Dagblaðið - 14.08.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 14. ÁGÚST 1980.
MSBlxm
■ fijálst, úháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf. " ^ '
Framkvœmdastjörí: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjórí: Jónas Kristjánsson.
Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Fréttastjórí: Ómar Valdimarsson.
SkrífstofustjÓrí rítstjóman Jóhannes ReykdaL
iþróttjr. Hallur Símooarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít: Asgrímur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karísson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Atii Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgoir Tómasgon, Braqi
'SÍgurösson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Ema V. IngóHsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson,
jÓlafur Geirsson, Sigurður Sverrisson. M
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjamleífur Bjamleifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóósson. Safn: Jón Sævar Baldvinsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þoríeifsson. Sölustjórí: Ingvar Sveinsson. Drerfing-
,arstjórí: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskríftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverhohi 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot Dagbiaðið hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Siðumúla 12. Prentun
Arvakur hf., Skerfunni 10. ____________ _________ _
Áskrrftarverð á mánuðí kr. 5.000. Verð I lausasölu kr. 250 eintakið. ’
Dularfullt kjöthvarf
Kjöthvarfið mikla er sjálfsagt tilefni
húsleitar hjá þeim aðilum, sem fá af-'
urðalán og birgðagreiðslur fyrir að
geyma kjöt frá því í fyrrahaust. Einföld
lögreglurannsókn ætti að leiða hið
sanna í ljós.
Samkvæmt skýrslum eiga að vera *til i landinu
2000—3000 tonn af dilkakjöti eða um þriggja mánaða
birgðir. Enda hefðu ekki verið seld fyrir slikk úr landi
5000 tonn af l. og 2. flokks kjöti, ef hætta væri á kjöt-
skorti.
Svo ber það allt í einu við, þegar niðurgreiðslur
hækka,að dilkakjöt verður allt að því ófáanlegt. Samt
ætti að vera mjög erfitt að losna við skráðar birgðir
fram að næstu sláturtíð.
Þeir, sem kjötið skammta á Reykjavíkursvæðinu,
bera því við, að hinar miklu birgðir hljóti að vera í ein-
hverjum frystihúsum úti á landi. Samt hafa þessar
birgðir ekki fundizt og auðvitað ekki fengizt á markað.
Þetta hneykslismál hefur vakið grunsemdir um, að
ekki sé allt með felldu. Annaðhvort sé umtalsverður
hluti þessa kjöts seldur fyrir löngu eða eigi að bíða eftir
hærra verði á nýslátruðu í haust.
Þeir, sem dilkakjötið geyma, þurfaá meðan ekki að
endurgreiða afurðalán, sem þeir hafa fengið á lágum
vöxtum. Þar á ofan fá þeir greiðslur fyrir kostnað við
birgðahald. Þetta kerfi freistar og spillir.
Það er leikur einn að stela peningum með því að til-
kynna sölur of seint. Þannig er hægt að liggja á afurða-
láni í næstum heilt ár. Og þannig er í næstum heilt ár
hægt að fá birgðagreiðslur út á ekki neitt.
Tilefni lögreglurannsóknar er fengið. Stjórnvöld
hafa í hundraðasta skipti reynt að falsa vísitöluna með
þvi að hækka niðurgreiðslur á dilkakjöti. Almenningur
vill notfæra sér þessa búbót, en grípur í tómt.
Þeir, sem lána afurðalán, og þeir, sem greiða birgða-
fé, hljóta að vita, hverjum þeir greiða og hversu mikið.
Það hlýtur því að vera hægt að finna þriggja mánaða
birgðirnar og koma einhverju af þeim í lóg fyrir slátur-
tíð.
Auðvitað þarf að hafa hraðar hendur í málinu, því
að fljótlega verður búið að koma sölu- og birgðatölum
í eðlilegt horf. En hér er því miður um forréttindaaðila
að ræða, svo að rannsóknin verður víst engin.
Ef svo ólíklega vildi til, að birgðirnar miklu mundu
finnast, situr enn eftir grunurinn um, að ætlunin hafi
verið að nota þær í kjötvinnslu, þegar nýja verðið er
komið á haustslátruðu dilkunum eftir rúman mánuð.
