Dagblaðið - 24.10.1979, Blaðsíða 10

10
MMBIAÐm
lijálsf, áháð dagblsð
Útgefandi: Dagblaöið hf.
Framkvæmdastjór: Sveinn R. EyjóHsson Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjórnarfulltrúi: haukur Helgason. Fréttastjón: uinar valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdal.
Iþr** ’ Hallur Símo.iarson. Menning: Aöalsteinn Inyólfsson. Aóstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Ha dn ínrimur Palseon.
Blaóamer 'Xnna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Bragi
Sigurðsson, . óra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Geirsson, Siguröur Sverrisson.
Hönnun: Hilmar Karlsson.
Ljósmyndir: Árni Páll Jóhannsson, Bjarnleifur BjarnleHsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Práinn ÞorleHsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. DreH
ingarstjóri: Már E. M. Halldórsson.
Ritstjórn Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskríftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsími blaðsins er 27022 (10) línur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Síðumúla 12. Mynda-og plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun:
Árvakur hf., SkpHunni 10.
Áskriftarverð á mónuði kr. 4000. Verð í laúnasölu kr. 200 eintaM'ð.
Hvers vegna rugl?
Láglaunafólki verður réttur smábiti.
Eins og Dagblaðið hefur skýrt frá, varð
það að samkomulagi milli Sjálfstæðis-
og Alþýðuflokks, að minnihlutastjórn-
in sæi til þess, að ekki yrði framkvæmt
það atriði Ólafslaga, sem hefði gert
kauphækkun hinna lægstlaunuðu
tveimur prósentum lægri en annarra hinn l. desember.
Með þessu ákvæði Ólafslaga var ekki verið að gera
sérstaka aðför að láglaunafólki. Málið var þannig
vaxið. að laun hinna hærra launuðu voru skert sem
þesM' nam, þegar hinn l. júní. Skerðingu á lægstu
launum var frestað.
Þannig kom út sú endaleysa, að til stóð að skerða
verðbætur láglaunafólks tveimur prósentuni meira cn
annarra hinn 1. desember.
F.inhverjir nuinu sjá eftir þessum bita til láglauna-
fólks. Flcstir munu þó skilja, að hag þessa fólks cr
mjög illa komið um þessar mundir. Verðbólgan leikur
jafnan verst þá, sem eru minni máttar í kapphlaupinu.
Auk þess cr augljóst, að kjör hinna lægstlaunuðu drag-
ast sífellt aftur úr, þegar sama prósentuhækkun keniur
á há laun sem lág. Sumir hinir hæstlaunuðu geta gcri
betur en að halda í horfinu, þegar þcir fá vcrðbætur
ofan á sín háu laun.
Kaupmáttur kauptaxtanna vcrður í ár 1—2 prósent
lægri að meðaltali en hann var í fvrra. Kaupmátturinn
rýrnar auk þess á síðasta fjórðungi þessa árs og vcrður
þá orðinn 3—4 prósent undir meðaltali ársins.
Krukk fyrrverandi stjórnar í kaupið vcldur þcssu.
Mestu skiptir, að farið var að taka tillit til rýrnandi \ ið-
skiptakjara við útreikning vcrðbóta á kaupið.
Margvjsleg rök má færa að því, að slík aðferð sé
rökrétt. Kaup cigi ekki að hækka, þótt olían hækki í
innkaupi, þ\í að þjóðarbúið standi þá verr en áður.
Það sé síður fært cn ekki betur til að greiða fólki hærra
kaup.
Á sama hátt má færa ýmis rök fyrir síðustu tillögum
Vinmneitendasambandsins um verðbætirr. í þeirn
fclst. að brevtingar á vcrði innlendrar vöru og þjón-
ustu, scm stafa af hækkun launa, skuli ckki bættar
mcð hækkun verðbóta. Breytingar á óbeinum sköttum
og niðurgreiðslum skuli hcldur ckki bættar.
Oft hafa ósanngjarnari kröfur en þessar komið frá
þrýstihópi rétt fyrir kjarasamningalotu. Scgja má, að
það sé einungis endaleysa að hækka kaup vcgna vcrð-
hækkana, hækka síðan verðlag vegna kauphækkana
og svo kaupið vegna verðhækkana, sem stafa af kaup-
hækkun. Þessi málsgrein hljómar eins og rugl cn sýnir,
að víxlhækkunarkerfið cr rugl.
Fn þctta kerfi var ekki fundið að ástæðulausu. í
þjóðfélagi brjálaðrar verðbólgu er enginn vegur að sjá
fyrirfram, hver verðbólgan verður á næstu 1—2 árum.
Þctta gætu kjarasamningamenn ekki gert, og við hvað
skal þá miðað, þegar grunnkaupshækkanir cru
ákveðnar.? Væri engin verðbótaklausa í kjarasamning-
um, vrðu samningamenn að spá í verðbólguna eins og
knattspvrnugetraun. Fulltrúar launþega vrðu að kcvra
grunnkaupshækkanir upp úr öllu \aldi til að reyna að
tryggja hag launþega á komandi samningstímabili.
Finfalt afnám verðbóta er því cngin lausn, þótt
\ erðbótaleiðin sé rugl.
