Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1961, Blaðsíða 65

land byggðist, en gróið upp aftur síðar meir. Ekki telur
Sigurður þetta þó stafa af því, að jarðvegur blágrýtishérað-
anna sé viðkvæmari en á móbergssvæðunum, faeldur telur
hann að þessu bafi valdið þéttari búseta og þá líka fleira
búfé í blágrýtishéruðunum. Ekki veit ég hvaðan honum
kemur þessi vizka og enga heimild þekki ég hér að lútandi.
Hitt er vitað bæði frá sögnum og rústum, að t. d. Þingeyjar-
sýslur hafa fyrr á öldum verið mjög setnar, svo að byggð var
þar um allar heiðar, en hvort svo hefur verið þegar á land-
námsöld eða laust efti hana, læt ég ósagt. Þó er vitað með
nokkurri vissu, að byggð var þá fram um alla afdali Fnjóska-
dals, langt fram með Skjálfandafljóti og langt upp með
Suðurá við Frambruna (Hrauntangi).
Onnur spurning, sem vefst fyrir mér, er sú: Hvernig veit
Sigurður að uppblástur sá, sem hér um ræðir, hafi orðið
eftir að land byggðist? Mér skilst, að til þess að geta fullyrt
slíkt, þurfi að gera mjög ýtarlegar rannsóknir, sem ekki
verður séð að gerðar hafi verið.
Eg hef athugað 1 ítillega, reyndar í allt öðrum tilgangi,
öskulög í nágrenni Þorbrandsstaðahóla í Langadal, en sá
dalur er eitt af þeim svæðum, er Sigurður telur hafa orðið
örfoka eftir að búseta hófst þar, en gróið upp síðar.
Athugun gerð á barmi malargryfju skammt ofan vegar-
ins, er liggur gegnum hólana, sýndi aðeins eitt, þunnt, ljóst
öskulag. Vafalaust er þetta öskulag H1 (frá 1104). Jarðvegs-
þykkt ofan á það var 20 cm, en undir því niður á urðar-
ruðninginn (morenn) 10 cm. Önnur athugun, gerð við tjörn
niðri í hólunum, gaf 25 cm jarðveg ofan á öskulaginu en
um 10 cm undir því.
Nú er hægt að nota einfaldan hlutfallareikning, eins og
S. Þ. notar. Síðan H1 varð til eru liðin rösklega 850 ár, og
ef jarðvegsaukinn hefur verið áþekkur fyrir og eftir það
gos, hefði jarðvegssöfnunin átt að hefjast þarna ofan á grjót-
ruðningnum á tímabilinu 679—764, eða í kringum árið 700
e. Kr. og þó fremur nokkru fyrr. Það er löngu fyrir land-