Dagblaðið - 10.10.1979, Page 10

10
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 10. OKTÓBER 1979.
MSBIABW
Útgefandí: Dagblaðifl hf.
Framkvæmdaatjórl: Sveinn R. EyjóHsson.ititetióri: Jóna* Kri*tján»«on.
Ritstjómarfulltrúi: Haukúr Helgason. Fréttastjóri: Ómar Valdimarsson.
$krifstofustjóri ritstjómar: Jóhannes Reykdal.
íþróttir: HaHur Simonarson. Menning: Aöalsteinn IngóHsson. Aöstoflarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrimur Pólsson.
Blaflamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Atli Rúnar Halldórsson, Adi Steinarsson, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stefónsdóttir, Elín Albortsdóttir, Gissur Sigurflsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Goirsson, Sigurflur Sverrisson.
Hönnun: Hilmar Karlsson.
Ljósmyndir: Ámi Póll Jóhannsson, Bjarnleifur BjarnleHsson, Hörflur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurfls-
son, Sveinn Þormóflsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Práinn ÞorleHsson. Sölustjóri: Ingvar Svoinsson. Dreif-
ingarstjóri: Már E. M. Halldórsson.
Ritstjórn Síðumúla 12. Afgréiflsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11. *
Aðalsími blaflsins er 27022 (10) línur).
Ólafur mun segja af sér
Ólafur Jóhannesson forsætisráðherra
mun ekki fallast á kröfu Alþýðuflokks-
ins um þingrof. í þess stað mun hann
segja af sér fyrir hönd ríkisstjórnar-
innar allrar. Þessu er hægt að spá með
sæmilegu öryggi.
Þar með hefur Ólafur varpað boltan-
um í fang Alþýðuflokksins, sem á endanum verður
sennilega að mynda minnihlutastjórn, er Sjálfstæðis-
flokkurinn verji falli.
Minnihlutastjórnin mun þá væntanlega hafa tvö
verkefni. Annað er að hafa forgöngu um breytingu á
ákvæðum kosningalaga um úthlutun uppbótarþing-
sæta. Og hitt verkefnið er að rjúfa þing og boða til
kosninga í desember.
Atburðarás síðustu daga er full af smáatriðum, sem
rugla menn svo í ríminu,að þeir sjá ekki þau megin-
atriði, sem hér hefur verið spáð. Moldviðrið stafar af
tilraunum flokkanna til að bæta hag sinn fyrir
kosningar.
Af ummælum Ólafs má ráða, að persónulega telji
hann þingrof af sinni hálfu ábyrgðarlaust en ekki
óhugsandi, ef ráðherrar Alþýðuflokksins fallist á að
sitja áfram í stjórninni fram yfír kosningar.
En ummæli Steingríms Hermannssonar, formanns
Framsóknarflokksins, og ráðamanna Alþýðubanda-
lagsins taka af skarið um, að þingrof verður ekki sam-
þykkt. Samkvæmt stjórnarsáttmálanum hefur sérhver
hinna þriggja flokka neitunarvald gegn þingrofi.
Engin ástæða er til að leggja mikið upp úr ummæl-
um Ólafs Jóhannessonar um þokukennda framsetn-
ingu ráðherra Alþýðuflokksins á kröfunum um lausn
frá embætti, þingrof og nýjar kosningar.
Ummæli Ólafs og annarra ráðherra um þetta atriði
eru eingöngu miðuð við að vinna tíma til að hugsa
málið. Tæknilegar útskýringar Ólafs á lagakrókum
málsins eru fremur ómerkilegar, þótt þær séu ekki
rangar.
Ráðherrar Alþýðuflokksins eru ráðherrar og geta
krafizt þingrofs, þótt þeir hafi beðið um lausn.
Stjórnin verður að taka afstöðu til þessara krafna, þótt
ráðherrar Alþýðuflokksins hverfi úr ríkisstjórn.
Þar á ofan mega Alþýðubandalagið og Framsóknar-
flokkurinn vara sig á undanbragðastefnunni. Hún er
þegar byrjuð að fara í taugar kjósenda og getur samt
engan veginn knúið fram frestun kosninga til vors.
Enda segir Steingrímur Hermannsson réttilega, að
ekki beri að standa í vegi þess, að fylgjendur þingrofs
og kosninga nái fram vilja sínum. Allt stefnir því í átt
til desemberkosninga.
Ólafur og Steingrímur vilja þvo hendur sínar af
ákvörðun um þingrof og kosningar. Sú afstaða er
einkar eðlileg og leiðir óhjákvæmilega til afsagnar
allrar stjórnarinnar en ekki ráðherra Alþýðuflokksins
einna.
