Dagblaðið - 30.10.1979, Qupperneq 15

m
!
GÆRKVÖLDI
Ekki man ég lengur hversu mörg
ár eru liðin síðan ég gafst upp á að
horfa á sjónvarpið á mánudags-
kvöldum. Þá var dagskráin búin að
vera i föstum skorðum um langt
skeið; fréttir með veðri og
auglýsingum, íþróttir, langdrengið
sjónvarpsleikrit (yfirleitt sænskt eða
enskt) og síðan frjáls tími. Af
eintómri jiegnskyldu settist ég við
tækið í gærkvöld og puðaði í gegnum
dagskrána frá átta til tuttugu og tvö
fjörutíu og eitt. Hún hafði ekkert
breytzt siðan síðast. Meira að segja
mánudagsleikritið var hrútleiðinlegt
sænskt vandamálaleikrit.
Ef við byrjum á fréttunum, þá
horfði ég á þær í fyrsta skipti í langan
tíma. Yfirleitt virðist mér lítið í sjón-
varpsfréttimar spunnið, blöð og út-
varp upplýsa mig almennt belur um
það sem er að gerast í þjóðlífinu,
nema ef vcra skyldi þau ókjör
málverkasýninga sem virðast vera í
gangi alla daga vikunnar allt árið um
kring. Form fréttatimans er löngu
staðnað og veitti sannarlega ekki af
einhverri uppstokkun frekar en
kosningasjónvarpinu sæla.
Sjónvarpsmenn gætu margt af
frændum okkar Bandarikjamönnum
(eða eru þeir kannski alls óskyldir
okkur) lært í gerð líflegra og fræð-
andi fréttaþátta.
Siðasti þátturinn á dagskránni
fjallaði um JP Stevens baðmullar-
samsteypuna i Suðurrikjum Banda-
rikjanna og deilur þær sem fyrir-
tækið á i við starfsfólk sitt. Það var
fróðlegt að sjá og heyra að cnn skuli
vera til fólk sem setur sig upp á móti
stofnun verkalýðsfélaga.
Og síðast en ckki sízt: kvnnir
kvöldsins, ung og mjúkmál stúlka,
þyrl'ti sem fyrst að fá sér framburðar-
kcnnslu. Það er ckki nóg að geta
borið fram ensku og frönsku mcð
rókkókóískum krúsidúllum. Maður
þarf að koma móðurmálinu frá sér
skammlaust líka. -AT-
ÁSGEIR
TÓMASSON1
Mánudagur
til mæðu
Snemma í nóvember verður
Norræna húsið með góðgæti á
borðum fyrir þá sem áhuga hafa á
norskum bókmenntum, hvort sem
áhuginn er einskorðaður við fyrri
tima höfunda eins og Petter Dass eða
kvennabókmenntir. Á einu bretti
koma nefnilega i heimsókn rithöf-
undarnir Eiv Költzow, Kjell Hegge-
lund og Willy Dahl, — en sá síðast-
nefndi er kannski þekktastur fyrir
bókmenntagagnrýni, svo og mörg
bókmenntafræðileg verk.
Liv Költzow er fædd 1945 og er í
hópi þeirra rithöfunda í Noregi sem
um miðjan sjöunda áratuginn fylklu
sér um hið róttæka bókmenntatima-
rit háskólans í Osló, Profil. Sá hópur
var mikill aflvaki í norskum bók-
menntum og í honum voru margir
þeir sem mest hafa látið til sín taka á
því sviði hin síðari ár. Költzow gaf
fyrst út bókina Öyet i treet árið 1970,
en í henni er sal'n smásagna, fimm
alls.
Ungar konur
og uppvaxnar
1 tveim þeirra eru unglingsstúlkur
aðalpersónur og í þremur leika upp-
vaxnar konur aðalhlutverk. En
höfundur fjallar þar ekki sérstaklega
um kvennamál heldur skrifar hún út
l'rá tilvistarlegum forsendum. Hins
vegar fjallar næsta bók hennar
Hvem bestemmer over Björg og Unni
(1972) um kvenréttindabaráttuna.
Aðalhlutverk leika þær vinkonurnar,
Björg og Unni, — hálfþrítugar
konur. Bakgrunnur þeirra er ólikur
og vandamál sömuleiðis. Skáldsagan
fjallar um konur og hlutverk kvenna
og reynir að draga fram almenn sann-
indi sem heimfæra mætti á flestar
konur. Historien om Eli frá 1975
mætti túlka bæði sem samantekt og
framhald beggja fyrri bókanna. Hér
er rakin saga konu frá fæðingu og
þar til hún nær fullum þroska og höf-
undi er í mun að s> na þáinnrætingu
sem hún verður fyrir í barnæsku
sem æ síðan stjornar viðbrögðum
hennar.
Ljóðog
bókmenntafræði
Költzow rær á sömu mið i leik-
ritinu Jenteloven sem ritað er í sam-
vinnu við leikara og leikstjóra. í
Norræna húsinu mun hún væntan-
lega ræða afstöðu sína til bókmennta
og lesa upp úr verkum sínum.
situr Dag Solstad.
Heggelund situr við hlið hennar. Að baki henni
l.is Költzow.
í Profil hópnum var einnig Kjell
Heggelund, sem fæddur er árið 1932.
Hann gaf út fyrstu bók sína, Ijóða-
bókina Reisekrelser, árið 1966, þar
sem hann skrifar um eigin ævi i
formi ferðalags. I min tid (1967)
gengur út á samband höfundar við
ákveðna konu. Ári siðar gaf hann út
gjörólíka bók, Punkt 8, þar sem
hann notar málfar vikublaða og
auglýsinga i Ijóðrænum tilgangi.