Öllum má ljóst vera, að óþarfi er að skammta
þriggja mánaða birgðir til rúmlega eins mánaðar
neyzlu. Og öllum má ljóst vera, að 5000 tonn eru ekki
gefin til útlanda á kostnað skattgreiðenda til að búa til
kjötskort.
Engan veginn dugir að segja, að birgðirnar séu ein-
hvers staðar úti á landi. Ef þær eru til, þá þarf að finna
þær og koma þeim til neytenda. Framhald skömmt-
unar er bara staðfesting á, að um geigvænlegt svindl sé
að ræða.
Höfðingjarnir, sem ætluðu að lagfæra vísitöluna
með því að leggja fé skattgreiðenda í auknar niður-
greiðslur, eiga nú leikinn. Kjöthvarfið hefur gert þá að
fíflum. Þeir geta aðeins rétt hlut sinn með því að finna
blessað kjötið.
AF HVERJU RÍD-
UR ALDA M0RDA
NÚ YFIR?
—skýrínguna er ekki að finna meðal arabaþjóða eða
múhameðstrúarríkia
Gamli ættarhöfðinginn í virki sínu
í fjöllum Norður-Sýrlands var sér-
fræðingur í að ráða andstæðinga sína
af dögum. Hann var uppi fyrir átta
öldum. Aðferö hans var sú að senda
menn sína uppdópaða af „hashish”
til morðanna. Hann var þó hreinn
viövaningur í samanburöi við núver-
andi morösérfræðinga í Mið-Austur-
löndum. Við skulum taka nokkur
dæmi af „afrekum” þessara nútíma
morðkónga.
Hinn 11. júní síðastliðinn rann út
sá frestur sem Gaddafí forseti Líbýu
hafði gefið landflótta löndum sínum
til að snúa aftur til stns heima eða
verða afmáðir ella. Á næstu tíu
vikum féllu tíu líbýskir útlagar fyrir
hendi útsendara Líbýustjórnar.
Komu þeir frá „alþýðuskrifstofum”
eða sendiráðum hennar. Fjórir út-
lagar voru drepnir í Róm, tveir í
London, einn í Beirút, einn í Bonn,
einn í Aþenu og einn I Mílanó.
Á einni viku um miðjan júlí drápu
tyrkneskir hryðjuverkamenn fyrrum
forsætisráðherra Tyrklands, sendi-
menn sýrlenzku stjórnarinnar myrtu
fyrrum forsætisráðherra þar í landi á
skrifstofu tímarits þess sem hann gaf
út í Paris. Morðingjar á vegum írans-
stjórnar gerðu tilraun til að myrða
Baktiar, fyrrum forsætisráðherra
landsins. Þar voru Palestinuskæru-
liðar á ferð en Arafat leiðtogi PLO
samtaka þeirra hafði lánað klerka-
stjórninni i íran nokkra sérþjálfaða
morðingja. Þeim mistókst þó morðið
á Baktiar en tveir saklausir Frakkar
létu lífið í árásinni.
Hinn 27. júli sl. kastaði Palestínu-
maður tveim handsprengjum að hópi
gyðingabarna. Einn drengur lét lífið
og tuttugu særðust. Skýringin sem
Palestínumaðurinn gaf á verknaði
ERLEND
MÁLEFNI
Gwynne Dyeer
» sínum var sú að líta ætti á baxm sem
Ttrás á ísrael. „Þeir drápu iíka börn
okkar.”
Hinn 31. júlí myrtu félagar í Leyni-
her Armeníu tyrkneskan sendimann
og 14 ára dóttur hans í Aþenu. Kona
hans særðist alvarlega.
1. ágúst sl. handtók lögregla tvo
íranska sendimenn, sem störfuðu við
sendiráð lands síns í Austur-Þýzka-
landi. Höfðu þeir meðferðis tösku
fulla af sprengjum. Var ferðinni
heitið til byggingar þar sem kúrdiskir
námsmenn héldu fund. Var ætlunin
að sprengja bygginguna i loft upp.
Tveim dögum áður hafði austurríska
stjórnin rekið tvo íranska sendi-
menn úr landi fyrir að hafa staðið að
sprengjuárás á íranska sendiráðið í
Vín. Þar særðust sex manns.