í framhaldi af því gæti orðið nokkur töf, meðan
forseti íslands er að komast að því, sem allir vita, að
ekki er neinn grundvöllur fyrir meirihlutastjórn án
kosninga.
Alþýðuflokkurinn ber ábyrgð á stjórnarkreppunni.
Siðferðilega séð ber honum þvi að kanna, hvort minni-
hlutastjórn hans muni ekki verða varin falli fram yfir
desemberkosningar. Og Sjálfstæðisflokkurinn hlýtur
að veita slíkt hlutleysi.
Minnihlutastjórnin mundi fá alþingi til að sam-
þykkja breytingu á kosningalögum, er minnki misrétti
kjördæma um helming. Það yrði með þeim hætti, að
annar hver uppbótarmaður yrði ekki lengur valinn á
hlutfalli og að fleiri en einn uppbótarmaður geti verið
frá hverju kjördæmi.
Hitt verkefni slíkrar stjórnar væri að rjúfa þing, og
efna til kosninga í desember.
r

Spánn:
Baskar munu sam-
þykkjaheima-
stjómartillögur
Ef dæma má eftir fyrirsögnum
heimsblaðanna liggur nú við uppreisn
hersins á Spáni. Hryðjuverkamenn
ETA hreyfingar öfgasinnaðra Baska
hafa myrt hvern háttsettan uerfor-
ingjann af öðrum. Með því vilja þeir
reyna að fá her Spánar til að gripa
inn í stjórn landsins áður en gengið
verður til kosninga hinn 25. þessa
mánaðar. Þá verður gengið til at-
kvæða í héruðum Baska á Norður-
Spáni um hvort þar eigi að gilda sams
konar heimastjórn og i Katalóníu.
ETA hreyfingunni hefur tekizt að
æsa í það minnsta suma herforingja
svo upp að þeir eru ekki sagðir vera
frábitnir byltingu hersins.
Adolfo Stiarez forsætisráðherra
Spánar aflýsti opinberri heimsókn
sinni til Bandarikjanna og Mið- og
Suður-Ameríku aðeins sólarhring
áður en hann ætlaði að leggja upp í
ferð sína samkvæmt áætlun hinn 26.
september siðastliðinn. Taldi hann
vissara að vera nærri öllum ráða-
gerðum herforingja sinna. Einkum
mun hann hafa tekið þessa ákvörðun
í ljósi ýmissa ummæla þeirra á opin-
berum vettvangi dagana á undan.
Eldri herforingjar í hernum og her-
lögreglu landsins, sem alla tið hafa
þjónað undir stjórn Francos heitins
einræðisherra, kunna enn illa við sig
undir hinu nýja stjórnarfari. Þeir
hafa tilhneigingu til að líta á mikinn
vöxt hryðjuverka, aukið fylgi að-
skilnaðarhreyfinga, klámbylgjuna og
minnkandi virðingu fyrir her landsins
sem afleiðingu þess nýja lýðræðis,
sem þeim er engan veginn neitt um.
Satt að segja sakna margir herfor-
ingjanna gömlu góðu daganna.
Aðgerðir öfgahreyfinga Baska
hafa orðið til þess að þeir hafa hug-
leitt að grípa til sinna aðgerða. Hin
þrjú héruð Baska á Spáni eru aðeins
ein af mörgum héruðum landsins sem
vilja skipta upp hinu miðstýrða riki
Francos. Baskahéruðin eru aftur á
móti svo óheppin að þar eru í það
minnsta tvær hreyfingar öfgamanna
sem vilja vinna stefnu sinni fylgi með’
hryðjuverkum.
ETA hreyfingin, sem er þekktasta
hryðjuverkahreyting Baska, hefur
einbeitt sér að þvi að myrða hermenn
og herforingja til að reyna að fá her
landsins til að grípa til vopna og taka
fram fyrir hendurnar á lýðræðislega
kjörinni stjórn Spánar. Hefur ETA
mönnum orðið nokkuð ágengt í þeim
r: ri\ ÉTs~
efnum, eins og áður sagði.
Rétt er þó að hafa i huga að málin
hafa nokkuð breytzt siðustu mánuði
og það er tæpast hægt að segja að
hryðjuverk ETA manna séu lengur
vegna hins svokallaða Baskavanda-
máls. Þvert á móti eru aðgerðir
hryðjuverkamannanna einmitt til að
koma i veg fyrir lausn á málefnum
Baska. Sú lausn er fundin með sam-
komulagi á milli stjórnarinnar í
Madrid og meirihluta forustumanna
þjóðernissinnaðra Baska. Samkomu-
lagið var undirritað i júlí síðastliðn-
um og kosið verður um það í Baska-
héruðunum hinn 25. þessa mánaðar.
