Dagblaðið - 29.10.1979, Blaðsíða 14

14.
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 29. OKTÓBER 1979.
I
Ritstjórnarfulltrúi: Haukúr Helgason. Frótt^stjóri: Ómar Valdknarsson. _ __ * '
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannos Reykdal.
íþrót’ HaUur Símonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. AÖstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrn sqrímur Pábeon, - -■* ■ * *
Blaöamen Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Atli Rúnar Halldórsson, Atii Steinarsson, Bragi
Sigurösson, uóra Stefónsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gissur Sigurösson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Goirsson, Sigurður Sverrisson.
Hönnun: Hilmar Karlsson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjarnlerfur Bjarnlerfsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Svoinn Þormóösson. »
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Sökistjóri: Ingvar Sveinsson. DreH-
ingarstjóri: Már E. M. Halldórsson.
Ritstjórn Síöumúla 12. Afgreiösla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aöalsimi blaösins er 2^022 (10) línur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Síöumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hi|mir hf., Síöumúla 12. Prentun:
Árvakur hf., Skeifunni 10. -- -
Áskfiftarverö á mánuði kr. 4000. ýefö í lai/lesölu kr. 200 eintaííiö.
Lifi stöku áratugimir!
Kannski er það marklaus iðja að leita
sagnfræðilegra hliðstæðna. Menn hafa
í því efni oft á tíðum fundið meira sam-
hengi en efni stóðu til. Og sumar hug-
dettur um sveiflur, hringrásir, spírala
og aðrar endurtekningar í mannkyns-
sögunni eru að mestu byggðar á ímynd-
unarafli.
Samanburður af þessu tagi freistar þó oft, enda!
getur hann verið lærdómsríkur, ef menn þekkja tak-
mörk hans. Hann hentar ekki vel til smíða á sagnfræði-
legum lögmálum, en getur leitt til forvitnilegra spurn-
inga.
I fljótu bragði væri skemmtilegt að slá því fram, að
oddatölu-áratugirnir hafi verið framfaraskeið þessarar
aldar hér á landi. Þá hafi lífsgleði og bjartsýni verið
mest og straumur peninga stríðastur. Þá hafi menn
áhyggjulaust dansað kringum gullkálfinn.
Fyrsti áratugur aldarinnar hefur verið kallaður ára-
tugur íslandsbanka. Þá var pumpað inn í landið er-
lendum flökkupeningum,sem hlaðizt höfðu upp áratug-
inn á undan og skorti útrás. Efnahagslif okkar komst á
fulla nútímaferð. Við fengum togara og heimastjórn.
Síðan komu áratugs timburmenn af vandamálum
heimastjórnar og síðan sjálfstæðis. Þá voru stjórn-
málin í molum, fylkingarnar klofnuðu og tvístruðust á
ýmsa vegu. Enginn gullkálfur var lengur í íslands-
banka.
Þriðji áratugur aldarinnar var svo valdatími hinnar
klassísku hagfræði. Þá voru við völd íhaldsstjórnir,
sem hækkuðu meira að segja gengi krónunnar. Þá
dönsuðu menn charleston og fylltust á nýjan leik óbif-
anlegri bjartsýni.
Síðan kom áratugur kreppunnar hræðilegu. Þá varð
eymdin og sulturinn aftur svo mikill, að sumir fluttu.af
mölinni upp í sveit. Þetta var áratugur svartsýni, enda
tókst ráðamönnum að framlengja kreppuna fram að
heimsstyrjöld með því að láta opinberar reglugerðir
taka við af markaðslögmálum.
Fimmti áratugurinn var svo tími ,,blessaðs stríðsins”
og stríðsgróðans. Þá dönsuðu íslendingar kringum
gullkálfinn hraðar en nokkru sinni fyrr og komust í
fyrsta skipti í allra fremstu röð mestu velmegunar-
þjóða heims.
Síðan kom áratugur, þegar við urðum að standa á
eigin fótum, án þess að kunna það. Þegar stríðsgróð-
ans naut ekki lengur við, voru menn búnir að gleyma
markaðslögmálum þriðja áratugsins og kunnu aðeins á
opinberar reglugerðir. Doði, stöðnun og svartsýni réðu
ríkjum.
Sjöundi áratugurinn var svo valdatimi viðreisnar-
stjórnarinnar. Þá var helmingi kreppukerfisins kastað
fyrir borð og markaðslögmál leidd á mörgum sviðum
til valda á nýjan leik. Peningar fóru aftur að flæða um
og dansinn kringum gullkálfinn stóð af lífi og fjöri.
Viðreisnin andaðist svo úr hugmyndaskorti og við
tók áratugur ríkisdýrkunar, sá áratugur, sem við nú lif-
um á. Bjartsýni viðreisnaráranna er horfin. Við er tek-
in svartsýni, árviss 50% verðbólga, framkvæmdadoði
og ólæknandi peningaleysi.
Níundi áratugurinn verður svo kannski nýtt tímabil
framfara og bjartsýni: — endurnýjaðs dans í kringum
gullkálfinn og peningaflóðs i þjóðfélaginu; — mark-~
aðslögmála í stað opinberra reglugerða. Kannski
verður krabbameinsvöxtur ríkisins þá stöðvaður á nýj-
an leik.
Nú er árið 1979 og stutt í níunda áratuginn. Þótt
leggja beri með varúð út af framangreindum hug-
leiðingum, eiga þær þó að sýna, að við þurfum ekki að
sitja í sekk og ösku um aldur og ævi.
WBIAÐIÐ
frjálst, úháð dagblað
Útgefandi: Dagbláfrð hf.
