU sitt um að ég
„græði” á leigjendum. Til þess þyrfti
leigan að vera hærri en hún er, því að
hún er lægri, miðað við húsverð, en
sú leiga, sem Jón borgaði sjálfur og
jtelur sanngjama, (eftir verðbólguleið
réttinguna). Því vil ég spyrja Jón:
Græddi leigusali Jóns á honum? Þá
má eins segja, að Jón noti sjálfur sína
aðstöðu, sem fullhraustur verka-
maður, til að „græða” á vinnuveit-
anda sínum, rúmar kr. 205 þús. á
;mánuði. Ef Jón réði yfir íbúðum og
leigði þær út, þá kæmi áreiðanlega
|nýr maður fram á ritvöllinn með
dylgjur um, að nú væri Jón sjálfur
farinn að „græða” á leigjendum. Af
hverju er Jón svona viss um, að hann
jtnyndi vinna hússtörfin með
ánægju? Hverju þarf ég að breyta hjá
mér, nákvæmlega, til þess, að Jón
álíti ekki að ég „græði” á leigjend-
um? Það Uggur í orðunum, að ég
hlunnfari leigjendur, en það vil ég
alls ekki gera. Ég verð bæði að krefj-
ast og biðja þess, af Jóni, að hann
jsvari þessu nákvæmlega.
Þeir, sem krefjast tapreksturs hjá
|öðrum, hvort sem það er leigustarf-
semi eða annað, eru bara að krefjast
upptöku á eignum þeirra, bótalaust.
Þannig hugsa öfundsjúkir menn, seml
sjálfir eyða fé í vitleysu og nenna ekki
að bjarga sér sjálfir.
Ég tel, að það sé verðbólgan, sem
hefur valdið miklu eða mestu um
skipulagsleysið og öryggisleysið, sem
hér ríkir. Það eru sterk og vond öfl,
sem vilja hafa verðbólguna og nei-
kvæða vexti, kannski öfl, sem telja
|sér hag í sundrungu og óánægju. Við
eðlilegt ástand myndi fjármagnið
leita þangað, sem jtess er þörf, jafn-
vel þótt hagnaður af fjárfestingunni
væri sáralítUl. Þá væru alls kyns
óeðUlegir hlutir i sambandi við verð-
bólguna, úr sögunni, og hagur
einstakUnga almennt yrði betri. í
gamla daga var greitt í fiskum,
ærgildum, kúgildum, jarðarverðum
lo.s.frv. Það væri áreiðanlega skárra
en að hafa verðbólguna eins og hún
er í dag.
Ég skora að lokum á Jón að út-
skýra nákvæmlega hvaða rangar for-
sendur, upplýsingar eða útreikninga
ég hef birt, eins og hann segir. Ég
skal þá vera fljótur að leiðrétta það,
en Jón verður að sýna mér þá
kurteisi að benda mér á hvað sé
rangt. Það hefur hann ekki gert enn.
Ég skal þá „mata” áhöldin að nýju,
og fá réttari útkomu.
Carl J. Eiríksson,
rafmagnsverkfræðingur
þar sem staðgreiðsluverð 1/7 ’79, var
14 millj. og algeng leiga áætluð 45
þús. á mán. árið 1978, eða nákvæm-
lega sama og Jón borgaði og telur
sanngjarna leigu. Sjá grein mína 19/3
’79. 11 millj. út og 5,5 millj. (til 8 ára
á 12% vöxtum) er að staðgreiðslu-
virði kr. 13.772.000 í 40% verðbólgu.
Þetta eru rétt um 14 millj. þ. 1/7 '19,
þar sem ibúðin var seld fyrir
skömmu. 45 þús. árið 1978 jafngilda
kr. 63 þús. árið 1979 í 40% verð-
bólgu. Eftir 3% grunnkaupshækkun
og verðbætur 1/7 '19, ætti kaup
hjóna þá að vera um 330 þús, ef
annað þeirra vinnur hálfan daginn.
63 þús. eru 19,1% af því.
Ég tel það mikið ólán Jóns, að
þola 7 flutninga á 12 árum og vera
lengst 3 ár á sama stað. Svona upp-
sagnir eru böl og eru vonandi ekki
algengar. Hverjar eru ástæðurnar
fyrir þessum uppsögnum?
Eftir þvf sem ég hef frétt um
kostnað af barnagæslu á einka-
heimUum, þá er hann þung byrði
fyrir útivinnandi hjón, og ættu
Leigjendasamtökin að leita ráða til
að bæta þar úr.
Einstæðir foreldrar búa væntan-
lega í Utlum íbúðum, þar sem leigan
er mun lægri en í þeim stærri, en Jón
virðist alveg vilja gleyma því.