í Mið-Austurlöndum er ástandið
til muna alvarlegra en annars staðar.
Hryðjuverkamenn drepa sjö til tíu
manns daglega í Tyrklandi. Morðin á
vegum stjórnvalda í íran eru jafnvel
fleiri. Nýlegt dæmi er um að kona
sem dæmd hafði verið til dauða var
grafin i jörðu upp aö hálsi en síðan
grýtt til dauða.
í írak ríkir Saddam Hussein for-
seti. Hann hóf valdaferil sinn með
því að reyna að ráða forvera sinn af
dögum. Það mistókst. Þar mun
ástandið nú vera þannig að ríkis-
stjórnin lætur drepa hvern þann sem
hugsanlega gæti verið henni and-
vígur. írakskur embættismaður sagði
af dæmafárri hreinskilni: „Allir
íbúar í írak vita af refsingunni fyrir
að vinna með útlendingum eða að
taka þátt í starfsemi stjórnarand-
stöðuflokksins. Ef þú ert andstæð-
ingur byltingarinnar þá verður þú
tekinn af lífi.”
Nýlöggengu í gildi í Sýrlandi í
liðnum mánuði. Samkvæmt þeim eru
það landráð að vera meðlimur i
flokki stjórnarandstöðunnar. Fengu
félagar hans eins mánaðar frest til að
ganga úr flokknum. Þeir sem búa
erlendis fengu þó tveggja mánaða
frest. Yfirmorðingi þeirra Sýrlend-
igna er Rifst Assad, bróðir forseta
landsins. Hann sagði: „Við vitum
hvar óvinir okkar eru og við munum
elta þáuppi og útrýmaþeim.”
Sama er uppi á teningnum í
Líbanon. Þar eru aðeins tvær leiðir
til að leysa pólitísk deilumál, annað-
hvort með rifflum eða hríðskotabyss-
um. Líbanon er heldur varla til leng-
ur sem raunverulegt ríki.
Þessi morðalda verður alls ekki
kennd við araba. Hún ríkir ekki í
löndunum við Persaflóann eða í
f—
HVERT
STEFNIR?
-
Það er orðin áleitin spurning hjá
ýmsu fólki á líðandi stundum, hvort
okkar lofsungna lýðræðisform i
stjórnarháttum sé ekki tekið að feta
sig óæskilega mikið í átt til öngþveitis
og sjálfseyðingar.
Sá orðrómur hefur lengi á okkur
mörlöndum legið að við látum illa að
hvers konar stjórnun ofan frá. Að
vísu þurfa þeir eiginleikar ekki ætíð
að flokkast undir veikleika varðandi
þjóðfélagslega velferð — stundum
fremur það gagnstæða. En hitt fer i
verra, ef við hættum að láta að stjórn
eigin skynsemi og hlutlægra álykt-
ana, ef persónuleg sjálfselska, eigin-
girni, neyslugræðgi og upphefðar-
streð ýta til hliðar eða úthýsa með
öllu þeim mannlífsþáttum hvers ein-
staklings, sem eiga að bera uppi raun-
gildi manndóms og sannrar mennt-
unar.
í þjóðlífi okkar má víða sjá veg-
vísa, sem benda til blindsiglingar út i
ófæruna. Einna skýrast lýsa þeir sér í
hinu mikla áflogastriði um skiptingu
efnislegra verðmæta í samfélaginu.
Það reiptog hefur lengi viðgengist í
okkar þjóðlífi, en verður stöðugt
glórulausara og illvígara með árun-
um. Einstaklingar og þrýstihópar
ýtast á um það sem kalla mætti nei-
kvæðan samanburð i launamálum,
og gætir þess einkum í fremstu fylk-
ingum hins sjálfumglaða sjálf-
stjórnaraðals í kerfinu. Einn aðilinn
leitar uppi annan, sem hefur náö að
pota sér í hærri launastiga, og síðan
hefst kunnur baráttuslagur, sem oft
kallast leiðrétting í fréttum fjölmiðla.
