Vísbending - 17.02.1988, Síða 2
VISBENDING
2
1986 og um svipað í fyrra. Almenn
bjartsýni ríkir nú hjá iðnfyrirtækj-
um um að einn heimamarkaður
Evrópubandalagsins árið 1992 eigi
eftir að koma þeim til góða.
Á tilteknum sviðum hefur þó
komið í ljós að verulegra endur-
bóta er þörf, t.d. í kola- og olíu-
framleiðslu og á sviði fjarskipta,
en allar þessar greinar eru meira
og minna undir umsjón ríkisins.
Aðildin að EB hefur krafist endur-
skipulagningar á þessari starfsemi
og þótt ekki sé haft eins hátt um
einkavæðingu hjá sósíalistastjórn-
inni á Spáni eins og víða annars
staðar, má engu að síður sjá merki
hennar, t.d. með sölu bílafyrir-
tækisins Seat. Það fyrirtæki seldi
ríkið Volkswagen árið 1986 og
hefur bein erlend fjárfesting auk-
ist töluvert síðan þá, eða næstum
tvöfaldast.
Aukin samkeppni erlendis frá
hefur einnig ýtt undir samruna fyr-
irtækja og hafa stjórnvöld hvatt
mjög til þess. Frægt er nýlegt
dæmi úr bankageiranum þar sem
einn stærsti banki Spánar gerði til-
raun til að yfirtaka annan af
stærstu bönkunum með hvatningu
frá stjórnvöldum, en með and-
stöðu frá ýmsum úr fjármálaheim-
inum. Sú tilraun fór raunar út um
þúfur, en ljóst er að skilningur fer
vaxandi á því að eigi spönsk fyrir-
tæki að standast aukna samkeppni
verða rekstrareiningarnar að
stækka. Umræddur banki hefur nú
nýverið yfirtekið annan stóran
banka og stjórnvöld hafa tjáð
hinum bönkunum að þeir verði að
sameinast eða eiga ella á hættu að
erlendir bankar yfirtaki þá.
Spánskir bankar höfðu vanist því
að ríkið kæmi þeim til aðstoðar ef
illa færi og á milli þeirra ríkti
þegjandi samkomulag um skipt-
ingu markaðarins. Fyrir um ári
síðan voru vextir gefnir frjálsir á
innlánum til skamms tíma og það
ásamt tilkomu erlendra banka
hefur nú gjörbreytt þessari starfs-
aðstöðu.
Heimildir: ,,Financial Times" og ,,the
Economist".
Dr. Mikael M. Karlsson
Starfsemi fjárhæla I: um markmið fjárhæla og hið svissneska bankakerfi
Fjárhæli eru mörg og margvísleg
(sjá „Fjárhæli á íslandi?" í Vís-
bendingu 23. desember 1987); en í
stórum dráttum þjóna þau þrenns
konar tilgangi: öryggi, leynd og
undanskoti frá skatti. Þessi mark-
mið skarast í reynd, en samt er
skynsamlegt að greina á milli
þeirra. Flest fjárhæli einbeita sér
að einu þessara markmiða og
leggja þá minni áherslu á hin, og
slíkur áherslumunur hefur auð-
vitað lykiláhrif á starfsemi þeirra.
Undanskot frá skatti sem mark-
mið
í sumum löndum eru fjárhæli
einkum rekin sem skattaskjól. Þau
lönd skattleggja fjárfestingar og
tekjur af þeim í mesta hófi eða alls
ekki. Þetta laðar fjármagn að frá
löndum þar sem slík skattheimta
er þyngri.
Hófleg skattheimt á fjárfesting-
ar og arð af þeim samrýmist ágæt-
lega kröfum um öryggi og leynd.
Bankaleynd er reyndar oftar en
ekki nauðsynleg forsenda undan-
skots frá skatti, vegna þess að
mörg ríki skattleggja, eða reyna
að skattleggja fjárfestingar og arð
þegna sinna, sama hvar þessir fjár-
munir kunna að vera niður komn-
ir. Þá er til lítils fyrir mann að
koma fé sínu í útlent skattaskjól
nema upplýsingum um féð sé
haldið leyndum frá skattayfirvöld-
um í heimalandi hans. Þó er það
svo, að þau fjárhælislönd sem
leggja vægasta skatta á fjármuni,
eru oft veikust á sviði öryggis og
bankaleyndar. Skattar eru þar
vægir til þess að laða að erlent fé
þrátt fyrir þessa annmarka. Sviss
og Lúxemburg eru meðal fjár-
hælislanda sem leggja á frekar háa
skatta, en á Bahama- og Cayman-
eyjum eru engir skattar lagðir á
fjármuni í bönkum og arð af þeim.
Bankaleynd og enn frekar öryggi
sem standa undir nafni krefjast
átaks og stöðugrar árvekni.
Einföldu skattaskjóli er hins vegar
unnt að koma í kring með einu
pennastriki.
Öryggi sem markmið
Margir nota fjárhæli vegna þess
að fé þeirra er ekki óhult í heima-
landi þeirra. Það getur verið vegna
innanlandsóróleika eða stríðs-
hættu. Ástæðan getur líka verið
óstöðugt efnahagslíf, til dæmis
fallvaltur gjaldmiðill, verðbólga
eða óreiða í stjórnun banka og
fjárfestingarfélaga.