Jón heldur því enn fram, að eig-
endur íbúða, sem skulda í þeim, hafi
betri kjör en leigjendur. Það
eru skrítnar skuldir það. Jafnvel þótt
íbúð sé skuldlaus borgar eigandinn
522.100 á ári en leigjandinn 756.000 -
ef leigan er 63 þús. á mán. f
Mismunurinn, 233.900 er þá allt og
sumt, sem eigandinn má greiða í
viðbót á ári, til þess að hafa sömu
kjör og leigjandinn. Hvers konar
lánskjör eru þetta eiginlega? Ef jafn-
virði þessarar upphæðar er greitt
árlega, tæki það 60áraðborgaraun-
virði íbúðarinnar. Slík lánskjör hef
ég aldrei heyrt um, og verð því að
biðja Jón að koma með nákvæmt
dæmi, í smáatriðum. Annars er
verðbólgan sá bölvaldur, sem hefur
nærri útilokað löng lán.
sparnaður á 2 sígarettupökkum á dag
í skírteinum, í 20 ár, jafngUdi einni
íbúð. Sama gildir um 1 pakka á dag í
um 32 ár.
, „Eignamenn geta auðvitað fengið
lán”, segir Jón. Af hverju fá þeir
frekar lán en íbúðarkaupandinn er
hefur 16,5 milljóna íbúð að veði?
Þetta er auðvitað tómt bull. Lán með
neikvæðum vöxtum er að hluta gjöf,
sama hvort það er eignamaður eða
íbúðarkaupandi , sem fær lánið.
i Jón talar um að „hafa efni á” að
fjárfesta og að, ,lánin kosti alltaf eitt-
hvað”. Tökum dæmi: Maður fær
lánaðar 10 millj. í eitt ár. Vextir eru
30% og greiðast eftirá. Verðbólga er
40%. Hver er „fjármagnskostnaður-
inn”? Ef Jón heldur að það séu 3
milljónirnar, sem greiddar eru í vexti,
þá er það skrítinn „kostnaður”, því
að eftir árið endurgreiðir maðurinn
13 milljónir, en þá er raunvirði upp-
haflega lánsfjárins orðið 14 milljónir.
Maðurinn borgar því ekki nettó 3
milljónir í kostnað, heldur fær hann
að gjöf 14—13= 1 milljón. Ef ég
borga manni 1.000 króna kostnað og
borga með 5.000 króna seðU, og fæ
4.000 krónur til baka, þá lít ég svo á,
að ég hafi greitt honum kr. 1.000 í
kostnað, en ekki að hann hafi greitt
mér 4.000 krónur í kostnað.
Hugtakið „fjármagnskostnaður” er
frá þeim tíma, þegar verðbólga var
litil og kostnaðurinn var raunveru-
legur. Þannig brenglar verðbólgan
Ég sagði aldrei að bankalán
fengjust fyrir aUri útborguninni, eða
að þau fengjust yfirleitt. Ég sagði
m.a.: „. . . ef hann fær þá nokkurt
lán,” til að leggja áherslu á hve erfitt
það er að fá lán. Ég sagði, að
kaupandinn hefði veð að setja, þótt
Jón þættist ekki vitað það. Kaup-
andinn hefur íbúðina alla sem veð.
Það er svo bankastjórans að ákveða
hve mikið hann viU eða getur lánað,
en veðið stendur auðvitað fyrir sinu
og hækkar í krónutölu, með árunum.
Ef löng lán væru fáanleg, og ef Jón
hefði sparað nokkuð sæmilega
upphæð í spariskírteinum, i nokkur,
ár, gæti hann keypt íbúðina. Lán
ætti að fást út á t.d. 80% af verðinu
með veði í íbúðinni og 20%
borguðust út, með sparifénu. En
þetta er ekki hægt, nema löng lán
fáist. Ég hef áður bent á, að

ff aö taka fallegar fjölskyldum
inní hcfur fleygt fram og með lítilli eöa
stórri Olympus-myndavél er nánast barna-
leíkur aö fá allar myndir skýrar og vel
heppnaöar.
Og .Olympns-myndayélin er ódýrari en þig ' ;
grunar. Fvrir aöeins kr. má fá
susturstrœU 6 óími 2

•v i V? X*
1 > >> Z
yi;vvx\V<
Fjármálaráðherra hélt því fram
opinberlega s.l. haust, að almenn-
ingur hefði yfirleitt góð efni. Sjáum
t.d. bilamergðina, sólarlandaferðir,
klæðaburð manna aðsókn að vínveit-
ingum o.s.frv. Margir búa í óþarflega
stórum og dýrum íbúðum, en þykjast
samt hafa bág kjör. En þeir, sem
raunverulega hafa bág kjör, eiga rétt
á félagslegri hjálp. Jón virðist aUtaf
gleyma þessu mikUvæga atriði. Sé sú
hjálp ekki veitt þeim sem hana þurfa,'
án þess að fjölskyldum sé sundrað,
þá er hér verðugt umbótaverkefni
fyrir Leigjendasamtökin.
Það sem Jón segir um dagheimiliö
„Steinahlíð”, er ekki rétt. Jón ætti
að kynna sér málið betur.
Ég hef ekki kynnt mér hagi Jóns,
og það er hrein tilviljun, að íbúðin,
sem Jón er að flytja úr, virðist eiga
svo til nákvæmlega við dæmi mitt,
Kjallarinn
Carl J. Eiríksson
„Ég held, að efnaðir leigjendur séu engin
undantekning.”