Dagblaðið - 06.03.1980, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 6. MARZ 1980.
ÓLAFUR
Veiðihundar eru algengastir hunda i
Danmörku. Tala þeirra er hvorki
meira né minna en rúmlega eitt
hundrað þúsund.
Íbuar í úthverfum Kaupmanna-
hafnar segjast margir óska eftir því
að hafa hund á heimilinu til eftirlits
þegar öll fjölskyldan er oft á tiðum
að heiman. Margir þeirra fullyrðaað
ef hundurinn væri ekki heima við
mundi í það minnsta vera helmingi
meira um innbrot í hverfunum en
raun ber vitni.
Aðrir segjast vera farnir að óttasl
skýrsla læknisins í Odense sé því ekki
réttlát. Hins vegar segir hann að
alveg sé rétt, að fjöldi hunda sé
orðinn svo mikill i Danmörku að
eigendur þeirra verði að huga meira
að aðbúnaði þeirra. Einnig verði eig-
endurnir að semja sig og hunda sína
að venjum umhverfisins. Nauð-
synlegt sé að koma í veg fyrir
sem flest óhöpp tengd hundunum svo
fólki i umhverfi þeirra séekki hætl.
að ganga einir um götur borganna.
Því kjósi þeir sér hund fyrir göngu-
félaga. Vinsælastir eru stærri teg-
undirnar. Veiðhundar eru t.d. að þvj
er talið er um það bil -eitt hundrað
þúsund í Danmörku.
Talsmenn hundahalds segja að
engin ástæða sé til þess að banna það
i Danmörku þó svo einhver skaði
verði af þeim.
Þeir spyrja: — Á að banna einka-
bifreiðar vegna þess að margir deyja
og slasast i umferðarslysum? Einn
talsmaður hundaeigenda segir að
óðfluga falla undir lögsögu Norð-
manna, Þjóðverja og Pólverja.
Formaður þeirrar þingnefndar sem
fjallar um aðstoð við þróunarríkin
segist ekki hafa mikla trú á að fiski-
menn þar geti notað dönsku fiskibát-
ana. Hann skilji þó alveg hugmynd-
ina og hún sé góðra gjalda verð.
Talið sé nauðsynlcgt að þeir fiski-
bátar sent fari til rikja þriðja heints-
ins verði af sömu tegund, i það
minnsta til hvers lands. Á þann hátl
megi nota sömu varahluti i alla
bátana. Breytingar á dönsku bátun-
unt til að þeir vært^allir nteð sanis
konar vélar og tæki'mundu tæplega
borga sig og þeir því tæplega hæfir til
að uppfylla væntanlegar kröfur i
öðrum heimshlutum.

Ósamkomulag Breta og annarra Efnahagsbandalagsþjóða um fiskveiðimál veldur
dönskum fiskimönnum þungum búsifjum.
7
söguleg rök og eru ekkert annað en
ósannindaþvættingur til tilraunar á
réttlætingu á ódæðisverki. Það skal
minm á það hér að Norðmenn komu
á þessum tima sem bandamenn
þessara ofbeldismanna á Íslandi. Svo
mikil var vinátta Íslendinga í garð
Norðmanna að þeir tóku Norðmönn-
urn sem frændum og vinum þótt þeir
kæmu hér sem bandamenn þeirrar
þióðar, sem rænl hafði þjóðina
sjállslæði sínu með hernaðarofbeldi.
Uretar léku sama leik i íran á þessum
tíma. Bandarikjamenn voru svo
ólánssamir á þeim tima að gerast
meðsekir Bretum í þjóðarráninu i
Íran og eru í dag að gjalda þess með
ráni 50 bandarískra borgara i
Teheran. Eru það smámunir miðað
við rán á 20 milljónum iranskra
borgara 1940.
Ofbeldi eftir-
stríðsáranna
Frá 1952 hafa íslendingar orðið
fyrir siendurteknu ofbeldi Breta og
Þjóðverja, þar sem Bretar hafa reynt
fyrst að koma íslendingum á kné
með efnahagsofbeldi og síðan með
beinu hernaðarofbeldi i formi Hins
konunglega brezka herskipaflota,
öðru nafni Royal Navy. Í þeim að-
gerðum hafa þeir átt fyrrverandi
fjandmann sinn i annarri heims-
styrjöldinni, Þýzkaland, tryggan
hjálparkokk. Lauk þessu ofbeldi
ekki fyrr en lyrir sérstakt lán að
brezki flotinn reyndist ekki eiga
tækjabúnað til átaka við islendinga,
Kjallarinn
PéturGuðjónsson
ef ekki átti að vera leyfilegt að slátra
islenzkum sjómönnum eins og sauðfé
að haustlagi til tryggingar áframhald-
andi eyðingu fiskistofna við ísland.
