Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1986, Blaðsíða 49

AF JÓNSBÓKAREINTAKI í VISBY
49
sama tíma. Bendir það til, að stimplarnir haíi verið stungnir á
íslandi.
Myndefni þeirra, pálmagreinar, fornrómversk höfuðlíkneski og
skjaldarmerki, sver sig þó í ætt við það, sem þekkt er á þessum tíma í
Norður-Evrópu, og í sjálfri skipan efnisins er greinilegur svipur með
því, sem við könnumst við á dönsku bókbandi. Eitt af einkennum
þess er, segir dr. Lindberg, að höfuðlíkneski og skjaldarmerki koma
fyrir til skiptis á hinni breiðu rönd í útjaðri spjaldanna. Því miður er
þessi hluti þeirra svo slitinn orðinn, að erfitt er að átta sig á myndefni
skjaldarmerkjanna. Pálmagreinarnar og hinar fagurofnu fléttur, sem
standa hvorar gegn öðrum í miðreitum spjaldanna, eru betur
varðveittar, svo sem ljósmyndin vottar.7
Eins og fram er komið áður, haíði umrætt eintak Lögbókarinnar
þegar 1629 borizt allt austur á Gotland. Sr. Þorsteinn hefur um það
leyti eða fyrr fargað eintakinu, hann að líkindum sleppt því við
einhvern kaupmann eða starfsmann dönsku einokunarverzlunarinn-
ar og það síðan borizt með honum frá íslandi, á yztu mörkum
Danaveldis í vestri, til Gotlands, á austurmörkum ríkisins. Danir
unnu fyrst Gotland 1361, er Valdimar Danakonungur Kristófersson
sigraði bændaher Gotlendinga skammt frá Visby. Síðan gekk á ýmsu,
og var það ekki fyrr en 1645, að eyjan komst að kalla endanlega aftur
undir yfirráð Svía.
Ferðir Lögbókarinnar íslenzku bregða upp mynd af samskiptum
Norðurlandaþjóðanna fyrr á tíð. Hver veit, nema Lögbókin hafi
fyrsta spölinn orðið samferða brennisteinsfarmi frá Húsavík og í
farmi skipsins, er flutti hana til Gotlands, hafi þegar það sneri aftur
verið einhver varningur, sennilegast timbur, er borizt hafi að lokum
allt útnorður til íslands.
7 Um gamalt íslenzkt bókband sjá m. a. Anker Kyster: Gamle islandske bogbind, Bogvennen
1930, 85-102, og þátt Guðmundar Finnbogasonar um bókband í Iðnsögu íslands II, 237-
53, Reykjavík 1943. Hann er einnig birtur í verkinu Bókagerðarmenn frá upphafi prentlistar
á íslandi, 11-20, Reykjavík 1946.
Til viðbótar skulu þakkir hér færðar að lokum Monica Hedlund bókaverði í Háskólabókasafn-
inu í Uppsölum, dr. Magnúsi Má Lárussyni, Einari G. Péturssyni deildarstjóra í Landsbóka-
safni og Gunnar Sveinssyni skjalaverði í Þjóðskjalasafni fyrir góð ráð og bendingar.