Dagblaðið - 30.10.1979, Qupperneq 10

10
Útgefandi: Dagblaðlö hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjóifsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjómarfulltrúi: Haukúr Helgason. Frótt^stjóri: Omar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdal.
íþr'-'» Hallur Símonarson. Menning: Aöalsteinn Ingólfsson. Aöstoöarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Ha. tJn iurímur.PólMon.
Blaöamet \nna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Bragi
Sigurösson, óra Stefánsdóttir, £lín Albertsdóttir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Geirsson, Siguröur Sverrisson.
Hönnun: Hilmar Karlsson.
Ljósmyndir: Árni Páll Jóhannsson, Bjarnleifur Bjarnleifsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurös-
son, Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreif-
ingarstjóri: Már E. M. Halldórsson.
Ritstjórn Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsími blaðsins er 27022 (10) línur).
Setning og umbrot: Dagblaöið hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hijmir hf., Síöumúla 12. Prentun:
Árvakur hf., Skeifunni 10.
Áskriftarverð á mánuði kr. 4000. Verð í laiiVasöjp kr. 200 eintaKið.
fskugga prófkjara
Prófkjörum, skoðanakönnunum og
forvali er lokið. Þessi undirbúningur
kosninganna hefur yfirleitt gengið vel,
þrátt fyrir skamman undirbúningstíma.
Atrennukosningar innan flokka hafa
þar með staðizt nokkra prófraun.
Hinum persónulega þætti
kosninganna er að mestu lokið. í flestum tilvikum
hefur þegar verið afráðið, hverjir skipi mikilvægustu
sæti framboðslistanna. Hér eftir verður baráttan aðal-
lega milli flokkanna sem slíkra.
Frambjóðendur eru að verulegu leyti hinir sömu og
áður. Lítið er um nýtt fólk í öruggum sætum eða
vonarsætum, nema þar sem þingmenn hafa sjálf-
viljugir vikið úr sæti. Hinir reyndari hafa víðast hvar
orðið ofan á.
Komandi alþingi verður því svipað fyrirrennurum
sínum. Þingsæti munu færast milli flokka, en nýju
andlitin verða samt gamalkunn. Þess vegna má búast
við, að stjórnmálin verði áfram í hefðbundnum far-
vegi.
Mikil þátttaka í prófkjörum helgarinnar er ekki
dæmi um mikinn stjórnmálaáhuga almennings um
þessar mundir. Það voru átökin um menn, sem ýttu
stuðningsmönnum stjórnmálaflokkanna á kjörstað, en
ekki ágreiningur um málefni.
Skoðanakannanir Dagblaðsins benda til, að á
síðustu árum hafi myndazt stór hópur kjósenda, sem
færi sig milli flokka eftir aðstæðum hverju sinni. Þetta
gæti verið frá fimmtungi upp í fjórðung allra kjósenda
í landinu.
í síðustu kosningum studdi þessi hópur Alþýðu-
flokkinn. Nú mun hann dreifast meira i aðrar áttir og
hluti hans ef til vill sitja heima. Að þessu sinni er
enginn segull öðrum meiri að pólitísku aðdráttarafli.
Almenningur er þreyttur á stjórnmálaflokkunum og
sér ekki á þeim neinn marktækan mun. Menn búast við
framhaldi á samsteypustjórnum, sem séu hver annarri
líkar, þótt skipti verði á stjórnarflokkum.
í þessari deyfð skipta prófkjör, skoðanakannanir
og forval miklu máli. Þau hleypa persónulegri spennu í
pólitíkina og ba:ta kjósendum upp skortinn á málefna-
mun flokkanna. Þau skyggja jafnvel á sjálfar
kosningarnar.
Æskilegt væri að nýta persónuáhugann til að efla
þátttöku kjósenda i alþingiskosningum með því að
slengja prófkjörum saman við kosningar. Það má gera
með því að hafa listana ekki raðaða, heldur fela það
verk kjósendum í kjörklefunum.
Hin persónulega spenna mundi tryggja áhuga og
þátttöku almennings í sjálfum alþingiskosningunum.
Þess vegna ættu flokkarnir að sameinast i stjórnar-
skrárnefnd og á þingi um óraðaða lista í kosningum,
Slík breyting mundi líka stytta undirbúnings-
timann. Margir þátttakendur í undirbúningi
kosninganna eru því fegnir, að í þetta sinn er tíminn
styttri en venjulega. Sameining prófkjara og kosninga
mundi enn bæta um betur.
Þá má einnig telja líklegt, að allar klíkur hvers
flokks muni vinna ötullega að sigri síns flokks, en ekki
bara þær, sem verða ofan á í prófkjörum. Sa'mheldnin
í flokkunum ætti þá að endast fram á kjördag.
Að óbreyttu er hætta á, að kosningar falli æ meira í
skugga prófkjara. Fleiri og fleiri láta sér nægja að velja
menn í prófkjörum, en hirða ekki um að velja flokka
í kosningum. Sameining prófkjara og kosning mundi
hindra þetta.
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 30. OKTÓBER 1979.
vemdar- og hag-
vaxtarmanna
— verdur umhverf i Zambezi árinnar sökkt
vegna aðkallandi raforkuf ramkvæmda?
ibúar Zimbabwe/Ródesíu horfa
nú fram á bjartari og friðsamari
tima. Mikil bjartsýni er um að
samningar náist á milli fulltrúa
stjórnar Muzorewas biskups og
skæruliðahreyfinganna tveggja sem
eru undir stjórn \komos og
Mugabes. Ef svo tekst til verður
borgarastyrjöldinni lokið og lands-
menn geta farið að búa sig undir
framfarir í efnahagsmálum.