Ff ekki hefði svona lánlega tekizt til
væru íslenzki fiskiskipaflotinn og
islenzkir fiskimenn ekki i verkbanni
og atvinnuleysi í 4 mánuði á ári
heldur 10 til 11 og þá getum við sagt
okkur sjálf hver afkoma íslenzku
þjóðarinnar væri i dag.
Endurtekið
norskt ofbeldi
Það sló margah íslending illa, er
hann las Morgunblaðið þriðjudag 4
marz og sá þar frásögn af ræðu lcið-
%
VERDUM AÐ
VEUA FUÓTT

Að likindum hefur Iram hjá fáuni
farið, að ullariðnaðurinn hel'ur uppi
háværa kveinstafi í fjölmiðlum. En
hvers vegna eru mennirnir að kvarla
og kveina? Er ullariðnaðurinn eitt-
hvaö verr setlur en aðrar útflutnings-
greinar? Eiga ekki allar útflutnings-
greinar ’við sama stjórnleysi i efna-
hagsmálum að glima? Vissulega er
svarið að hluta jákvætt við siðari
spúrningunni. En dæmið er ekki
alveg svona einfalt. Ullariðnaðurinn
er eina útflutningsgrein íslendinga
sem selur neytendavöru, þ.e.a.s.
varan er fullunnin hér eins og hún
keniur á endanum i hcndur neytenda.
Þetta á bæði við um fatnaðinn og ull-
arband i neylcndaumbúðum. Fiskaf-
urðir okkar eru að niesl öllu leyti
fluttar út sem hálfunnar vörur.
Pakkning i neytendaumbúðir, og að
hluta til verkun, fer fram erlendis. Sá
vandi, sem l'ylgir þvi að selja neyt-
cndavöru (fullunna vöru), cr að á
þeim markaði gilda allt önnur sölu-
og markaðslögmál en fyrir hálfunnar
vörur. Ullariðnaðurinn getur ekki
breytt verðum sinum í erlend-
um gjaldeyri nema einu sinni á ári.
Hann verður i verðlagningunni að
haga sér eftir þeim aðstæðum sem
ríkja á markaðinum til þess að vera
samkeppnisfær, en getur ekki velt
öllum kolldýfum islensks efnahags-
lifs yfir á erlenda kaupendur.
Ullariðnaðurinn
verr settur
Verðskyn neytenda er nefnilega
enn þá fyrir hendi í viðskiptalöndum
okkar. Ég læt þetta svar duga við
siðari spurningunni og sný mér nú að
þeirri fyrri. Svarið er: Já, ullar-
iðnaðurinn er mun verr settur en
aðrar útflutnmg'greinar. Megin-
ástæðurnar eru Ijorar:
1. Verð á íslenskri ull er hærra en
heimsmarkaðsverð. Þegar þessar
linur eru skrifaðar er vcrð á is-
lenskri ull 25% hærra en verð á
sambærilegri innflutiri ull. Með
öðrum orðum er ætlasl til þess að
islenskar ullarverksmiðjur greiði
25% hærra verð fyrir hráelnið en
erlendir keppinautar.
2. Hér á landi er söluskattur einn
megintekjustofn rikissjóðs. Ullar-
iðnaðurinn þarf að greiða sölu-
skatt af fjöldamörgum aðföng-
Kjallarinn
Pétur Eiríksson
um. Erlendis er svonefndur virðis-
attkaskatlur notaður i stað sölu-
skatts. Sá skallur leggst ekki á út-
fluttar vörur. Eftir mikla baráttu
hefur þessi aðstöðumunur fengist
viðurkenndur af stjórnvöldum.
Þar sem stjórnkerfinu virðist eitt-
livað að vanbúnaði að taka upp
virðisaukaskatt, hefur verið
ákveðið að endurgreiða söluskalt
af aðföngum við útflutning. Þcss-
ar endurgreiðslur eiga sér stað
með svo „miklum” hraða, að um
I 1/2 ár er að meðaltali liðið Irá
þvi að varan var flull úl, þar lil
skalturinn er endrirgreiddur.