Hins vegar varðar sömu aðila í raun
ekkert um hina, sem tekjulega standa
þeim neðar. Og bak við allt þetta
strið er svo ríkjandi sá frumskógur
flókinna launakerfa og launataxta-
fjöldi, að eigi er á færi annarra en
langskólaðra sérfræðinga i tölvisi að
botna nokkuð í þeim ósköpum. Auk
þess má fullyrða að víðs vegar i
launakerfmu tíðkist undirborðs
launaaukar og alls konar duldar
premiur og fríðindi, sem gætt er af
kostgæfni að eigi verði á vitorði al-
mennings.
Vitnar um
vanþroska
Hvers vegna er þetta svona? Það
þýðir ekki aö segja heilbrigðu hugs-
andi fólki að þetta sé þjóðhagslega
hagkvæmt hvað þá nauðsynlegt. Það
sjá allir sem vilja að þetta vitnar ein-
ungis um vanþroska og handahóf i
samfélagslegri stjórnun og um óheil-
brigðan samskiptamáta.
Að vonum vakti það þjóðar-
hneyksli, þegar þingmenn ætluðu að
gauka að sjálfum sér riflegri kjarabót
á sama tíma og landsfeður töluðu um
aö svigrúm skorti í þjóöarbúinu til
verulegra úrbóta til handa láglauna-
fólki. Þegar þjóökjörnir þingfull-
trúar stíga slík vixlspor og auglýsa
um leið algeran skort á réttlætis-
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 14. ÁGÚST 1980.
Morðalda sú cr gengur yftr viruist aóauega eiga upptök sin.á þvi svæði heimsins
sem markast af Tyrklandi og Afganistan i norðri og Libanon og trak i suðri.
neinu öðru ríki Norður-Afriku en
Líbýu. Hins vegar gengur aldan yfir
riki þar sem arabar eru ekki, til
dæmis Tyrkland, fran og Afganistan.
Ekki er heldur hægt að rekja hana
til múhameðskra öfgamanna. í
ríkjum þar sem meirihluti þeirra býr,
allt frá Indónesíu til Senegal, er
ástandiö ekki þannig að morðæði
ríki. Aðeins fá þessara ríkja eru
auðug af olíu og aðeins fá þeirra eru
beint tengd átökum við Israel. Skýr-
inguna er þvi heldur ekki að finna í
þessu.
Raunverulega liggur þetta „morð-
svæði” heimsins I heimshluta sem
markast af Afganistan og Tyrklandi i
norðri og Líbanon og lrak í suðri.
Aðeins Líbýa liggur utan þessara
'marka. Skýringin á morðæðinu í
Líbýu liggur að öllum líkindum hjá
hálfbrjáluðum þjóðhöfðingja,
sjálfum Gaddafi. f hinum löndunum
kennd auk megnustu fyrirlitningu á
dómgreind almennings, þá er orðið
vandséð hvar vænta má heilbrigðrar
forsjár gagnvart opinberum hags-
munum hinna almennu þjóðþegna.
Auðvitað stenst ekkert þjóðfélg
svona glórulaust hagsmunastríð til
lengdar. Reynt er að breiða yfir brest-
ina hverju sinni með opinberri mynt-
fölsun og um leið rýrnandi verðgildi
gjaldmiðilsins. Árangurinn hefur
orðið sívaxandi verðbólga, sem allir
segjast andvígir, en enginn vill einu
né neinu kosta til að bæta úr. Enda er
flest mas um hana I þvílikum haltu-
mér-slepptu-mér dúr.að niðurstaðan
hlýtur að verða óbreytt ástand í besta
falli um ófyrirséða framtíð.
Stjórnmálamenn tala mikið um
þjóðarhag og þjóðarvilja, en á nokk-
uð sérkennilegan hátt. Ef sá mál-
flutningur er nánar skoðaður, kemur
oftast í ljós að orðið þjóð er í því
sambandi látið merkja þann hóp ein-
staklinga, sem ræöumaður telur sig
sérstakan umbjóðanda fyrir. Af
þannig málflutningi mætti því ráða
að margar þjóðir byggju i landinu.
Þvílíku masi er því oftast tekið sem
markleysu, sem virkar á áheyrandann
sem málefnalegt tóm.
Varðgæsla um
meflalmennskuna
Annars er orðin full þörf á að
endurhæfa markgildi sumra yfir-
er ástandið hið sama. Þar rikja ann-
aðhvort meirihlutahópar sem standa
saman á trúarlegum eða ættflokka-
grunni. Andstaðan gegn þeim er
mjög hörð og herská.
