Dagblaðið - 10.11.1980, Blaðsíða 34

34
✓
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 10. NÓVEMBER 1980.
Annáll Flugleiðamálsins, risavaxnasta vandamáls fyrirtækis á íslandi:
FYRST BEÐtt) UM AÐSTOÐ
VEGNA ATLANTSHAFSfLUGS
—svo kom beiðnin um S msllj. dollara ábyrgð sem Flugleiðir töldu sig „eiga inni” og f engu í maí í vor
skildu þeir hvorki upp né niður í gangi l"áls,"s e"8 ‘ þaft er. j einni deild er verið að
Málið hefur rugla/.t þar vegna þess hve ^ er á sama tlma verið að
raeða frumvarp til aðstoðar við 6 • heiW Am blandast saman 1 frásögnum
ræðaskýrslusamgönguráöherraum máh , p6litískum tilgang. í td-
sumra fjölmiðla. Ofan á bætist annars vegar og ásakan.r um
gangslausu karp. um áBæ‘' eð®.u„leiðamálið, svo stórt i sniðum sem það er. a slíkan
bióðnýtingaráform hms vegar. Flug siiht karp kostar.
þvæling ekki skilið - og Þ^r ^r ^,^^^ er beiðm Flugleiða til rikisstjörna
Mál Flugleiða er nanast þríþæt . .. ( N.Atlantshafsflugi.
Luxemborgar og Íslands um a^t'jö veg « ^ ( , þátt. þad Cr beiönii Flug-
Annar þáttur er e.ns konar m.l þát: , yet,na iántöku til bjargar rekstr.n-
leiða í febrúar sl. um 5 milljðn dolla A beiðnina var fallizt og
nm Þá ríkisáhyrgð töldu Flugle.ð.r s.g „e.ga mn.
ábvrgðin veitt 9. maí 1980. F. leiöa 15. ágúst sl. um 12 milljún dala
Þriðji og síðasti þátturinn er -Ijast ekki -
ríkisábyrgð fyrir láni - og hæm «PPh*A£: Bo ^ liggur 1 frumvarp. fyr.r
1. og 3. þáttur málsins er (J^nJU ^ N.AtlantshafSnugið. Hins vegar er
Alþingi. Þar er annars vegar t.llag ríkisábyr(,ð vegna iauSafjárskorts.
heimildarákvæði um 12m.llj rakinn ( eins konar annál. Er það von
1973
Stofnl'undur Flugleiða var haldinn
20. júli 1973 og á fyrsta stjórnarfundi
félagsins I. ágúsl I973 tóku Flug-
leiðir formlega við stjórn Flugfélags
íslands og Loftleiða hf. Mats-
nefnd eigna félaganna tók þá lil
starfa en skilaði ekki af sér fyrr en i
febrúar I976. Fyrsti aðalfundur Flug-
leiða var ekki haldinn fyrr en I0. júní
1976.
Fyrstu rikisábyrgðir sem hægt er
að tengja N-Atlantshafsflugi er að
linna í fjárlögum I973. Þar var
heimildarákvæði um ríkisábyrgð á 5
milljón dollara láni. Það lán tóku
Loftleiðir h.f. og er það síðan að
fullu greitt.
1974 og 1975
7. októberlok 1974 báðu Flugleiðir
um rikisábyrgð fyrir lánum til kaupa
á tveimur DC-8-63 flugvélum af
Seabord World Airlines. Var sú
ábyrgð veitt eftir miklar umræður á
Alþingi, og að uppfylltum vissum
skilyrðum. Samþykkt ábyrgð varð að
upphæð 13,5 milljónir dala til flug-
vélakaupanna og jafnframt sam-
þykkti Alþingi lög um ábyrgð fyrir 5
milljón dala láni til handa Flugleið-
um. Það lán var aldrei tekið. Er nú
mikið vitnað í umræður sent 1975
urðu á Alþingi unt þessar ábyrgðar-
veitingar. Sagt er að þingmenn hafi
afgreitt þær með ,,bundið fyrir
augu" þar sent ntargir kvörtuðu unt
skort á upplýsingunt um hag Flug-
leiða þá.
