Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 26.09.1965, Blaðsíða 4

ÖKUMAÐUR - ÞORSKABANI - NAUTATEMJARI
vegur kerlinga?
— Ég man t.d. eftir tveim-
ur, Rikku Hulter og Maríu Is-
leifsdóttur, þær voru pantaðar
heim til fólks til aö spá fyrir
þvl, en borgun munu þær hafa
fengið litla, nema kaffi og í
staupinu, en báðum þótti það
mjög gott og Rikka reykti
stóra vindla.
Svo sá ég nokkra förumenn.
Eyjóif ljóstoll þekkti ég vel.
Hann var gæðamaður, en ó-
lánssamur, vel gefinn maður.
Við vorum raunar skyldir,
Magnús faðir hans var sonur
Gfsla, langafa mfns. Eyjólfur
var síðast á Kotströnd í CHv-
e*i, þar sem hann dó, hjá
Rannveigu Helgadóttur Thor-
arensen frænku sinni. Sr. Öiaf-
ur 1 Arnarbæli talaði yfir hon-
um dauðum og hneykslaðist
mjög á drykkjuskap Eyjólfs.
Þá kvað Jón Hlíðarendaskáld:
Orða sinna allir gá
ef angra kynnu náinn,
LJóstol] minnist enginn á
af því hann er dáinn.
Keimiik virðist kerlingin
og klerkur sálarmagur:
henni i lasti um hlira sinn
hreimurinn þótti fagur.
Er að þakka ólafi
eða ræðum hinna,
að eftir dauðann Eyjólfi
auðnaðist frægð að vinna?
„Kerlingin", Rannveig á
Kotströnd, mælti bót hneyksl-
unarræðu sr. ölafs. '
— Þú kannt mikið af vísum
og Ijóðum?
— Já, ég hef alltaf verið
mjög ljóðelskur. Þykir vænzt
um ádeilukvæði, samt vil ég
vera voðalega friðsamur mað-
ur. Já, ég kunni margar vísur
og kvæði — einu sinni.
Ég var alltaf á Kotströnd á
eiumrin þegar ég var dremgur
og fór þangað alveg 12 ára
gamall og var þar næstu fjög-
ur árin en þá fór ég í Eystri
hrepp.
— Var þar gott að vera?
— Það var gott að vera f
Sell, þrotlaus vinna. Þarna
voru frændur Fjalla-Eyvindar
og Bjarna bíóstjóra.
Svo barst maður til Reykja-
víkur, þar bjó móðir mín og
til hennar fór ég 16 ára.
— Voru ekki allir mjög sið-
samir eystra — varst þú t.d-
nokkuð farinn að hugsa um
stelpur þá?
— Vitanlega var ég farinn
að hugsa um stelpur, já, já.
— Hvað tókstu þér fyrir
hendur í Reykjavík?
— Þegar ég kom til Reykja-
víkur gerðist ég ökumaður með
vagn og hesta, bæði í Reykja-
vík og austur fyrir fjall. Það
var fjöldi manna sem stundaði
þessa vinnu. Ég var m.a. hjá
Guðmundi Jónssyni f Múla og
Sigurði bróður hans. það voru
ágætismenn, svo var ég hjá
oípuverksmiðjunni sem notaði
332 — SUNNUDAGUR
hestvagna til sements og sand-
ílutninga. Framkvæmda&tjóri
var Þorleifur Andrésson, prýð-
ismaður gagnvart mér. Þá sótti
ég sand og möl vestur á Eiði
og sement niður í skip, svo
flutti ég holstein frá þeim út
um allan bæ.
— Var þetta erfitt?
— Það var þrældómur bæði
á mönnum og skepnum f
flutningunum frá Eiði. Þá var
allt flutt á hestum, allt frá
dýrum ,,mublutn“ Georgs Öf-
afssonar bankastjóra til kola,
saits, timburs og sements, yf-
irleltt allar vörur.
— Áttu ökumennírnir hest-
ana sjálfir?
— Flestir áttu hestana sjálf-
ir.
— Hvar fenguð þið hey?
