Vísbending - 10.02.1988, Blaðsíða 3

VISBENDING
3
óbreyttu, því meira vægi sem doll-
arinn hefur. En þeim mun meira
hefði þá fall krónunnar orðið
gagnvart Evrópumyntunum, með
tilheyrandi áhrif á innflutn-
ingsverðlag. (Rúmlega 70% inn-
fluttra vara kemur frá EB og
EFTA).
Nú hefur um nokkurt skeið
verið þrýst mjög á stjórnvöld um
að fella gengið til að létta undir
með útflutningsfyrirtækjum og
borið við háum launakostnaði og
háum fjármagnskostnaði. Það
hefur gerst áður að stjórnvöld hafa
látið undan slíkum þrýstingi þrátt
fyrir loforð um hið gagnstæða og
þess vegna e.t.v. ekki óeðlilegt að
fyrirtækin haldi áfram að búast við
undanlátssemi í gengismálum af
hálfu stjórnvalda. Það er hins
vegar umhugsunarefni hvort
þessar væntingar hefi ekki út af
fyrir sig stuðlað að bæði háum
launakostnaði og háum fjármagns-
kostnaði. Fyrirtæki eru reiðubún-
ari en ella til að koma til móts við
hærri launakröfur en þau hafa efni
á, ef þau eiga von á gengislækkun.
Hár fjármagnskostnaður um þess-
ar mundir kann svo m.a. að eiga ræt-
ur sínar að rekja til mikillar eftir-
spurnar eftir lánsfé, sem fyrirtækin
taka í trausti þess að þeim verði
komið til hjálpar.
Nú fyrst reynir verulega á það
hvort gengið sé sá fasti punktur
sem stjórnvöld hafa látið í veðri
vaka að það sé. Láti stjórnvöld
undan, má ljóst vera að þau fyrir-
gera þar með þeim möguleika í
framtíðinni að nota gengið sem
aðhaldstæki. í það minnsta í
óbreyttri mynd. Ef menn eru hins
vegar á annað borð sammála um
að gengisfesta sé æskilegt mark-
mið, sem hlýtur jafnframt að þýða
að menn séu sammála um að að-
lögun að sífellt breytilegum
aðstæðum fari fram með hagræð-
ingu og að laun taki mið af afkomu
fyrirtækja, þá hljóta menn að leita
annarra leiða til að skapa trúverð-
uga fastgengisstefnu.
Dr. Þorvaldur Gylfason
Skuldugasta þjóð heims?
Allir vita, að við íslendingar
höfum safnað miklum skuldum í
útlöndum undangengin ár. Ástæð-
an er auðsæ. Við höfum eytt meira
en við höfum aflað. Innflutningur
hefur verið meiri en útflutningur.
Verðbólga hefur átt verulegan
þátt í þessu. Hún hefur dregið úr
innlendum sparnaði og kallað á er-
lent lánsfé í staðinn. Auk þess má
að vísu telja það eðlilegt innan
hóflegra marka, að þjóð, sem
hefur hafizt úr sárri fátækt í alls-
nægtir á nokkrum áratugum, hafi
verið þurftafrek til fjármagns til
uppbyggingar í atvinnulífi og til
alls kyns verkefna af öðru tagi,
ekki sízt húsagerðar og annarra
mannvirkja.
Skuldir á mann
En hversu skuldugir erum við
orðnir?
Ef erlendar skuldir á mann eru
hafðar til marks, erum við lang-
skuldugasta þjóð heims. Listinn
yfir tíu skuldugustu þjóðirnar í
Bandaríkjadollurum á mann er
sýndur í töflu 1. Hér er átt við
langtímaskuldir og ábyrgðir opin-
berra aðila. í töflunni kemur fram,
að hvert mannsbarn hér á landi er
nærri helmingi skuldugra við aðrar
þjóðir en ísraelsmenn, sem eru í
öðru sæti, en þeir eru næstum
þrisvar sinnum skuldugri en þær
þjóðir Mið-Ameríku og Suður-
Evrópu, sem næstar koma.
Tafía 1:
Erlendar skuldir á mann
Erlendar skuldir á mann
i Bandankjadollurum
I árslok 1985
1. Island .............................. 5.700
2. Israel .............................. 4.000
3. Kosta Ríka ......................... 1.700
4. Nígaragúa ........................... 1.600
5. Jamaíka ........................... 1.500
6. Portúgal .......................... 1.400
7. Grikkland ........................... 1.300
8. Argentína ........................... 1.300
9. Jórdanía ........................... 1.200
10. Chíle ............................. 1.200
Heimild: The Economist: The Worid in Figures
1987 og Seðlabanki Islands fyrir Island.
Skuldir og landsframleiðsla
Þessar tölur um skuldir á mann
geta samt verið villandi. Ástæðan
er sú, að hver vinnandi maður
skilar mismiklum afköstum í ólík-
um löndum. Hver íslendingur
hefur miklu hærri tekjur og getur
því borið miklu þyngri skuldabyrði
en hver Portúgali eða Grikki, að
ekki sé minnzt á fátækralönd eins
og Kostu Ríku eða Jamaíku.
Þess vegna er miklu nær að
skoða erlendar skuldir sem hlutfall
af landsframleiðslu en fólksfjölda.
Sé það gert, gerbreytist listinn yfir
skuldugustu þjóðirnar og verður
eins og sýnt er í töflu 2. Nú er
meiri hluti landanna á listanum
bláfátækar Afríkuþjóðir, en ísland
er ekki með. Erlendar skuldir
íslands námu um 51% af lands-
framleiðslu í árslok 1985. Aðeins
þau 75 þróunarlönd, sem skulda
öðrum þjóðum meira en 1 milljarð
Bandaríkjadollara, eru höfð með í
þessum samanburði.
Tafía 2
Hlutfall erlendra skulda og lands-
framleiðslu
Erlendar skuldir
sem hlutfall af
iandsframieiðsiu
i árslok 1985
(í prósentum)
1. Máritanía .......................... 270
2. Suður-Jemen ........................ 227
3. Zaíre ............................... 217
4. Malí ................................ 172
5. Zambía .............................. 170
6. Jamaíka ............................. 162
7. Nigaragúa .......................... 141
8. Uberia .............................. 133
9. Marokkó ............................. 128
10. Sómalla .......................... 125
Heimild: The Economist: The Worid in Figures
1987.