Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1962, Síða 106

ÍOG
hvannar á íslandi er jafngömul byggðinni hér, hún er þús-
und ára eins og þjóðin og hefur sennilega fylgt henni í
blíðu og ekki þó síður í stríðu. Otalin eru þau mannslíf
sem þessi nytjaplanta hefur borgið á þessum 10 öldum með
lækningakrafti sínum og næringu. Skyldi hún ekki hafa
orðið Skaftfellingum góð björg á tímum eldanna er þar
gengu yfir? Þótt allur jarðargróði fölnaði og sviðnaði var
hvannrótin óbreytt í moldinni. Það er kannski engin furða
að Suðaustanlands hélzt hvanntekjan lengst af, þótt hún
týndist um tíma í öðrum landshlutum.
Vér höfum rakið sögu hvannarinnar frá upphafi land-
námsins, en þá tekur við önnur saga, sem er engu síður
merkileg en þessi. Um þá sögu verður hins vegar lítið skrif-
að því þar er enginn til frásagnar.
Vér vitum ekki einu sinni, hvort hvönnin er flutt til
landsins af mannavöldum. Væri það reyndar ekki ósenni-
legt þar sem um svo mikla nytjaplöntu er að ræða. Hitt er
þó líklegra, að þess hafi eigi þurft með og hafi landnáms-
menn fundið hvönnina hér fyrir. Jafnvel er trúlegt að
hvönn hafi þá vaxið mun víðar en nú er. Hvönnin er ein
þeirra plantna sem líklegt er að hafi hjarað hér af jökul-
tímana. Eins og áður er getið vex hvönnin oft í syllum og
sprungum í þverhníptum björgum og getur oft þróazt í
litlum jarðvegi ef rakinn er nógur, en slíkir vaxtarstaðir
hafa einmitt verið algengir á ístímunum, einkum með
ströndum fram. Má raunar sjá jurtina vaxa við skipuð skil-
yrði enn í dag, víða í Skaftafellssýslu. Sér þar á, að hún
kann vel við sig í nágrenni jökla. Flestar líkur benda því
til þess, að hvönnin sé gamall borgari landsins og allmiklu
eldri íslendingur en mannkynið.
Hvönnin er útbreidd um norðlæg lönd og hefur senni-
lega vaxið á öllu því mikla landi er tengdi saman Evrópu
og Ameríku, og ísland og Eæreyjar eru leifar af.
Vér höfum séð að hvönnin á sér merkilega sögu og fáar
jurtir munu eiga sér hana merkilegri þótt margar séu ís-