í sambandi við ábyrgðarveiting-
arnar 1975 voru skipaðir eftirlits-
ntenn með fjárhagslegri stjórn Flug-
leiða. Störfuðu þeir næstu árin.
Eftirlitsmaður sá er samgönguráðu-
neytið skipaði með Flugleiðum var
leyslur undan störfum með bréfi 22.
ágúst 1978. Þar segir að þar sem
,,greitt hefur verið af téðu láni eins
og til var ætlast og hitt rekstrarlánið
aldrei tekið sé ekki ástæða til frekara
eflirlits”. Eftirlitsmaður fjármála-
ráðuneytisins lenti hins vegar í stjórn
Flugleiða og situr þar enn.
1978
Upphaf þess kreppuástands, sem
nú ríkir hjá Flugleiðum má rekja til
haustins 1978. Þá stefndi i mikla
erfiðleika. Viðbrögð Flugleiða voru
að skrifa bréf 30. október til stjórn-
valda í Luxemborg og fara fram á
niðurfellingu lendingargjalda fyrir
1978 og I979. Þarlend stjórnvöld
höfðu veitt slika aðstoð í erfiðleikum
félagsins á árunum 1973/74.
1979
14. marz 1979 hittust embættis-
menn frá Luxemborg og íslandi á
fundi í Lux með fulltrúum Luxair og
Flugleiða. Þar var staða félagsins og
erfiðleikar i Norður-Atlantshafsflugi
ræddir i sambandi við beiðni Flug-
leiða um niðurfellingu lendingar-
gjalda.
8. mai 1979 fóru Flugleiðir fram á
það bréflega við utanrikisráðuneytið,
að heimiluð yrði tímabundin niður-
felling lendingargjalda á Keflavíkur-
flugvelli vegna N-Atlantshafsflugs-
ins. Málaleitun þessi fékk ekki
afgreiðslu.
1980
15. janúar 1980 kemur samgöngu-
ráðherra Lux til íslands til'viðræðna
við samgönguráðherra íslands.
Embættismenn sátu fundinn með
þeim svo og ráðamenn Flugleiða,
Luxair og fulltrúar flugmálastjórna
landanna. Þarna var lögð .áherzla á
mikilvægi náinnar samvinnu yfir-
valda um flugmál, svo og nána sam-
vinnu flugfélaga beggja landa í ljósi
harðrar samkeppni, einkum á N-
Atlantshafi. Lýst var yfir, að haldið
yrði áfram könnun leiða til aðstoðar
við Flugleiðir við að komast úr nú-
verandi vandræðum. Einnig var iýst
áhuga stjórnvalda á að flugsam-
göngur milli Lux. íslands og Banda-
ríkjanna héldu áfram með hæfilegri
tiðni. í kjölfar þessa fundar voru
ákveðnir fundir embættismanna
landanna og fulltrúa flugfélaganna.
Voru þeir fundir haldnir í Lux 10. og
17. marz 1980.
Beðið um
aðstoð
í millitíðinni, eða 28. febrúar, rit-
uðu Flugleiðir fjármálaráðherra
íslands bréf, þar sem óskað var eftir
að félaginu yrði veitt ríkisábyrgð að
upphæð 5 milljónir dala á grundvelli
heimildar, sem samþykkt var 1975,
en var ekki notuð þá. Tekið er fram í
þessu bónarbréfi, að heildarskuldir
Flugleiða með ríkisábyrgðum nemi á
þeiri stundu 6.833.333 dollurum, en
það séu eftirstöðvar af 13.450.000
dollara láni þvi sem fyrirtækið tók
1975 við kaup á tveimur DC-8 flug-
vélum.
