Alþýðublaðið - 22.12.1921, Qupperneq 1

Alþýðublaöið
1921
Fitntudaginn 22. desembcr
295 töiub!
fjáthtgskreppsn.
IÍI.
Hvar sem iitið er á atvinnu
vegina blasir sama við: stöðvun,
tap eða barist í bökkum, vegna
skuldasúpu, sem hvtlir á atvinnu
srekendum. Bændur og smáútgerð
armenn standa skuldugir upp yfir
höfuð hjá kaupmönnum og kaup-
félögum, verzlanirnar skulda aftur
bönkunum og innlendum og út-
lendum heildsölum, togararnir
skulda útlendum og innlendum
bönkum, en islenzku bankarnir og
rikissjóður aftur útlendum bönk
um. Skuldirnar við útlönd koma
fram aftur i margþættri skulda-
súpu inn á við.
Skutdirnar stafa af reksrarhalla
undanfarinna ára, en O t hrökkva
eignir atvinnurekendanna ekki
fyrir skuldunum vegna veráfalls
á skípum og öðrum fasteignum.
Togararnir, sem flestir standa eig-
endunum í 6—700 þús. kr.,
mundu nú ekki seljast erlendis
fyrir yfir 200 þús, kr. og sama
verðfill hefir orðið á vélbátum og
öðrum eignum sem keyptar hafa
verið striðsverði. Tvö síðastliðin
ár hefir gjaldþrotunum farið si
fjölgagdi og nú sézt i hverju tölu-
blaði Lögbirtings óskemtiiegar
upptalningar gjalþrotainnkallana.
Auk þess eru alt af öðru hvoru
tnenn, sem áður voru áiitnir stór-
auðugir, að reyna að semja við
skuldheimtumenn sína um eftir-
gjöf af nokkrum hluta skuldanna,
sem þeir sjá sér aldrei fært að
greiða. Eu eftir stendur enn meg-
inið af atvinnnrekendunum og
lætur reka á reiðanum, þó all-
snargir hafi enga von um að geta
jisið undir skuldunum.
Meðan ástandið er þannig lag-
ast ekki fjáihagurlnn né atvinnu
leysið. Sérstaklega á þetta við
tum útgerðina, en á viðgangi
hennar hvilir einnig vonin um
greiðslu mikils af erlendum skuld-
aim þjóðarinnar og alt atvinnulifið
f bæjunum. Með núverandi skufda-
súpu á fyrirtækjunum er f raun
réttri ómögulegt að rekn útgerð-
ina. Togararnir geta ekki svarað
kostnaði er þeir eiga að greiða
vátryggingargjald og vexti af 4—
500 þús. kr. meiru á skíp, en
erlendir togarar, sem geta fiskað
hér á sama tfma og selt fiskinn
sama verði, og það þó að hinir
ódýru erlendu togarar geti haít
ztólpagróða. Menn sjá því nú
þau undur, að á sama tfma sem
dýru fslenzku togararnir liggja
bundnir við hafnargarðinn og að~
gerðarlausir, er verið að flytja
inn nýja ódýra togara tii iands-
ins, þrátt fyrir fjárhagskreppuna,
f stað þess, að fella dýru togar-
ana íslenzku í verði og láta þá
síðan ganga tii veiða. Út úr þessn
skuidafargani verða atvinnuveg-
irnir að komast og byrja á nýjan
Ieik Óhjákvœmilegt er að gera
skuldaski/ti d þjbðarbiiivu, og at-
vinnufyrirtœkjum einstaklinganna,
ritta vib það sem er lífveenlegt,
en skera burtu það, sem rotið er.
Við skuldaskiftin verður að
fara eingóngu eftir því sem bezt
er fyrir áframhnldandi atviunu
rekstur þjóðarinnar Þeir atvinnu-
rekendur, sem skulda miklu meira
en þeir eiga, og það stafar af
þvf, að þeir hafa verið og hjóta
altaf að verða óhæflr til að stjórna
fyri’tækjum, verða gerðir gjald
þrota, en við fyrirtækjunum, ef
þau eru lífvænleg, verða að taka
hæfír menn. Aðrir atvinnurekendur
kunna að skulda meira, en þeir
eiga, vegna ýmissa óverðskuldaðra
óhappi, en eru samt ef tii vill
.réttir menn á réttum stað*. Þá
má ekki gera gjaldþrota, heldur
verður að semja við þá um, hve
mikils megi vænta að þeir geti
greitt af skuldunum á nokkrum
árum, en gefa þeint eftir efHr
st'óðvarnar
Út á við verður hið sama að
eiga sér stað. Skuldunautar hér á
iandi, sem ekki eiga fyrir skuld-
um erlendis, verða ýmist að gefa
sig upp sem gjaidþrota, eða
semja við skuldheimtumennina og
væri eðiilegast að fslenzku bank-
arnir gengju þar á milli. Sérstak-
iega mundi sjálfsagt vera heppi-
iegt, ef íslandsbanki gæti fengið
samkomuiag við erlenda banka
um að skuldir hans þyrfti ekki
að greiða öðru vísi en f jöfnum
afborgunuro, þvf að annars er
óliklegt að sá banki geti fyrst
um sinn bjálpað atvinnuvégunum
á fót innanlands. Frh.
Hiðinn Valdimarsson.
3slenðmgar
gerðir HTxgiIegir.
Áhrifin af brottvfsun rússneska
drengtins hafa meðal annars orð-
ið þau erlendis, að fslenzka lands-
stjórnin hefir geit sig hlægiiega f
augum útlendinga.
í danska stórbiaðinu Pplitiken
þann 30. nóv. (tveim dögum eftir
að drengurinn var sendur héðan)
er viðtal við forinann sóttvarnar-
stofnunarinnar í Khöfn dr. Clod-
Hansen Er það að ýmsu fróðlegt
þó stutt sé. Þar segir Clod-Han-
sen meðal annars, að tr. coma grti
ekki beint kallast hættulegur sjúk-
dómur, og vel sé hægt að lækna
hann. BLðritarinn spyr að hvort
menn séu eins hræddir við dreng-
inn f Dmmörku eins og ísLnd-
ingar séu. en dr. Cloá-H<nsen
svarar: „Við erumalis ekki hrædd-
ir við hann* (.Ham er vi slet ikke
bange íor*) og að lokum segir
lækair þessi, að það sé að minsta
kosti ekki nokkur ástæða til þess,
að geia shkan gauragang, þó að
á land komi Iftiil og hjálparhu’fa
sjúklingur. (.Dir er i hveit F Id
ikke Spor af Grund fll at lave
Postyr fordi man faar saadm en
lille hjæ'pelös Patient i Landl')
Landsstjðrnin hefir þvf, svo