Að sjálfsögðu er sú leið ein til, að aðilar vinnu-
markaðarins viðurkenni opinberlega, að það er óhagur
bcggja að viðhalda víxlhækkunarkerfi, sem þýðir það
citt, að hjól verðbólgu snýst áfram og hagur atvinnu-
fxrirtækjaog launþegaversnar við hvern hringsnúning.
Þá má semja um stöðvun kaup- og verðhækkana. En
einnig þarf til að koma forysta ríkisstjórnar, forysta,
sem við höfum lengi ekki orðið vör við.
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 24. OKTÓBER 1979.
f .
Hagræðing í olíuviðskiptum heimsins:
Sovét selur Spáni
en Venezuela sér
um vinina á Kúbu
Flest Evrópulönd verða að flytja
inn olíuvörur og jarðgas, þar eð þau
eiga ekki yfir að ráða nægilegu elds-
neyti og orku. Sovétrikin eru meðal
margra útflytjenda orkuhráefnis og
heildarmagn viðskipta þeirra við
Vestur-Evrópu er orðið verulegt og
fer vaxandi.
ítalska fyrirtækið ENI reið á vaðið
árið 1960 með að flytja inn sovézka
oliu á grundvelli langtímasamnings.
Árið 1974 hófst útflutningur á
sovézku jarðgasi til ítaliu og á 20 ára
tímabili mun landið fá 100.000 millj-
ónir rúmmetra af jarögasi þaðan.
Árið 1975 var undirritaður samning-
ur um rúmlega 20.000 milljón
rúmmetra af jarðgasi til Ítalíu á
árunum 1978—2000. Sovétrikin hafa
einnig gert saminga um sölu á jarð-
gasi til Austurríkis og Frakklands er
gilda munu til loka þessarar aldar, og
samkomulag hefur orðið um við-
skipti við Vestur-Þýzkaland, sem
verða í gildi fram á næstu öld, þ.e. til
ársins 2003. Á sl. ári fékk V-Þýzka-
land 8.000 milljón rúmmetra af
sovézku gasi, sem nemur yftr 20% af
heildargasinnflutningi landsins.
Langtímasamningar um kaup á
sovézkum olíuvörum og steinkolum
P*v8j
mm i\ ** m --
Oliuborpallar við Peschanyeyjar I Azerbajan I Sovétrfkjunum.
(5,5 milljón tonn á ári) eru einnig
mikilvægir í viðskiptum Sovétrikj-
anna við Vestur-Evrópu.
Sovétríkin hafa samið við íran um
kaup og sölu á írönsku gasi í þvi
skyni að gera eldsneytisflutninga hag-
kvæmari en áður. Sovétríkin full-
nægja nú þörf kákasísku lýðveldanna
með írönsku eldsneyti en flytja sam-
svarandi magn af gasi út til Vestur-
Þýzkalands, Frakklands og Austur-
ríkis. Á sl. ári var gerður þriggja
landa samningur þar sem Spánn mun
héðan í frá fá oliu frá Sovétrikjunum
í stað Venezuela, sem mun láta Kúbu
i tésama magn og landið hefur fengið
frá Sovétrikjunum. Samningurinn er
til þess gerður að binda enda á dýra
eldsneytisflutninga yfir úthöfin.
Ekki er talinn vafi á, að sovézkur
útflutningur á jarðgasi og olíuvörum
til Vestur-Evrópu muni halda áfram.
Sovétríkin eru talin traustur við-
skiptavinur og þess munu fá dæmi,
að þau hafi ekki staðið við skuld-
bindingar sinar. Sovézkir aðilar segja
að tal undanfarinna ára um „orku-
kreppu í Sovétríkjunum” sé ekki á
rökum reist. Kunnur sovézkur jarð-
fræðingur, Alexander Sidorenko,
heldur því fram, að Sovétrikin muni
ekki skorta orku eða hráefni næstu
árin eða um fyrirsjáanlega framtið,
þar sem þau eigi yfir að ráða þriðj-
ungi allra olíulinda heims, tveim
þriðju gasnámanna, 54% af kola- og
61% af móforða heimsins.
Raunar eru öll þessi náttúruauðæfi
ekki nein sending af himnum, eða
þjóðskipulagi Sovétríkjanna að
þakka. Mest af þeim er að finna i
austur- eða norðurhéruðum landsins
og nýting þeirra krefst mikillar fjár-
festingar, tima og erfiðis. Áður en
þessi auðæfi geta farið að bera ávöxt
þarf að leggja vegi og flutninga-
leiðslur og byggja allt vinnslukerfið
upp. Flutningskostnaður hráefnisins
til Evrópuhluta landsins er 3—4 sinn-
um dýrari heldur en gasið sjálft og
8—10 sinnum dýrari heldur en hin
ódýra orka kolanámanna í Austur-
og Mið-Evrópu.
Sovézkir hagfræðingar telja, að
þessi vandamál megi leysa með bætt-
um samgöngum, nýjum vinnslu- og
orkustöðvum I grennd við olíu- og
gaslindirnar, svo og með hagkvæm-
ari nýtingu hráefnis og orku.
Jarðgasvinnslustöð og olíuhrcinsunarstöð i Azcrbajan i Sovétrikjunum.