í öllum þessum ríkjum er veruleg
tilhneiging til að tala um vinstri og
hægri menn. Staöreyndin er þó sú að
þarna berjast hinir ýmsu ætt- eða trú-
flokkar innbyrðis og mismunur
þeirra á ekkert skylt við hefðbundna
skiptingu í vinstri og hægri menn.
Lítið virðist vera hægt að gera til
að koma í veg fyrir þessa morðöldu.
Ef landamærum væri breytt þar um
slóöir mundu að likindum aöeins
myndast nýjar samsteypur samstarfs-
manna eða andstæðinga. Einnig
virðist lítið hægt að gera til að halda
niðri moröárásum á heimaslóðum.
Hins vegar er rétt að muna að
þarna er alls ekki á ferðinni nein sér-
stök araba eöa múhameðstrúar
morðhreyfmg.
gripsmikilla orða í þjóðtungu okkar,
sem orðið hafa fyrir hnjaski og út-
þynningu af gálausri misnotkun mál-
óöra atkvæðaveiðara. Auk áður-
nefnds ótímabærs stagls um þjóðar-
hag og þjóðarvilja er mikið talað um
staðreyndir hér og staðreyndir þar!
Stundum kemur þetta þannig út,
þegar deilumál eru uppi, að ein svo-
nefnd staðreyndin stangast á viö
aðra, svo úr verður staöleysa í raun.
Þvílíkur merkingarvana orðaskakst-
ur á vettvangi stjórnmálaumræðna
getur ekki höfðað til hygginna áheyr-
enda. Fremur hlýtur honum að vera
stefnt til hinna leiðitömu og lltilsigldu
í andanum. Með þess konar umfjöll-
un mála snýst keppnin um málfylgi
hinna trúgjörnu og geðþóttasinnuðu,
sem byggja afstöðu sína á undir-
mennskri yfirborðsafstöðu, en ekki
um traust og ígrundað málefnalegt
samstarf. Og komist menn til forræð-
is með þessum hætti, þá verður fram-
haldið að raða um sig í helstu trún-
aðarstöður atkvæðalitlum jábræðr-
um, sem líklegir eru að veita gagn-
rýnislausa þjónustu. Þannig verður
til óformleg varðgæsla um meðal-
mennskuna, eða tæplega það, í
æðstu stjórnun samfélagsins, og nær
oft að festast í sessi um æðilangt
tímaskeið með kerfisbundnum starfs-
reglum. Af því leiðir að flestir
þýðingarmestu þættirnir í stjórnun
þjóðmála verða ekki ætið til lykta
leiddir samkvæmt mati og yfirsýn
^ „Er okkar lofsungna lýöræöisform í
stjórnarháttum tekiö að feta sig óæski-
lega mikið í átt til öngþveitis og sjálfseyðing-
ar?”
11
Hundakúnstir
niður-
greiðslnanna
hvernig eru hagsmunir neytenda tryggðir?
Niðurgreiðslur á landbúnaðar-
vörum skipta þúsundum milljóna
krónaáári.
Þær eru fjármagnaðar með pen-
ingum, sem við, skattgreiðendurnir,
eigum, og tilgangurinn er einungis að
blekkjaokkur.
Niðurgreiðslur skapa
engin verðmætí
Þegar niðurgreiðslur voru auknar
wi fyrrahaust og eins núna, kom í ljós,
iað skýrslur Framleiðsluráðsins um
kjötbirgðir munu vera mjög óná-
kvæmar.
Af blaöaskrifum má ráða, að
möguleikar séu á þvi að svikja út úr
rikissjóði stórfé með því að gefa ekki
upp sölu á kjöti fyrr en löngu eftir að
hún hefur átt sér stað, og þar með fá
greitt geymslugjald fyrir kjöt, sem
ekki er til. Auk þess hafa við-
komandi með þessum hætti undir
höndum miklar fjárhæðir I formi af-
urðalána, sem greiddir eru mjög lágir
vextir af.