— Það var mikið heyjað fyr-
ir hestana á Mosfellsheiði ...
nei, Mosfellsheiði er ekki leið-
inleg „Mosfellsheiði hefur um
sinn / hrundið leiðindunum,‘
sagöi Einar Sæmundsen —
hann var ofboðslegur maður,
hann var svo feiknaskemmti-
legur maður. Já, og eitthvað
fengu menn af heyi af túnum
hér í Reykjavík.
— Kaupið?
— Ætli það hafi ekki verið
króna um tímann þá. Vinnu-
tími var eins langur og á þurfti
að halda.
Vertíðina 1923 keypti Thor
Jensen hvern fisk af færeysku
skútunum og flutti vestur (
Melshús. Ég lenti í þeim flutn-
ingum, og einn morguninn kl.
6 1 hörkukulda mætti ég gam-
alli konu á leið niður í Kvöld-
úlfshús til að vaska fisk, hún
var gráti nær, hún kveið svo
fyrir að fara niður í karið,
sem væri gaddað eftir nóttina.
Ég flutti líka mjólk austan
yfir fjall, heldur Gísli ófram.
— Segðu okkur frá því.
— Reykjavík var mjólkur-
lítil þá. Davíð Ölafsson bakari,
kunnur sæmdarmaður, fékk þá
hugmynd að kaupa sjálfur
mjólk austan úr ölvesi og það
samdist um að hann keypli
mjólkina og flytti hana sjálf-
ur. Þetta var frostaveturinn
1917—1918.
Tvo mjólkurpó&ta þurfti,
annan að austan á Kolviðar-
hól, en hinn til að taka mjólk-
ina bar og flytja hana til
Reykjavíkur. Það talaðist svo
til að ég yrði Reykjavíkurmeg-
in á fjallinu, hinn maðurinn
var Sigurður Benediktsson
bóndi á Gljúfri, bróðir Gunn-
ars rithöfundar og þeirra
bræðra.
Starfið byrjaði 9. febrúar og
fyrstu ferðina fór ég alla leið
flð austan. Ég lagði af stað frá
Kotströnd á hádegi í blíðuveðri
— það lak; af þökunum. Ég
var með tvo hesta og tvo
vagna með dráps„klyfjum“ af
mjólk. Rétt á undan mér höfðu
farið Skúli Thorarensen bóndi
í Gaulverjabæ með 7 hesta og
Árni á Gegnishólaparti var
meö honum. Þeim gekk sein-
lega upp Kambana svo ég náði
þeim fljótlega og eins og geng-
ur þegar tafir verða dróst þetta
f tímann hjá okkur svo farið
var aö skyggja þegar við kom-
um upp á brúnina.
— Vegurinn um Kamba hef-
ur þá verið mjórri og krókótt-
ari en nú?
— Já, beiddu guð að hjálpa
þér! Vegurinn núna er barna-
leikur móts við þá.
Það skiptir engum togum
uppi undir brúninni að þaö
skellur á þreifandi bylur — og
þá var erfitt að koma hestum
og vögnum upp á brúnina, en
það tókst. Þegar við erum
komnir upp á brúnina finnum
við að við verðum einkenni-
lega stirði-r í andlitinu, lít-
um hver framan í annan og
sjáum að hörandið er orðið
snjóhvítt. Þá segir Skúli:
— Mig er líklega farið að
kala á stórutánni. Nú er ekki
um annað að ræða en spenna
hestana frá og snúa við niður
á Kotströnd!
Við gerðum það og vorum
allir óskemmdir nema Skúli,
sem var eitthvað kalinn á ann-
arri stórutánni. Hefði hann
ekki verið myndi ég hafa aul-
azt áfram á fjallið — og kalið.
Morguninn eftir fórum við
upp á Kamba og spenntum
hestana fyrir. Þá sást til sólar,
þótt bylur væri á fjallinu, en
ferðin gekk vel á Kolviðarhól.
Árni frá Gegnishólum var ð-
trúlega sterkur og harður.
Að Kolviðarhóli og Lögbergi
kom maður alla vega til reika,
oft illa hrakinn, en alltaf tók
Guðmundur á Lögbergi jafn-
vel við okkur, og ekki þarf að
lýsa móttökunum á Kolviðar-
hóli; þetta fólk var stórhöfð-
ingjar. Ég var léttadrengur hjá
Sigurði á Kolviðarhóli sumarið
1907.