Vextir eru auðvitað ekki greiddir.
Lendi fyrirtækið hins vegar í van-
skilum með söluskatt eru reikn-
aðir 4 1 /2% dráttarvextir á dag!
Reynt að dulbúa
gengisfallið
3. Gengisskráning islenskrar krónu
er miðuð við þarfir sjávarút-
vegsins. Gengisskráningin er
mælikvarði, sem leiðréttir mis-
muninn milli innlendrar og er-
lendrar verðbólgu. Ef þessi mæli-
kvarði er skekktur verður út-
koman röng. Þessi mælikvarði er
ávalll og stöðugt rangur gagnvarl
ullariðnaðinum, sem nemur um
3% vegna þess að sjávarút-
veginum er ívilnað með skatla-
undanþágum. Engan launaskali
þarf aðgreiða i útgerðinni, meðan
ullariðnaðurinn greiðir 3%.
Aðstöðugjöld í fis kiðnaði eru
helmingi lægri en fyrir ullariðnað,
og að siðustu nýtur útgerðin
þeirra sérstöku forréttinda að
geta sagt við starfsfólk sitt: ,,Ef
þú vinnur hjá mér færðu sér-
stakan 10% frádrált af tekjum til
skattlagningar.” Það væri ekki
dónalegt ef við gætum boðið
okkar slarfsfólki uppá þetta!
4. Eins og áður sagði er gengisskrán-
ing krónunnar miðuð við þarlir
sjávarútvegsins. Vegna þeirrar
Iregðu stjórnvalda að viðurkenna
gengisfall opinberlega er reynt að
dtilbúa gengisfallið. Gengisfall er
stöðugt meðan innlend verðbólga
cr meiri en erlend: Það er einungis
opinber viðurkenning sem dregst
oft. Þegar opinberri gengisfell-
ingu er frestað með því að greiða
niður oliu til fiskiskipa, með því
að ausa fé úr tónuim verðjöfn-
unarsjóðum, með þvi að- ivilna
sjávarútvegi með sérstökum láns-
kjörum o.s.frv. er um leið verið
að rýra tekjur ullariðnaðarins.
Dæmin eru næg úr fortiðinni og
óþarfi að telja þau upp.
En til hvers er verið að berjast?
Getum við ekki bara lifað á fiski
og hælt þessu iðnaðarbrölti? Vissu-
lega gælum við það. Það væri unnt
að halda úti ágætri verstöð á íslandi
fyrir svona 120—150.000 manns, sem
gæti haft rífandi tekjur og legið i
sólinni á Kanarí eða Flórída háll't
árið og staðið upp fyrir haus i salt-
vatni og slori hinn helminginn af
árinu. Eða við getum reynt að halda
hér uppi nútima þjóðfélagi með fjöl-
hæfi.ni ábatasömum atvinnuvegum
með auknum atvinnutækifærum
fyrir börn okkar ogbarnabörntil þess
að þau öll geti lifað á þessu landi
sambærilegu lifi við það sem annars
staðar gerist i þróuðum löndum.
Okkar er valdið. En við verðum að
velja fljótt þvi annars eigum við ekki
lengur frjálst val.
Pclur Liríksson
forsljóri.
loga norska Hægriflokksins, sem
fiuit var á þingi Norðurlandaráðs sl.
mánudag. Er í lok þessarar ræðti um
ógeðslega hótun að ræða um einhliða
efnahagslögsögulega útfærslu við
Jan Mayen ef íslendingar Feynist ekki
samningsfúsir. Segir Káre Willoch
blátt áfram að Islendingar verði að
vera viljugir til samninga eflir að lög-
sagan við Jan Mayen sé orðin að
veruleika, sem sé Norðmenn séu án
samninga við íslendinga.