Framkvœmdastjóri: Svoinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Kenya:
Moi forseti vill
losna við ætt-
menn Kenyatta
—vill þó f remur ryðja þeim á brott í tiltölulega f rjálsum
kosningum en með ofbeldi
Trúfrelsi er raunverulegt i Kenya og landsmönnum finnst spilling f opinberu lffi ekki vera sjálfsagður hlutur eins og svo viða
annars staðar f rfkjum svörtu Afríku.
„Greinargerð
með drögum
að f rumvarpi
til laga”
Nú þegar þessum óvenju stuttu
hríðum fyrir fæðingu frambjóðenda
er senn lokið á ég dálítið erindi við
þingmannsefnin. Erindið er að finna
í lok greinarinnar — (ekki gægjast).
Áður en að þvi kemur þarf ég að rök-
styðja þessa framhleypni mína
nokkuð og ætla að gera það með
dæmum — raunverulegum dæmum
en ekki dæmisögum, því að slíkt
kann ég illa.
í grein, sem ég skrifaði í Sam-
vinnuna — meðan hún var og hét —
og fjallaði um fjárhagslega stöðu
aldraðra.vék ég frá mér efni þessarar
kjallaragreinar með orðunum:
,,Ég hef ekki skap i mér til að gera
hér grein fyrir ákvæðum laga frá
1965 um eftirlaun alþingismanna og
ráðherra.”
En skap mitt er annað núna og því
ræði ég þessi mál hér í samþjöppuðu
formi.
Það var 29. apríl vorið 1965. Þing-
slit voru yfirvofandi. Tveim frum-
vörpum var útbýtt á Alþingi, einu i
hvorri deild. Þau voru of seint fram
komin en mikilvæg, svo mikilvæg að
neðri deild leyfði með samhljóða at-
kvæðum að frumvarp til laga um
eftirlaun alþingismanna yrði tekið til
meðferðar og slíkt hið sama leyfði
efri deild um frumvarp til laga um
eftirlaun ráðherra. Bæði frumvörpin
voru samþykkt sem lög frá Alþingi
10. maí s.á. með samhljóða at-
kvæðum. Hér er ekki rúm til að lýsa
atburðarás á þinginu. Hver og einn
getur kynnt sér hana í Alþingistíðind-
um. Hún sýnir hve hraðvirkir og ein-
huga alþingismenn okkar geta verið
þegar alvara lífsins blasir við. Mig
langar aðeins að tilfæra eina máls-
grein úr máli eins flutningsmanna.
Eggert G. Þorsteinsson sagði: ,,Ég tel
þó rétt, til þess að að því verði ekki
fundið síðar meir, að málið hafi ekki
fengið þinglega meðferð, að leggja
til, að frumvarpinu verði að lokinni
þessari umræðu vísað til hv. fjár-
hagsnefndar, en óska þess jafnframt,
að hún hraði afgreiðslu þess, til þess
að það geti hlotið endanlegt sam-
þykki Alþingis, enda ætti ekki, svo
sem ég áðan greindi'að þurfa að vera
sérstaklega mikil vinna við afgreiðslu
málsins þar ” (undirstrikanir minar).
Hið eina, sem áhyggjum veldur er að
ekki sé pottþétt frá öllum formsatrið-
um gengið!
Þjóðin hefur
skammast sín
Áður en ég fór að athuga þessi mál
og ígrunda nánar taldi ég mér trú um
að unnt væri að afsaka einhverja af
þeim 60 kjömu fulltrúum okkar, sem
sátu þetta þing, e.t.v. hefðu þeir ekki
fyllilega skilið hvað þeir voru að
gera. Eftir athugun mína gat ég ekki
haldið í þessa barnslegu trúgirni
'lengur. Hver einasti þeirra vissi hvað
í lögunum fólst og hver yrði loka-
afleiðing þeirra. í báðum lögunum
hljóðar 7. gr. svo:
„Lífeyrir samkvæmt lögum
þessum greiðist án tillits til lífeyris,
sem sjóðfélagi á rétt á úr öðrum
deildum lífeyrissjóðs starfsmanna
ríkisins og öðrum lögboðnum lif-
eyrissjóðum og hefur ekki áhrif á slik
lífeyrisréttindi.” Og t.d. segir í
greinargerð með frumvarpinu um
eftirlaun ráðherra:
,,Með þessari grein frumvarpsins a
að taka af allan vafa um, að lífeyrir,
sem greiddur er samkvæmt ákvæðum
frumvarps þessa, skerði á engan hátt
lífeyri, sem sjóðfélagar (ráðherrar)
hafa unniö sér rétt til úr öðrum
deildum lífey rissjóðs starfsmanna
rikisins og öðrum lögboðnum lif-
eyrissjóðum, né skerði slíkur lífeyrir
lífeyrisréttindi ráðherra eða maka
þeirra samkvæmt frumvarpi þessu ”
(undirstrikanir mínar).
Jú, þeir vissu sannarlega hvað þeir
voru að gera. Og siðan hafa nokkrir
tugir nýrra þingmanna bætzt í hóp-
inn. Hefur einhver þeirra sagt orð
gegn þessu? Skyldi enginn þeirra hafa
kynnt sér kjör sin? Aftur jú. Þeir
hafa allir vitað um þessi lög og til
hvers þau leiddu.
Máltækið segir: „í upphafi skyldi
endirinn skoða.” Það hljóta allir
þingmenn okkar og varaþingmenn,
sem setið hafa á þingi síðan 1965, að
hafa gert varðandi þessi lög og
margir utanþingsmenn. En af ein-
hverri furðulegri ástæðu hefur
einungis verið hviskrað og kurrað
utanþings, en innan þess þagað, von-
andi stúndum með stingandi tilfinn-
ingu samsektarinnar. Eg held að öll
þjóðin hafi skammast sín.