Takmark - Lítið fréttabréf um heilbrigðismál - 01.03.1983, Blaðsíða 2

Hættuleg þróun:
STÚLKURNAR
REYKJA
MEIRA EN
PILTARNIR
Eftir síðari heimsstyrjöld hófst viða
þróun sem hefur nú leitt til þess að stúlk-
ur reyk(a meira en piltar á svipuðu reki.
Þetta hefur verið staðfest með könn-
unum.
Frá þessu er sagt I skýrslu frá Sam-
einuðu þjóðunum. Segir að þetta sé
mjög uggvænlegt, ekki síst vegna þess
að stúlkur séu jafnvel í enn margvíslegri
sjúkdómshættu vegna reykinga en
piltar.
Bent er sérstaklega á að stúlkur sem
nota „pilluna" sem getnaðarvörn, auka
mjög líkurnar á þvi að fá hjarta- og
æðasjúkdóma með aldrinum ef þær
reykja.
I skýrslunni kemur fram sú von að
unnt verði að afnema reykingar hjá öll-
um nema þvi fullorðna fólki sem er orðið
svo djúpt sokkið i reykingarnar að það
telur sig ekki geta gefið þær upp á bát-
inn. Fram kemur hjá fulltrúum SÞ að því
takmarki megi ná á næstu 20 árum. □
„STROMPLEIKUR“
Hafið þið heyrt hvað stóri strompurinn
sagði við litla strompinn?
Þú ert allt of lítill til að reykja.
Úr bókinni 555 GÁTUR.
Orustan við innrásarsveitir í líkamanum
Það geysar stríð. Óvinirnir hefja
árás. Allir fara til stöðva sinna. Eng-
inn tími má tapast. Mínútu töf gæti
orðið afdrifarík.
Veistu, að slíkt og þvilíkt gerist
inni í líkama þínum? Þetta er satt.
Stundum verður líkami þinn fyrir
árás. Óvinir ógna heilsu þinni. Og
„hermenn þínir gegn sjúkdómum“
þjóta fram til varnar.
Herinn gegn sjúkdómum er hluti af
aðdáunarverðu kerfi I likama þínum.
Það er þekkt undir heitinu ónæmis-
kerfi og það starfar þannig: Óvin-
urinn er ævinlega búinn til bardaga.
Sýkingarvaldandi bakteríur, veirur,
sýklar og gerlar. Þessi hersing biður
þess að geta laumast inn I líkama
þinn og valdið þar eíns miklum
skaða eins og mögulegt er. En lík-
aminn býst til varnar. Fremsta varn-
arlínan er hörundið. Það lokar sýkl-
ana úti. Á meðan það er heilt vinnur
það vel.
En stundum meiðir þú þig. Færð
skurði og skrámur. Og sýklarnir
streyma inn um opin og hefja árás
Stundum komast þeir líka inn um
munninn eða nefið. Þegar það gerist
tekur hreinsikerfi til starfa. Seigfljól
andi slimið innan I barkanum eða
nefinu grípur sýklana og drepur þá.
Ef innrásarliðið kemst niður í mag-
ann hefst efnafræðilegur hernaður.
Magasyrurnar eyða öllum þeim
sýklum sem, þær komast I tæri
við.
En hugsaðu þér nú að sýklarnir
hafi komist gegnum hörundið, fram
hjá hreinsikerfinu og sloppið gegn-
um efnavörnina. Hvað gerist þá?
Óvinirnir taka beint strik inn I
blóðrásina. Þar hitta þeir fyrir útvarð-
arsveitir ónæmiskerfisins sem nefn-
ast hvítu blóðkornin. Hvitu blóð-
kornin þekkja óvinasýkla hvenær
sem þau verða þeirra vör. Og þegar i
stað upphefst hin mesta orusta.
Samtímis eru send skilaboð til næstu
stjórnstöðvar um að vart hafi orðið
óvina. Hvítu blóðkornin ráðast þegar
til atlögu. Þau mynda virkisvegg utan
um sýklana og varna þeim þess að
dreifa sér. Siðan umlykja þau þá og
byrja að éta þá.
Og oftast verður þetta lokaþáttur-
inn. En stöku sinnum eru óvina-
sveitirnar öflugri en hvítu blóðkornin
sem fyrst koma á vettvang. Þegar
slíkt kemur fyrir er kallaður til
liðsauki.
Líkaminn grípur til þess ráðs að
framleiða varnarefni, svokölluð
mótefni, til aðstoðar hvítu blóðkorn-
unum. Eftir að mótefmn hafa lokið
við að ráða niðurlögum sýklanna
halda þau áfram að hafast við í
blóðinu. Ef sams konar sýklar ráðast
til inngöngu öðru sinni eru þau nú til
staðar að ráðast í móti þeim.
Sum mótefni endast í blóðinu alla
ævi þína. Þau veita þér ónæmi gagn-
vart þeim sýklum sem þau ráðast á.
Það þýðir að þú færð aldrei aftur
þann sjúkdóm. Til dæmis, ef þú hef-
ur einu sinni fengið mislinga færðu
þá líklega aldrei aftur. Þau mótefni
sem líkami þinn bjó til í fyrsta skipti
sem þú fékkst þá, verða ævinlega til
taks.
Stundum þarfnast líkaminn utan
að komandi aðstoðar við vörnina.
Sýklarnir hafa reynst of öflugir eða
kannski starfar ónæmiskerfið ekki af
fullum krafti. Þá er það sem læknir-
inn fyrirskipar lyfjanotkun. Sterkustu
lyfin eru svokölluð fúkalyf. Þau eru
mjög öflug og ætti einungis að taka
þau þegar líkaminn á I miklum örðug-
leikum og þá aðeins samkvæmt
nákvæmustu lyfjaforskrift og að
læknisráði.
Venjulega er betra að láta likam-
ann um það að sigrast á sjúkdómum
heldur en treysta á lyf. Líkami þinn er
vel úr garði gerður til þess að berjast
við sýkla. Og ef þú viðheldur
heilbrigði þínu með því að neyta
hollrar fæðu, misbjóða ekki líkama
þínum með tóbaki eða öðrum skað-
legum efnum en veita honum hæfi-
lega áreynslu og hvíld bendir allt til
þess að hann muni endast þér vel og
lengi. Þá gerist það að í hvert sinn er
sýklar ráðast gegn þér liður ekki á
löngu þangað til innrásarliðið hefur
verið brotið á bak aftur og þú getur
enn einu sinni hrósað sigri - þeim
sigri sem heitir GÓÐ HEILSA! □
Úr „Bodywise."