21. marz 1980 er einn af mörgum
fundum forráðamanna Flugleiða
með ráðamönnum haldinn í sam-
gönguráðuneytinu. Til er óstaðfest
fundargerð um þennan fund, þar sem
segir að Örn Johnson stjórnarfor-
maður hafi þá munnlega beðið um
aðstoð ríkisstjórnarinnar til endur-
reisnar N-Atlantshafsfluginu. Stein-
grimur hefur dregið þessa fundargerð
fram sem eina af sönnunum um
að Flugleiðir hafi beðið um aðstoð.
24. og 25. marz fer Steingrímur
ráðherra til fundar við samgönguráð-
herra Luxemborgar. Þar verða þeir
sammála um að leggja til við viðkom-
andi ríkisstjórnir., að Flugleiðum
verði veitt aðstoð til þess að halda A-
fluginu áfram um sinn á meðan nýr
grundvöllur verði kannaður.
I fundargerð þessa fundar segir
nt.a. að báðir aðilar hafi hug á að
kanna nýjar leiðir til að tryggja sam-
göngur yfir N-Atlantshaf. Var ákveð-
ið að fulltrúar flugfélaga beggja
landa skyldu hittast á fundi, ásamt
nauðsynlegum embættismönnum
landanna fyrir I. september og hafa
forgöngu um lillögugerð að fram-
tíðarlausn þessara samgangna.
Steingrímur undirgekkst á þessum
fundi að leggja til við rikisstjórnina:
— að lendingargjöld í Keflavik
yrðu felld niður fyrir árin I979, 1980
og 1981.
— að Flugleiðum verði veitt 5
milljón dala ríkisábyrgð og rikis-
ábyrgð fyrir frekari upphæðum verði
skoðuð með velvilja.
— að leitað verði eftir því við
Bandaríkjastjórn að Flugleiðir fái
stærri hlut í farþega- og farmflutn-
ingum fyrir varnarliðið.
— að leita leiða til að lækka út-
gjöld Flugleiða vegna aðstöðu félags-
ins á Keflavíkurflugvelli.
— að leita annarra leiða til að-
stoðar við Flugleiðir i núverandi
erfiðleikum félagsins
Á móti lofuðu Luxarar niðurfell-
ingu lendingargjalda sömu ár og
margvíslegri aðstoð innan ramma
laga við hugsanlegt nýtt flugfélag sem
falið yrði samgöngur á N-Atlants-
hafi.
Tillaga um aðstoð
lögð f ram í
ríkisstjórn
27. marz gerði Steingrímur grein
fyrir þessu samkomulagi á ríkis-
stjórnarfundi. Lagði hann til að að-
stoðin við Flugleiðir yrði bundin við
rikisábyrgð og niðurfellingu lend-
ingargjalda, þar til athugun um nýjan
grúndvöll fyrir A-flugið, sem ráð-
herrarnir urðu sammála um, hefði
farið fram. Það átti að verða fyrir I.
sept.
Til þess að ræða beiðni Flugleiða
um ríkisábyrgð fyrir 5 milljón dala
láni, sem fram kom í bréf Flugleiða
28. febrúar og áður er getið, var
annars vegar skipuð nefnd þing-
manna úr öllum flokkum og hins
vegar fól ríkisstjórnin þremur ráð-
herrum að vinna að málinu. Þessar
nefndir sátu marga fundi saman og
voru embættismenn á þeirh öllum og
stjórnendur Fluglciða l'raman af. Var
fljótlega fallizt á nauðsyn rikis-
ábyrgðar en einnig að setja þyrfti
henni skilyrði. Ræddi samgönguráð-
herra þau á mörgum fundum með
forráðamönnum Flugleiða.