Daginn eftir vorum við um
kyrrt á Kolviðarhóli í mold-
ösku-þreyfandi byl og gaddur-
inn komst upp í 34 stig á Kol-
viðarhóli — eða mesta frost
sem mun um getið á íslandi.
Samt kom einn maður lausríð-
andi þangað frá Reykjavík
þenna dag, að siálfsögðu kapp-
klæddur og hafði borið feiti I
andlitið. Maðurinn var Harald-
ur Guðmundsson frá Háeyri.
Þarf vart að efast um hörku
þess manns.
Ég flutti mjólkina fram á
sumarmál, fór annan daginn
upp á Kolviðarhól, hinn dag-
inn til Reykjavíkur. .. Jú
byljirnir voru vondir, en aust-
an slydduveðrin voru þó verst,
þau eru ofboðsleg veðrin í
Svínahrauni og kringum Víf-
ilsfell. f einni ferðinni í aust-
an býðviðri man ég eftir að
ég varð 7 sinnum að bera
mjólkina yfir ála í Sandskeið-
inu.
— Og hvað fékkstu í kaup?
— Ég átti hestana — og
minnir að ég fengi 7 aura á
mjólkuriítrann. Um vorið gerði
ég ppp við Davíð og hans ekta-
konu. Þá, umfram kaupið, léði
hann mér 1000 kr., sem hefur
víst orðið vafasöm greiðsla á
og þakka ég honum það alla
tíð.
Þegar hér var komið fer ég
að flytja á eigin vegum, en hef
aðeins tvo hestvagna og ek
fyrir Pétur og Pál. Þá vistað-
ist ég á Laugavegi 70, sem þá
var greiðasölustaður. Þar
kynntist ég Þorgrími heitnum
Guðmundssyni, alkunnum
hestamanni og Birni Gunn-
laugssyni síðar formanni Fáks.
Halldór frá Hnausi átti gisti-
húsið, hann var mikill söng-
maður og gleðimaður. Já,
þarna kynntist ég mörgum
ágætismanni.
Nú verður Gísli hugsi um
stund, og mig fer að lengja
eftir framhaldi.
— Nú, og hvað gerist næst
hjá þér?
— Þá gerist það, sem allt-
af er að koma fyrir menn,
— ég sé stúlku.
— Hafðirðu aldrei séð
stúlku fyrr, maður?!
— Jú, ég var búinn að'sjá
þær margar, en í þetta sinn
var það þannig að ég sá lítið
annað en þessa stúlku.
Ég var þá á kúskinnsskóm
með sokkana utanyfir buxun-
um, eins og horgemlingur úti
í horni, og vissi varla hvernig
ég átti að horfa eða ganga, en
þarna voru margir fínir menn
sem dönsuðu og sungu, — svo
mér leizt ekki á blikuna . . .
Samt fóru leikar svo að ég
eignaðist þessa stúlku . . . nei,
ég vil ekkert vera að teygja
lopann um hvernig það gerð-
ist.
Stúlkan var Ingibjörg Guð-
mundsdóttir frá Brekku í
Garði, móðir hennar var Jó-
hanna Hernitsdóttir, en Hernit
eða Hernitur var bróðir Frið-
jóns á Sandi (Litlu-Laugum)
er fór síðar til Ameríku. Fað-
ir hennar var Guðmundur
Gíslason frá Snorrastöðum I
Kolbeinsstaðahreppi; Ingibjörg,
systir Guðmundar, var gift
Sighvati í Garði, þau foreldrar
Gísla Sighvatssonar útgerðar-
manns.
— Já, en hvað gerðist svo
hjá stúlkunni og þér?
— Við fórum að hokra sam-
an, áttum stól, borð — og yf-
irsæng. Við bjuggum í Reykja-
vík fyrst, í Tungu við Suður-
landsbraut. Á þessum árum
(1920—1923) var lítið sem
ekkert að gera í Reykjavík,
það var rifizt um hvert hand-
tak, en ég hef alltaf verið
þannig að ég get ekki staðið
frammi fyrir mönnum og betl-
að um að fá að vinna, svo
við fórum suður í Garð, því
þar var alltaf hægt að fá fisk
að borða. Við byrjuðum að
hokra þar, náttúrulega upp á
von og óvon að við lifðum, en
fólkið var golt í Garðinum —