Jan Mayen er íslenzk
Engu er likara en að hér séu i upp-
siglingu í hugskoti Norðmanna nýir
Versalasamningar, með sinum óhjá-
kvæmilegu afieiðingum, sem meðal
annars leiddu til upprisu Hitlers og
nasismans i Þýzkalandi, eða endur-
tekið ofbeldi Breta við íra með
núverandi ástandi á Norður-írlandi,
eða þjóðarráni Breta og Bandaiikja-
manna í Iran með alleiðingum
ránsins á sendiráðinu í Teheran. Eiga
íslendingar að trúa þvi, að núverandi
leiðtogar Norðmanna ætli að gera
lilraun i gegnum hreinan „forma-
lisma” úreltra alþjóðalaga og ganga
i bcrhögg við hin nýju réttindi
strandrikisins lil landgrunns sins skv.
samþykkt um landgrunnið á hal'-
réttarráðstefnunni i Genf 1958 og
með gildistöku þeirra samþykkta sem
alþjóðalaga 1963? Af hverju hikuðu
Norðmenn við að láta útfærslu á
efnahagslögsögu sinni ná til alls þess
landgrunns undan ströndum þess
lands er þeir löldu sig fara með lög-
sögu á, hér er átl við Jan Mayen og
Spitzbergen?
Á að sýna litilmagnanum ís-
lendingum ofbeldi á sama tima og
hneigt er sig fyrir risanum i austri,
Rússum, i sambandi við Spiizhergen?
Þar verður þess gætt að sjna ckki
ofbeldi, þvi annars gæti svo l'arið að
Oslóog Kabúl yrðu með sama litinn á
sinum hernaðarlegu „gestum”. Ef
Norðmenn ætla ekki að lita úl i aug-
um heimsins eins og naktir heims-
vcldissinnar og fyrirgera grundvelli
norræns samstarfs verða þeir að gera
svo vel og lita á Jan Mayenmálið,
mál Svalbarðs á íslandsgrunni að
fornu málfari, frá sögulegu sjónar-
miði, og að þvi loknu taka tillil tii
þeirrar þróunar sem átl hefur sér stað
i sambandi við rétt strandríkisins til
landgrunns sins i alþjóðlegu laga-
lilliti. Að þessum athugunum
loknum hljóta Norðmenn að sjá að
Jan Mayen er íslcnzk en ekki norsk.
Ef þrátt fyrir þessa staðreynd vcrður
haldið fast við hina norsku ofbeldis-
stefnti er verið að að útiloka fram-
tíðar vina- og vinsemdarsamskipli og
sáð er frækornum sögulegrar
óvináttu og haturs. Ekki verður séð
að þessi loðnukvikindi, sem talað er
um við Jan Mayen, hafi slikt gildi
fyrir norskt þjóðarbú að það geti á
nokkurn hátt réttlætt ofbeldi það,
sem nú er hótað af norskum stjórn-
málaleiðtoga. Ef vinátlan við Íslend-
inga er ekki virði þessara loðnukvik-
inda er bezl að slíkt komi fram strax,
cnda hafa Norðmenn ekki nema
nokkrar vikur til þess að breyta
stefnu sinni; Að öðrum kosli að sýna
silt rétta ofbeldisandlit. Ef sú verður
raunin á eiga Íslendingar aðeins cins
kostar völ og það er að sýna Norð-
mönnum gagnofbeldi. Svo cr
forsjóninni lyrir að þakka, að Íslend-
ingar eru i miklu slerkari stöðu gagn-
vart Norðmönnum en Norðmenn
gagnvart Íslendingum, þegar á
heildarvigstöðuna er litið. Ekki
þyrftn íslendingar nema að valda
smábreytingum í hernaðarstöðunni á
Norður-Allantshafi svo það þýddi
ekki tugmilljóna eða hundraðamillj-
óna aukin hernaðarúlgjöld l'yrir
Norðmenn, svo aðeins sé minnzt á
citt atriði. Og ekki fyrir Norðmenn
eina heldur einnig fyrir NATO-rikin
sameiginlega. Málið er einfaldlega
ckki þess eðlis að Norðmenn geli
einir upp á eigin spýiur tekið cinhliða
ákvarðanir tim ofbeldisverk á
islenzku landgrunni. I upphali skyldi
endirinn skoða það er það heilræði
sem ég vildi gefa Norðmönnum i dag.
íslendingar þola ekki lengur yfirgang
og ofbeldi á íslenzku landi og
islenzkum hafsvæðum. Þafl er komið
nóg af sliku og það vcrður áð vera
hlutverk þcirrar kynslóðar, sem
komin er til vils og ára á íslandi í dag,
að binda enda á þetta ofbeldi
nágranna okkar með öllum tiltækum
ráðum.
Jan Maycn, Svarbarð á íslands-
grunni að fornu máli, er islenzk.
Pétur Guðjónsson
form. Fél. áhugamanna
um sjávarútvcgsmál.