Nú er það staðreynd, að svo að
segja öll sláturhús og kjötheildsala i
landinu eru nú á einni hendi, sem þó
virðist ekki fylgjast betur með en að
framan greinir.
Þegar meira en þriðjungur kjötsins
er greiddur af almannafé og reynt er
að telja okkur trú um, að verið sé að
bæta kjör hinna lægstlaunuðu, er því
einmitt öfugt farið, því að þeir, sem
hafa peninga og aðstöðu, hamstra,
en hinir fáekki neitt.
Niðurgreiðslur nema nú 10 til 15
þúsund krónum á hvern skrokk, svo
að hér er ekki um neina smáupphæð
að ræða 1 heild.
Fjölskyldan, sem gat bætt þremur
skrokkum í frystikisturnar, náði út úr
kerfinu 39—45 þúsund krónum. Hin
fjölskyldan, sem átti enga frystikistu
og enga handbæra peninga, fékk
ekkert. (Við megum ekki gleyma að
Kjallarinn
ÓskarJóhannsson
„það er verið að bæta hag hinna
lægstlaunuðu”!)
Spurningum ósvarað
Neytendur og skattgreiðendur,
sem unnið hafa fyrir þeim fjár-
munum, sem notaöir eru 1 þessar
’hundakúnstir, eiga heimtingu á aö fá
’skýr og undanbragðalaus svör viö
því, hvernig hagsmunir þeirra eru
tryggðir gegn misferli, sem gæti
numið milljónatugum, ef ekki
hundruðum milljóna.
Ég bið því Dagblaðið að afla
öruggra heimilda um eftirtalin atriði:
1. Þegarskortureráódýnikjöti,
eins og nú á sér stað, hver gætir þess
þá, að til dæmis viðskiptavinir
kaupmanns í þorpi úti á landi hafi
sömu möguleika á kjötkaupum og
viðskiptavinir kaupfélagsins?
2. Hver hefur með höndum eftir-
lit með kjötbirgðum frystihúsanna?
Hvernig er því eftirliti háttað og hve
oft ferþaðfram?
3. Setjum svo, að sami aðili reki
sláturhús, kjötheildsölu og smásölu.
Hvaða trygging er fyrir því, að ekki
sé hægt aö hagræða tölum uppi á
skrifstofu, þannig að niður-
greiðslurnar verði hagkvæmari fyrir
fyrirtækið?
Lftílsvirðing
Persónulega þekki ég marga
starfsmenn sláturhúsa og frystihúsa,
og hef ég ekki ástæðu til að trúa
neinu misjöfnu um neinn þeirra. Þeir
munu þess vegna fagna því að verða
hreinsaðir af þeim grunsemdum, sem
birgðaskýrslurnar hafa vakið hjá
fólki.
Að lokum þetta: Það er litils-
virðing við heilbrigða skynsemi
venjulegs fólks, að því skuli ekki vera
treyst til að ráöstafa tekjum sinum.
Stjórnmálamennirnir, þjónar þess,
taka af fólkinu þúsundir milljóna ár-
lega til að fremja með sjónhverf-
ingar i formi niðurgreiðslna og vísi-
tölukúnsta.
Óskar Jóhannsson,
kaupmaður.
£ „Af blaðaskrifum má ráða, að möguleik-
ar séu á því að svikja út úr rikissjóði stór-
fé með því að gefa ekki upp sölu á kjöti fyrr en
löngu eftir að húnhefur átt sér stað.”
bestu og færustu manna, heldur
fremur 1 takt við ýmsa sérhyggju og
skammsýni i þágu hugsanlegra vin-
sælda i augnablikinu meðal hinna
ýmsu hagsmunahópa.
f þessum efnum verður engin bót á
ráðin með frumkvæði eða stjórnun
ofan frá. Varla er heldur þess að
vænta að einn eða fáir hugsjónamenn
fengju miklu um þokað til gagn-
gerðra úrbóta, þótt slíkir fyrirfyndust
I okkar hugsjónasnauöa neysluþjóö-
félagi.
Hér á við það sem einhvers staðar
stendur: „Lýður, bíð ei lausnarans,
en leys þig sjálfur”.
