Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1962, Page 29

29
Tómmjaltir.
Þar, sem afleiðing þess að hafa of margar vélar í takinu,
eru tómmjaltir og tómmjaltir geta á skömmum tíma vald-
ið óbætanlegu tjóni og eru einhver mesta plágan, sem við
getum lagt á kýrnar, er ástæða til að ræða frekar, hvernig
tómmjaltirnar skaða kýrnar.
Meðan kýrin er mjólkuð með fullum boga líður henni
vel, því mjaltirnar draga úr mjólkurþrýstingnum og sogið
verkar þá aðeins á spenana, en eftir því sem júgrið tæmist
meira fara ýms óþægindi og hættuleg áhrif að gera vart við
sig, svo sem sýnt er á 16. mynd, en hún er af spena, sem er
tómmjaltaður. (Samanber 10. mynd A, þar sem rétt er
mjólkað.)
I þessu sambandi má einkum benda á eftirfarandi:
1. Þegar draga fer úr mjólkuraðstreyminu, er mögulegt
að sogið fari að ná lengra upp í júgrið. Slímhúðin í hol-
rúmum þess og kirtilvefurinn eru ekki við slíku búin, og
sogið getur því auðveldlega valdið tjóni í hinum fíngerða
kirtilvef.
2. Samtímis þessu sogast spenahylkin lengra og lengra
upp á spenana með þeim afleiðingum, að vöðvinn, sem ger-
ir þrengslin efst í spenanum (sjá 1. mynd), þrýstist saman
og þar verður núningur, sem valdið getur eymslum og sár-
um. Það er staðreynd, að fjölmörg júgurbólgutilfelli hefj-
ast einmitt á þessum stað.
Innhliðar spenaholsins geta líka núizt saman á þrvsti-
tímabilinu, þegar engin mjólk er lengur í spenanum.
Þá sýnir 16. mynd einnig, að þegar spenahylkin hafa sog-
ið sig upp á spenana, þá loka þau fyrir síðustu mjólkina,
svo hún nær ekki að streyma niður í spenaholið og þess
vegna grípa sumir mjaltarar til þess ráðs að toga í hylkin,
því reynslan hefur kennt þeim, að þá næst meiri mjólk. Ef
við virðum fyrir okkur myndina, sjáum við þó réttu orsök-
ina og að það er ekki góður fyrirboði þegar mjaltarinn fer