Dagblaðið - 22.10.1979, Blaðsíða 27

27
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 22. OKTÓBER 1979.
..——1
\
Þjóðsögur til útflutnings
Upp á síðkastið, og þó einkum á
þessu ári, virðist vera að vakna áhugi
á því framkvæmdasviðinu sem
hingað til hefur verið litið fram hjá
hér á landi, þ.e.a.s. kvikmyndagerð.
Það er engin fullgild ástæða fyrir
landsfeðurna að ætla að fiskur geti
eilíflega staðið undir lífskjörum þess-
arar þjóðar. Og það er fleira undir
steini en fiskur. Eftir að síðasta
stjórn landsins dró sig í hlé frá því að
stjórna er lítið betra við tímann gert
en leggjast á áramar og reyna að
fleyta þjóðarskútunni áfram — með
hugmyndum.
Fordæmi annarra
þjóða
Ýmsar þær þjóðir sem áratugum
saman hafa verið leiðandi í kvik-
myndagerð, svo sem Bandaríkja-
menn og Bretar, eru þekktar fyrir
svokallaðar kvikmyndaseríur sem
byggðar eru á minnisstæðum at-
burðum í lífi þessara þjóða. Má hér
nefna t.d. hinar mörgu kvikmynda-
seriur Breta úr heimsstyrjöldinni
síÖari og reyndar úr hinni fyrri
einnig. Þetta eru myndir sem tak-
markast við einstaka atburði, svo
sem njósnamyndir um einstök þekkt
mál, myndir úr lífi fjölskyldna (t.d.
The Ashton family), kvikmyndir um
einstaka stjórnmálamenn og störf
þeirra o.fl. o.fl.
Þá má ekki gleyma þeim banda-
rísku sem hafa hlotið hylli og orðið
heimsfrægar, margar jafnvel sýndar
við miklar vinsældir í landi alþýð-
unnar, Rússlandi, eins og t.d.
kúrekamyndirnar eða hinir svoköll-
uðu „vestrar”.
„Vestramir” eru, eins og nafnið
bendir til, dæmigerðar lýsingar á
fyrri tíma lífi þar vestra þegar „land-
flutningar” fólks innanlands voru í
algleymingi, gullæðið í hámarki og
landsfeður þar voru að reyna að
koma skikk á það mikla umrót sem
innflutningur fólks frá öllum heims-
hornum til Bandaríkjanna olli.
Þetta hefur verið drjúg tekjulind
Bandarikjanna og útflutningur kvik-
mynda þaðan er ofarlega á blaði í
millirikjaverzlun. Þar vestra hafa
menn líka verið fljótir að átta sig á að
kvikmyndgerð er fljótþróuð, þótt
kostnaðarsöm sé, en skilar afrakstri
fljótt og örugglega.
Og hvað sem segja má um ein-
stakar kvikmyndir þeirra vestra hafa
„vestrarnir” náð feikna vinsældum
hvarvetna, kannski ekki sízt vegna
þess að flestar þessar myndir eru
byggðar á þjóðlegum þætti þessarar
merkilegu ríkjasamsteypu sem hvergi
annars staðar hefur tekizt að mynda.
„Vestrarnir” eru löngu orðnir einn
af samnefnurunum fyrir Bandaríkin,
sögu þeirra og atburði, sanna eða
Kjallarinn
Geir R. Andersen
skáldaða, sem eiga að hafa átt sér þar
stað. Það eru þeirra þjóðsögur.
Þjóðsögur
á tjaldi
Það er því ekki nema eðlilegt að
leikmanni verði hugsað til þess hvort
við íslendingar eigum ekki þann
brunn auðæfa í þjóðsögum okkar og
öðrum viðburðum, sem skráðir hafa
verið á undanfömum mannsöldrum,
að hann megi nýta enn á ný og þá í
því afþreyingarformi sem hvað eftir-
sóttaster, þ.e. kvikmyndum.
Af mörgu er að taka. Ógrynni
íslenzkra sagna og ævintýra eru þess
eðlis að geta nýtzt sem kvikmynda-
efni fyrir alþjóðlegan markað, al-
þjóðlegan smekk. Með nútíma kvik-
myndatækni má án efa gera um þetta
efni myndir sem standa ekki að baki
hinum bandarisku „vestrum” — en
svipar á margan hátt til þeirra um
uppfærslu og innihald.