21. april staðfestir Sigurður Helga-
son forstjóri í bréfi til samgönguráð-
herra samþykki Flugleiða við, að
tveir eftirlitsmenn fylgist með fjár-
hagslegum ákvörðunum félagsins, að
Flugleiðir muni i samvinnu við Flug-
virkjafélag Islands og rikisstjórnina
vinna markvisst að þvi að færa allt
viðhaid flugflota félagsins til íslands
og loks að yfirlýsing Flugleiða frá 19,
júní 1978 varðandi störf ísl. flug-
manna hjá Air Bahama sé í fullu
gildi. Tekur forstjórinn þó fram að
þessar yfirlýsingar séu óþarfar, því
slík skilyrði hafi félagið áður afgreitt.
Flugleiðir
fengu 5 milljón
dala ríkisábyrgð
í maí 1980
7. maí 1980 tilkynnir samgöngu-
ráðherra fjármálaráðuneytinu að
ráðherranefndin hafi fallizt á .veit-
ingu ríkisábyrgðarinnar að fengnum
skilyrðum.
9. maí fól fjármálaráðuneytið
Rikisábyrgðasjóði að ganga frá
ábyrgðinni gegn tryggingum. í fram-
haldi af þessu voru Birgir Guðjóns-
son og Baldur Óskarsson skipaðir
eftirlitsmenn ríkisins með Flugleið-
um. Hins vegar hefur nefnd sú sem
kanna átti heimflutning viðhalds
flugflotans ekki verið skipuð.
Rætt um vanda At-
lantshafsflugsins
Á grundvelli samþykkta fundarins
í Lux 25. marz sl. um framtið N-
Atlantshafsflugsins hófust tíðir
fundir. Ræddu Flugleiðamenn marg-
oft við fulltrúa Luxair í júní, júli og
ágúst og sátu þá fundi embættis-
menn í Luxemborg. Fram komu til-
lögur um nýtt flugfélag, að jöfnu i
eigu Flugleiða og Luxemborgar-
manna. Yrði heimilisfang þess í
Luxemborg og gert var ráð fyrir að
það keypti DC-8 þotur Flugleiða.
Flugleiðamenn lögðu fram rekstrar-
áætlanir, sem yfirvöld i Lux töldu
óraunhæfar, en Luxarar tóku hug-
myndunum að öðru leyti vel. Ríkis-
Sameining fiugfélaganna hefur
dregifi dilk á eftir sár — og deilur
mefl flugmannafélögunum tveim-
ur eru að mati stj&rnarmanna Flug-
leifla ein af ástœðum þess hvernig
komið er fyrir félaginu.
stjórn Luxemborgar samþykkji víð-
tæka aðstoð við stofnun nýs félags.
Og til að samgöngurnar til Banda-
ríkjanna legðust ekki niður meðan
unnið væri að stofnun nýja féiagsins
bauðst ríkisstjóm Luxemborgar tU að
greiða það tap sem Flugleiðir áætl-
uðu að yrði á Atlantshafsflugi næsta
árið. Þarna kom hugmyndin að 3
milljón dala stuðningi Luxemborgara
við Flugleiðir auk niðurfellingar
lendingargjaldanna. Jafnframt hétu
yfirvöld í Luxemborg fjárfestingar-
stuðningi við nýtt flugfélag um
Atlantshafsflugið sem nemur um 3
milijörðum isl. króna. Sú aðstoð er
bundin því að nýja félagið verði
heimilisfast í Luxemborg.
islenzka ríkisstjórnin taldi ýmsa
annmarka á þvi að stofnað yrði nýtt
fiugfélag um þetta flug sem skrásett
yrði í Luxemborg. Samt taldi hún
ekki rétt að setja fótinn fyrir þá hug-
mynd, vegna framtíðar flugsins og til
þess að tryggja þátttöku Flugleiða í
því og atvinnu islenzks starfsfólks við
það flug.
Þetta breyttist fljótt, þvi nú tóku
hinir alvarlegri og stærri þættir
málsins aðgerast. -A.St.
„Topparnir" þrír sem hvað mest mæðir á: Úrn Ó. Johnson, Sigurður Helgason og Alfreð Eliasson.
DB-mynd: Bjarnleifur.