Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1985, Blaðsíða 49

ÞORSTEINN HALLDÓRSSON
49
Hér er átt við sr. Sæmund Hólm, listamanninn sérlundaða, er
„batt eigi bagga sína / sömu hnútum / og samferðamenn“ og var því
„á sinni jarðreisu / oft í urð hrakinn / út úr götu“, eins og Bjarni
Thorarensen kemst að orði í hinu fræga erfiljóði sínu um Sæmund.
Þorsteinn segir síðar um afa sinn og ömrnu, Guðríði og Þorstein, að
þau „bjuggu fyrst það ég veit á Arkvörn í Fljótshlíð nokkur ár, síðan á
Stóru-Þverá í sömu sveit, ég meina ei utan eitt ár, síðan á
Rauðnefsstöðum, víst 10 ár eður lengur, so í Götu í Landmannahrepp
jafnvel 5 eður 6 ár, og síðast um fá ár í Réttarnesi í sömu sveit, oftast
vel sjálfum sér bjargandi, því þau voru ólöt og góðir verkamenn.
Hann var vel búhagur á tré og járn, sem þá kallaðist, góður
saungmaður, skrifandi, þó ei vel, vel að sér í bókum. Hann hefur
saman tekið Sjö föstupredikanir, útdregnar af Stóra Katekismó og
Eintali Sra Arngríms og fékk þær til lagfæringar og uppskriftar Sra
Ormi Snorrasyni, og eru enn þá við lýði, að ég meina, þó hvörgi það
ég veit brúkaðar til húslestra.“
Foreldrum sínum Halldóri og'Valgerði lýsir Þorsteinn hins vegar
svo:
„Halldór var að vexti með hærri mönnum, liðlega vaxinn og
burðalegur, því hann var frægur burðamaður. Jarphærður sem menn
kalla á hárslit allan, sæmilega hagur á einfalda búsmíði, helzt járn
eftir þeim smíðamáta, sem þá brúkaðist, húslestrafær að kalla á
vandmælalaust rit, óskrifandi, skikkanlegur í allri sinni framgaungu,
en þó glaðlyndur, hraustur rnaður til vinnu allrar bæði á sjó og landi.
Valgerður kona hans var að vexti meðalkvenmaður og kunni vel að
koma ull í fat og mjólk í mat, uppá þann máta, er þá var brúkanlegur.
Hún var betri lesari og saung miklu betur en hann. Bæði voru þau
greiðug og góðvikin við fátæka, samt alla er beiddu þau um nokkuð
eftir sínum efnum. Þau voru að efnum bjargálna menn oftast, en
höíðu ei af að leggja, þó þrot yrði í sveitum, þáðu og ei heldur styrk af
sveitum. Börn sín vöndu þau á skikkanlegt framferði og kenndu þeim
sinn kristindóm samt skikkanlega vinnu.“
Það er gaman að veita því athygli, er Þorsteinn segir frá móður
sinni, að hún væri betri lesari og syngi miklu betur en Halldór.
Þorsteinn, faðir Valgerðar, var og góður söngmaður, bókhneigður og
fékkst nokkuð við skriftir, þótt Þorsteini Halldórssyni finnist hann
ekki skrifa vel.
Skyldleikinn við listamanninn Sæmund Hólrn segir sitt, í móðurætt
Þorsteins er greinileg listhneigð, er fær hjá honum útrás í fagurri
4