Árið l%6 gaf Kjell Heggelund siðan
út verk af bókmenntafræðilegum
toga, Fiksjon og virkelighet, og á
árunum 1970—74 var hann ritstjóri
timaritsins Vinduet. Sjálfur er hann
bókmenntafræðingur að mennt og
hel'ur sérhæft sig í 18. aldar bók-
menntum norskum. Hann ætlar að
ræða hér um Petter Dass, prestinn og
skáldið sem öðrum betur túlkaði
hversdagslegt strit almúgans. Helsta
verk hans er Norðurlandstrómet sem
dr. Kristján Eldjárn sneri á íslensku
eins og kunnugt er.
Almennar
vinsældir
Innlifun hans og samkennd með
lífi og starfi almennings greiddu fyrir
almennum vinsældum kvæða hans. í
fyrra kom á bókamarkað itarleg um-
fjöllun um ævi og kveðskap Petters
Dass sem varð mjög vinsæl en hún
heitir Rapport om Petter Dass —
presten som diktet makt til folket og
er eftir Svcrre Inge Apenes. í þeirri
bók er rætt um tengsl skáldsins og
umhverfis og túlkun hans á því, t.d.
frásögn hans af Sömum sem hann
vissi litið sem ekkert um en úthrópaði
samt sem illmenni og handbendi
Djöfulsins. Vandamál Sama og
náttúruvernd almennt hafa einmitt
verið í sviðsljósinu i Noregi nú i haust
vegna áforma um byggingu Alla
orkuversins svonefnda.
Um Bóhema
Willy Dahl ætlar síðan að halda
tölu um þjóðfélagsgagnrýni og andól'
i Noregi á 19. öld. Sjálfur hefur hann
spannað afar vitt svið i vcrkum
sínum, hefur m.a, rannsakað
afþreyingarbókmenntir l'yrr og nú,
Ingeborg Donali
skrifað um bókmenntafræði og bók-
menntasögu svo og ritgerðir. Einnig
hefur hann skrifað skopstælingar á
nútímabókmenntum undir dulnefni.
Hér segir hann m.a. I'rá Bóhema
hreyfingunni, scm var talsvert
aðsópsmikil i norskum bókmenntum
á árunum eftir 1880. Bóhemarnir
voru listamenn og hugsuðir sem
flæktus’t um höfuðborgina cn hug-
myndafræðingur þeirra var maður að
nafni Hans Jæger — en þeir höfðu
megnustu andúð á þvi samlélagi sem
þeir tilheyrðu. Þeir rituðu ófagrar
lýsingar á fátækt og nauð, flettu ofan
af hinu tvöfalda kynferðissiðgæði
borgarastéttarinnar og lofsungu
vændi og frjálsar ástir og sögðu þær
æðri hjónabandinu. Helstu bækur
þeirra Bóhema eru Kra Kristiania-
bohemen eftir Jægcr og Alherline
eltir C hristian Krog sem báðar \oru
gcrðar upptækar og urðu tilefni lang-
varandi og biturra deilna. -II).
Fötluð börn frá Reykjavik og
aðstandendur þeirra gerðu góða ferð
til Akureyrar um helgina. Að sögn
Ingimars Eydal á Akureyri kom um 20
manna hópur i heimsókn til Akureyrar
og er slík ferð orðin árviss viðburður,
þvi þetta er fjórða árið í röð sem fölluð
Revkjavikurbörn heimsækja Akurevri í
fylgd með aðstandendum sínum.
Börnin fóru á fóringjanámskeið
skáta á Akureyri og skátarnir léku við
þau og gáfu þeim hressingu. Þá var
farin hringferð um Eyjafjörð og
Grundarkirkja skoðuð. Hópurinn fór
Fötluð Reykjavíkurbörn í heimsókn á Akureyri:
Góð ferð um Akureyri og
Eyjafjörð
Nurses have it, segja blessaðir kanarnir, en þær hafa fleira en blfðuna og umhyggjuna,
blessaðar hjúkrunarkonurnar. Þær eru t.d. brosmildar með afbrigðum, enda skemmti
Jóhanna Stefánsdóttir sér konunglega með börnunum f Bautaveizlunni.
Ljósmyndir Fax.
Kristinn og Ingimar nutu ekki sfður en aðrír skemmtunar skátanna á Hrafnagili
(Ingimar er þessi efnismeiri).
einnig í heimsókn að Stóra-Hamri þar
scm fiósið var skoðað, en þar cr fyrir-
myndarbú.
Börnin dvöldust síðan hiá Kiwanit-
mönnum á Akurevri og enduðu heim-
sóknina með því að sjá Galdrakarlinn i
Oz hjá Leikfélagi Akureyrar.
Aðalhvatamaður að þessari t'erð var
Kristinn Guðmundsson, en ferðin var
styrkt at' Kiwanisfélögum i Reykjavík.
Á Akurcyri voru börnin gestir Kiwanis-
klúbbsins Kaldbaks en margir aðrir
greiddu götu barnanna. Leikfélagið
bauð börnunum í leikhúsið og
Flugleiðir veittu 50a/o afslátt af ferða-
kostnaði fram og til baka.
lngimar sagði að allir sem beðnir
voru um liðsinni hefðu l'úslega vcitt
það og fyrir.það bæri að þukka.
-JH.
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 30. OKTÓBER 1979.
Norðmenn á ferð
Norrænar
bókmenntir