Hér má nefna útilegumannasögur,
huldufólkssögur, sögur um uppvakn-
inga og sendingar, um ófreskigáfur
og drauma.fylgjur og ættardrauga,
afturgöngur og afreksmenn. Hugsum
okkur að sögur í þjóðsagnastíl væru
komnar á filmu, t.d. sagan um
Djáknann á Myrká, Sigríði frá Dal
og systkini hennar, Hljóða-Bjarna,
eða skrímslasögur ýmsar eða drauga
og uppvakninga. Ekki er minnsti vafi
á að slíkar sögur yrðu vinsælt kvik-
myndaefni víða um lönd.
Ennfremur má minna á sögur úr
sagnaflokknum íslenzkt mannlíf eftir
Jón Helgason. Þessar sögur eru
flestar hinn ákjósanlegasti efniviður
til kvikmyndagerðar. Má þar til
nefna sögur eins og Landsskuld af
Langavatnsdal, Helludals-Guddu,
Svan skáld sem sigldi, Systur í synd-
inni og margar fleiri.
Allar eru þessar sögur þrungnar
spennu og dularfullum atburðum og
lýsa viðskiptum fólks þeirra tíma við
ókunnan kynngikraft manna eða
afla. Oftar en ekki eru þær sögur sem
eru alþýðu- og munnmælasögur, eins
og t.d. þjóðsögurnar, fullar af and-
legu fjöri og skáldlegri tilfinningu en
eru þó jafnskilgetnar dætur þjóðar-
andans og bóksögurnar sjálfar sem
enginn hefur enn getað oflofað. Og
burtséð frá efnisvali er óhætt að full-
yrða að hér er um ónumið svið að
ræða sem getur, ef vel er að staðið,
orðið verulegt framlag í útflutnings-
iðnaði okkar í framtíðinni.
Margir verða
til kallaðir
• • \
. ■ Ogtybtí-Í inngangi þessarar greinar
sé helzt ýjað aðTramtaki kvikmynda-
gérðarmanna, sem eru í sviðsljósinu
þessa dagana, verða auðvitað fleiri til
kallaðir. Og ekki verða kvikmyndir
gerðar nema eftir handriti. Þar koma
til þeir er geta skrifað sæmileg kvik-
myndahandrit.
Og þótt efniviður sé nógur þarf að
vinna upp sögurnar, færa í stílinn og
„prjóna” framan við og „fella af”
með þeim hætti að söguþráðurinn
verði svo heillegur sem verða má fyrir
forvinnslu og meðferð þeirra sem við
taka. Og rithöfundar sem ekki hafa
allt^f verið ánægðir með aðstöðu
sína og möguleika gætu nú tekið til
hendinni við að plægja þann órækt-
aða akur sem hér virðist vera, ásamt
með fjölda annarra sem koma við
sögu handritagerðar og þýðinga.
Enn er órætt það sem ef til vill
skiptir mestu máli í umræðu um
fjöldaframleiðslu íslenzkra kvik-
mynda, það er hvernig slíkum
myndum megi koma á markað
erlendis svo að eftirsóttar verði til
sýninga í sjónvarpi eða kvikmynda-
húsum. Þá verður manni fyrst
hugsað til málsins eða textans sem
leikarar nota. Ganga verður út frá
því að eitthvert hinna útbreiddu
tungumáia heimsins yrði notað sem
skýringartexti við myndirnar. Þannig
er þaðekki einhlítt, að t.d. enska yrði
eina málið, þótt það mál sé líklegra
en annað hinna.
Og ennfremur: Persónur yrðu að
líta þannig út í þessum kvikmyndum,
að áhorfendur fengju ekki þá tilfinn-
ingu að þeir væru að horfa á sagn-
fræði- eða þjóðlífslýsingu fyrri alda
heldur nær nútímanum, líkt og gerist
í flestum ,,vestra”-myndunum sem
gera áhorfendum kleift að hugsa sér
atburðina í nútímanum, jafnhliða
vitneskjunni um að efnið sé byggt á
löngu liðnum atvikum.
Þetta er auðvitað gert með „hæft-
lega gamaldags” búningum, án þess
að þeir séu fornaldarlegir eða
skrumskældir, svo og eðlilegu lát-
bragði leikara sem falla að nútíma
takti.