Eitt þeirra atriða sem fljótlega
verða efst á dagskrá er frekari
virkjun Zambezi fljótsins lil raf-
magnsframleiðslu. Ekki veitir af því
þegar er orðinn skortur á raforku í
landinu.
Að áliti sijórnmálamannn ou
kaupsýslumanna i Zimbabwe-' Ró-
desiu bendir alll til þess að viðskipla-
banni Sameinuðu þjóðanna verði létt
af Zimbabwe'við lok samningagerðar
i I o.ndon. Þar með mundi stjórn
landsins hljóta alþjóðlega viðurkenn-
ingu.
Ljóst er að núverandi afkastageta
raforkuveranna dugar ekki lengi,
þegar efnahags- og atvinnulíf
landsins tekur stökk fram á við á
næstúnni við lok friðarsamninganna.
Meginorkan er unnin í orkuverum
við Kariba stifluna, sem reist var i
Zambezi ánni fyrir unt það bil tveim
áratugum. Þess vegna eru nú uppi
áætlanir um þrjár nýjar stíflur i
Zambezi. Við þessar framkvæmdir
mun áin breytast í langt og mikið
stöðuvatn við norðurlandamæri
Zimbabwe/Ródesíu þar sem þau
liggja að Zambíu. Orkuverin við
Kariba stífluna verða einnig
stækkuð.
Þessar áætlanir byggja á vissum
pólitískum forsendum, sem að sjálf-
sögðu ganga fyrst og fremst út frá að
samningar takist á milli Muzorewa
biskups og þeirra Nkontos og
Mugabes á fundunum i London.
Einnig verður að takast samvinna við
ráðamenn í Zambíu því engar stíflur
verða gerðar i Zambeziánni án þeirra
samstarfsog samþykkis.
Ríkin tvö eiga raforkuverið við
Kariba stífluna sameiginlega.
Zimbabwe/Ródesia nýtir þó alía
orku sem fæst en greiðir siðan
Zambíu í erlendum gjaldeyri. Hefur
það verið hægara sagt en gert á und-
anförnum árum, þegar sífellt hefur
þrengzt efnahagslega að stjórninni í
Salisbury.
Stjórnmálalega hefur þetla við-
skiptasamband Z.imbabwe/Ródesíu
verið ntjög stirt. Kenneth Kaunda
forseti Zantbiu hefur stutt skæruliða-
Itópa Nkontos og Mugabes og margar
aðgcrðir skæruliða eru sagðar hala
verið undirbúnar frá siöðvnmþeirrtt
innan landamæra Zambíu.
En sem oftar eru það hin efna-
hagslegu skilyrði sem ráða fremur en
stjórnmálaleg markmið. Stjórnin í
Salisbury hefur greitt Zambíustjórn
fýrir rafmagnið en Kaunda forseti
hefur á hinn bóginn neyðzt til að
brjóia odd af oflæti sinu og notfæra
sér járnbrautarleiðir í gegnum
Zimbabwe/Ródesíu til að geta haldið
opinni viðskiptaleið Zambiu við
Suður-Afriku. En þar rikir sú stjórn
hvitra ntanna i Afríku sem er hvað
mest fordæmd af valdamönnum
svartra Afríkuríkja.
Ekki er þó öllum hindrunum rutt
úr vegi fyrir nýjum orkuverum í
Zambeziánni þó bæði efnahagslegum
og stjórnmálalegum hindrunum sé
komið fyrir kattarnef. Umhverfis-
verndarmenn hafa lýst yfir andstöðu
sinni. Óttast þeir að við þrefalda
virkjun i Zantbezi ntuni ómetanleg
náttúruauðlegð fara forgörðum.
Ljóst er að mikið landflæmi mun
fara undir vatn ef af framkvæmdum
verður. Þar á meðal friðuð svæði þar
sem settir hafa verið á stofn
svonefndir þjóðgarðar. Landið á
þessum slóðum sem áður fyrr var
óskastaður fiskveiðiáhugamanna og
náttúruunnenda hefur að vísu verið

nær því lokað undanfarin sjö ár
vegna skæruliðaaðgerða sveita þeirra
Nkomos og Mugabes.
Gróðurinn þarna er meðal annars
talinn ómetanlegur vegna þess að þar
fá dýr eins og fílar, zebrahestar,
gíraffar og antilópur hið heppilegasta
fæði. Auk þess er þetta lika dýrðar-
land Ijóna og hlébarða, sem elta
hjarðir fyrrnefndu skepnanna.
Hér er sem sagt komin upp hin
hefðbundna styrjaldarlina á milli
svonefndra umhverfisverndarmanna
og þeirra sem standa eiga fyrir fram-
kvæntdum, sent tryggja ItagvöM
Zimbabwe 'Ródesiu.
Engin ástæða er til þess að halda
að meirihlutastjórn svartra verði á
annan hátt þenkjandi hvað varðar
umhverfismál en þar sem hvítir og
gulir ráða. Benda má á að ríkjum
svartra liggur meira að segja meira á
að byggja upp ríki sín efnahagslega
en öðrum vegna þess hve aftarlega
þau eru á merinni í þeim efnum.
(Byggt á Reuter)
F.ngin ástæða er til að halda svarta leiðtoga þjóða ákveðnari í afstöðu sinni til umhverfisverndarmála en hvíta starfsfélaga
þcirra. Hætt er við að Muzorewa biskup verði að svara kröfum fólks um efnahagslegar framfarir hverjar sem skoðanir hans
eru á þeint inálum. Myndin er af fundi sem hann hélt i Salisbury höfuðborg Zimbabwe/Ródesfu.
Zimbabwe/Ródesía:
Stríð umhverfis-