Samkvæmt samkomulaginu fá
Baskahéruðin þrjú á Norður-Spáni,
Gipuzcoa, Vizcays og Alava, sjálfs-
stjórn í menningarmálum, menntun,
skattlagningu, ákvörðunum um
tungumál og lögreglumálum.
Talið er að um það bil 80% kjós-
enda á þessu landsvæði muni gjalda
samkomulaginu jáyrði sitt. Þar með
væri að líkindum stefnumál ETA
samtakanna liðið undir lok. Foringj-
ar hryðjuverkahópanna stefna að
frjálsu marxisku riki, sem bæði
mundi ná yfir Baskahéruð á Spáni og
í Frakklandi. Eina von öfgasinnuð-
Blaðagrein getur léð manni ærin
umhugsunarefni þó hún sé
tilætlunarlaus og samsett ,,að
ganni”. Ekki þykir þó að jafnaði
svara kostnaði að útbúa ritdóm um
blaðagrein; reyndar ekki allar bækur
sem bera ritdóm heldur.
Eigi að síður er fróðlegt að skoða.
víindin í smáletursgrein, ekki sist i
blöðum þar sem greinarhöfundar eru
áreiðanlega að keppast við að skrifa
hver öðrum betur. En mart í rituðu
máli, ekki síst á blöðum, er þannig
stílsett að erfitt er að sjá að höfundar
hafi orðið við varir að íslensk túnga
hafi verið skrifuð að ráði i þessu
landi fyren nú, að röðin sé komin að.
nýrri kynslóð að finna slíka túngu
upp. Ofoft viröast menn sem skrifa í
blöð, jafnvel um algeingustu hluti,
vera af þeirri þjóð sem Þórbergur
Þórðarson sagði mér einusinni að sést
hefðu á rölti hér fyrir innan bæ, og
vantaði á þá miðsnesið (álfaþjóð).
Mig lángar að taka dæmi sem er í
þægilegri hæð, kanski ekki hátt yfir
sjávarmál, en þó amk yfir göturæsin:
athuga hvurnin svona grein stenst ef
hún er dæmd á sama hátt og bók og
að frádreginni laungun ritdómarans
til að svala sér á nokkrun. Á dögun-
um bar ég augum dagsuppskeru af
blaðakosti, í leit að stúf, sem vel
mætti vera þverskurður af betra
taginu í blaðamáli núna, og fann
þann sem ræddur verður nú. Greinin
hefur það meðal annars til síns ágætis
að þar er ekki verið að færa að nein-
um smáköllum hér innanbæar; og ef
sú persóna er ofar moldu, sem um er
skrifað, þá eflir það hlutleysi mitt
sem gagnrýnanda að hafa ekki heyrt
hennar getið áður. Sem betur fer eru
margar stjörnur á himinhvelinu. Sú
sem hér er skrifað um heitir frú Bar-
bara Cartland rithöfundur. Undir
greininni stendur: þýtt úr Daily
Express/DS. Lesendur frúarinnar,
nafngreindir, eru taldir Mountbatten
lávarður og Sadat egyptalandsforseti;
auk þess er haft eftir konunni að
,,þar sem söguhetjur hennar séu
alltaf hreinar meyar, falli þær í
góðan jarðveg hjá aröbum.”
Mál og andblær þessarar ensku
smáletursgreinar á íslensku vekur
undirrituðum raunar meiri áhuga en
sjálfar staðreyndir frásagnarinnar.
Ætli greinin megi ekki heita góður
meðalkostur þess sem tíðkast núna í
smáletursblaðamensku. I svona
greinum - er miðað við tiltekið
menníngarstig, áhugamál og líklega
málfar þess fólks sem njóta skal.
Öruggast að skrifa ekki grein nema
fyrir fólk sem maður gerir skóna um
leið og skrifað er.
Ungur íslenskur blaðamað-
ur möndlar með texta i formi
enskiar smáletursblaðamensku.
Greint er frá flestum hlutum á öðrum
forsendum en íslendingum eru tamar;
þó komum við ekki alveg af fjöllum
þarna. Tam. er ekki örgrant um að
hugmyndir einglendinga um persónur
einsog ofangreinda frú snerti þjóð-
sögur islendínga um skottur og flögð.