Oft eru orð til alls fyrst. Og þótt
oft sé mun lengra milli orða og at-
hafna hjá okkur íslendingum en ann-
ars staðar er raunin, vegna þess að fá-
menn þjóð í víðfeðmu landi hefur of
mörg og oft lítilsverð'verkefni í tak-
inu i senn, þurfa kvikmyndir til út-
flutnings ekki nauðsynlega að falla í
þann farveg.
-
Styrkið og fegríð líkamann
Dömur og herrar! Mætum vetri hress á sál og líkama
Ný 4ra vikna námskeið hefjast 29. október. Leikfimi fyrir konur á öllum aldri.
Hinir vinsælu HERRATÍMAR í hádeginu.
Hressandi — mýkjandi — styrkjandi — ásamt jóga og megrandi
æfingum.
Sértímar fyrir konur sem vilja léttast um 15 kg eða meira.
Sértímar fyrir eldri dömur og þær sem eru slæmar í baki eða þjást af
vöðvabólgum.
Vigtun — mæling — sturtur — ljós — gufuböð — kaffi — nudd.
Innritun og uppl. alla virka daga frá kl. 13—22 í síma 83295.
® / Júdódei/d Ármanns
Ármúla 32
>d'
BARTSKERINN
Laugavegi 128 v/Hlemm
Sími 23930
Vandlátir koma
afturogaftur
SÉRPANTANIR í
PERMANENT.
HALLBERG GUÐMUNDSSON
ÞORSTEINN Þ0RSTEINSS0N
FÉLAGSRÁÐGJAFI -
SÁLFRÆÐINGUR
Staða félagsráðgjafa og hálf staða sálfræðings
eru lausar til umsóknar hjá félaginu nú þegar.
Laun samkvæmt launakjörum opinberra starfs-
manna. Umsóknir sendist skrifstofu félagsins,
Laugavegi 11 Reykjavík, sem veitir nánari upp-
lýsingar.
Styrktarfélag vangefinna.
sekúndubrot
Einstakar hópferðir til Moskvu - ævintýraferðir sem
aldrei gleymast 19/7 - 3/8 1980
Allir þeir í Moskvu verða bestu íþróttamenn heims
bestU saman komnir. Aðeins sentimetrar og
sekúndubrot skilja á milli þeirra sem öðlast
heimsfrægð á örskömmum tima og hinna, sem
endanlega eru dæmdir til þess að vera í skugga
betri íþróttamanna. Þú getur orðið vitni að
gráti og hlátri, gleði og sorg. Þú getur upplifað
og séð með eigin augum þá mögnuðu spennu
sem ævinlega hefur fylgt Olympíuleikunum -
stærstu og glæsilegustu íþróttakepnni allra
tíma.
Aðgöngumiðar Við eigum miða á keppni í öllum íþrótta-
fvrir íslenska 9reinum og minnum sérstaklega á að hægt er
* . „ að greiða aðgöngumiðana í islenskum pening-
penmga Um.
Þrír Hægt er að velja um þrjár mismunandi ferðir,
möquleikar 20, 11 og 12 daga langar. Innifalið i verði er
m.a. flug báðar leiðir (gegnum Kaupmanna-
höfn, gisting og fullt fæði, íslensk fararstjórn
o.fl.
Ödýrari en Olympíuferðin til Moskvu er ódýrari en þig
hjq qrunar grunar. Aætlað verð er kr. 337.000 - með fullu
fæði. Sparivelta Samvinnubankans getur
síðan gert ferðina enn auðveldari og er t.d.
hægt að greiða allan kostnað með reglu-
bundnum greiðslum í tólf mánuði.
Ákvörðun Aðeins takmarkaður fjöldi sæta er»til ráð-
Strax stöfunar fyrir (slendinga. Pantið því stra'x -
eftir nokkrar vikur gæti það orðið of seint.
Ath. að 15. nóvember verður pantanalistum
endanlega lokað.
Aliar nánari upplýsingar á skrifstofunni.
Einkaumboð á Islandi fyrir Olympíuleikana i
Moskvu
Samvinnuferdir-Landsýn
AUSTURSTRÆT112 - SÍMAR 27077 & 28899