Vísbending - 24.02.1988, Blaðsíða 1

VfSBENDING
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL
8.6 24. FEBRÚAR 1988
Noregur: Háir vextir nauðsynlegir til að ná jafnvægi í þjóðarbúskapnum
Vextir eru óvenjuháir um þessar
mundir í Noregi og hefur það sœtt
gagnrýni, m.a. verkalýðsfélaga.
Hafa verkalýðsfélög gert kröfu til
þess að vextir verði lœkkaðir og
jafnframt gefið það til kynna að
það sé skilyrði fyrir samvinnu
þeirra um tekjustefnu. Á hinn bóg-
inn bendir ekkert til þess að stjórn-
völd muni stuðla að vaxtalœkkun
eins og nú árar í Noregi, en verð-
bólga er þar með meira móti.
Verðbólga, gengi og laun
Á milli áranna 1986 og 1987
jókst verðbólga í Noregi um 8.7%.
í samanburði við viðskiptalönd
Norðmanna var verðbólga 5.9%
hærri árið 1987 og hún var 4.7%
hærri árið 1986. Þetta ásamt
óhagstæðum viðskiptajöfnuði
hefur gefið Norðmönnum tilefni
til að óttast gengislækkun norsku
krónunnar og það út af fyrir sig
kann að stuðla að háum vöxtum.
Eins og er mun stefna norskra
stjórnvalda vera sú, að halda
genginu föstu. Þetta þýðir að mati
norska seðlabankans, að bankinn
eigi ekki að stuðia að almennri
lækkun vaxta að öðru óbreyttu.
Það sem þurfi að gerast til að vext-
ir lækki eru m.a. hóflegir launa-
samningar og batnandi viðskipta-
jöfnuður, en á meðan halli er á
viðskiptum við útlönd sé forsenda
fyrir vaxtalækkun ekki fyrir hendi.
Hlutfallslega háir vextir séu
nauðsynlegir til að draga úr fjár-
festingum og útgjöldum og því
meira sem launin hækka því meiri
þrýstingur verður á að viðhalda
háum vöxtum í þessu skyni. Að
mati margra hagfræðinga kunna
samningar um tiltölulega há laun
að krefjast enn hærri vaxta ef
meiningin er að halda gengi krón-
unnar stöðugu.
Hins vegar er ljóst að verka-
lýðsforustan í Noregi er ekki á
sömu skoðun. Að undanförnu
hefur verkalýðsforustan sett kröfu
um lækkun vaxta á oddinn í kom-
andi kjarasamningum. Er það sett
sem skilyrði fyrir því að verka-
lýðssamtökin (LO) fáist til sam-
vinnu við ríkisstjórnina um tekju-
stefnu. Talsmenn þeirra segja þó
jafnframt að þeir séu opnir fyrir
því að lækkunin eigi sér stað smám
saman.
Einnig hefur komið til tals, að
ríkisstjórnin komi til móts við
þessar kröfur að hluta til, þ.e.
lækki vexti á húsnæðislánum.
Munu ýmsir gera sér vonir um að
það dugi til að fá verkalýðsfélögin
til samvinnu um tekjustefnu.
Ástæður fyrir háum vöxtum
Norska vikuritið “Farmand"
hefur nýlega kannað sérstaklega
sambandið á milli verðlagsþróunar
og vaxtaþróunar í Noregi. Þar
kemur fram, að það er greinilega
samband þarna á milli allt fram til
1980. Upp úr 1980 verða vextir
talsvert hærri en verðbólgan og
kemur það raunar heim og saman
við þróunina í öðrum löndum.
En það er fleira en verðbólgan
sem er vísbending um vaxtaþróun.
Skýringin á háum vöxtum kann
m.a. að eiga rætur sínar að rekja
Efni: Noregur: Háir vextir nauðsyniegir til að ná jafnvægi í þjóðarbúskapnum 1-2
Afskipti ríkisvaldsins
af kjarasamningum 3
Erlend fréttabrot 4
Vextir og verðbólga 1954-1987