Sem betur fer virðist hið fastmót-
aöa, þjónustuglaða og sauðtrygga
flokkafylgi vera nokkuð tekið að
riðlast um þessar mundir. Það bendir
t'l að þeim fari ört fjölgandi, sem
teknir eru að byggja afstöðu sína á
sjálfstæðara mati I stjórnmálum en
áður. En það þarf ekki endilega að
þýða miklar breytingar til batnaðar
þegar i stað. Þó fólk taki sjálft að
þenkja og álykta, fremur en að fela
öðrum það fyrir sina hön'd, þá er
óraunhæft að líta svo á að sú við-
leitni ein tryggi rétt mat og niður-
stöður á stundinni.
En haft það við rök að styðjast, að
los um flokkafjötra merki aukið
sjálfstæði í hugsun og persónulegu
mati á samfélagslegri stjórnun, þá er
stefnt 1 rétta átt. Og þá má vænta
verulegra úrbóta er fram líða stundir.
Það er nú einu sinni svo, að þégar
menn fjalla um deilumál út frá íhug-
un og óháðu skynsemismati, þá leiðir
það oftast til verulegrar samstöðu
fyrr ensíðar.
Tveir draugar
fyrir einn
Á það hefur verið bent æði oft, aö
við búum við kostbærar matvæla- og
Kjallarinn
Jakob G. Pétursson
orkuauðlindir á heimsmælikvarða,
auk viðunandi tæknivæðingar. Þrátt
fyrir það höfum við orðið að þola sí-
felldan barlóm um efnahagsvand-
ræöi árum saman og fáum ekki greint
nokkra viðunandi lausn f þeim efnum
í fyrirsjáanlegri framtíð. Hvernig
leyfist okkur, sem bókaðri menn-
ingarþjóð, að klúðra þannig sam-
búðarháttum okkar og standa í stöð-
ugri innbyrðis frumskógarbaráttu?
Vissulega er hér fyrir hendi íhugunar-
efni, sem ekki flokkast undir smá-
muni.
Oftast er fjallaö þannig um efna-
hagsmál okkar, að úrræða er leitað
fyrir augnablikið, en höfuðvandinn
falinn óljósri framtíð. Með því móti
vekjast jafnan upp tveir draugar fyrir
hvern einn, sem kveðinn er niður. Og
kröfuþrýstingurinn eykst í öllum
áttum og verður æ illskeyttari. Hinir
mannlegu þættir 1 fari þegnanna
hljóta að rýrna og formyrkvast í réttu
hlutfalli við ágirndarástríðu og
áhyggjur sem henni eru samfara. Til-
litssemin þurrkast út og sanngirnin
markast af ágóöaaukandi saman-
burði. f framhaldi af þvi verður bak-
grunnur nauðsynlegra samskipta að
köldum strlðsvettvangi, þar sem
metið er til framtaks og réttlátra
gerða aö geta hlunnfarið náungann i
viðskiptum og stjórnsýslu.
Þegar þvílík slökun á samskipta-
iegu siðgæði hefur náð vissu marki t
lifsmunstri þjóöar, þá missir lýð-
ræðisformið raungildi sitt. Það getur
að visu varað um stund, en þá hættir
því til að veröa fljótlega að slíkum
óskapnaði að fáir vilji við una. Og þá
er jarövegurinn orðinn plægður og
kostaríkur fyrir hvers konar öfga-
stefnur og einræðisöfl.
Að lokum: Varla er rætt svo við
mann í fjölmiðlum um þessar
mundir, að sá hinn sami flýti sér ekki
að lýsa yfir aö hann sé bjartsýnis-
maður. Vonandi fylgir þeim yfirlýs-
ingum full meining. En bjartsýni
einnar þjóðar má sin ekki mikils
nema að baki henni standi eitthvað
meira en brosmildar yfirlýsingar.
Afgerandi grundvöllur raungildrar
bjartsýni meðal okkar, þessara fáu
þjóðþegna, er að við náum að vinna
saman að sameiginlegum hagsmun-
um og höfnum hinu gegndarlausa
sérhagsmunastreði, er sífellt magnar
öfund og ágirnd.
Gott og farsælt þjóðskipulag bygg-
ist ööru fremur á samábyrgð og rétt-
lætiskennd einstaklinganna.
Jakob G. Pétursson
kennari, Stykkishólmi.