Vísbending - 02.03.1988, Side 1

VISBENDING
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL w
9.6 2. MARS1988
Kjarasamningar og efnahagsaðgerðir
Verðbólgan áfram höfuðvandamálið
Atburðir undanfarinna daga,
kjarasamningar og efnahagsaðgerð-
ir ríkisstjórnarinnar, hljóta að valda
verulegum vonbrigðum. Enn á ný
hefur mistekist að brjótast út úr víta-
hring verðbólgunnar, þar sem fyrir-
sjáanleg er áfram mörgum sinnum
hœrri verðbólga hér en í viðskipta-
löndum okkar. Hornsteinn efna-
hagsstefnunnar, gengisfestan, hefur
látið undan gagnvart launahœkk-
unum og hœtt er við að nú reynist
erfiðar en áður að skapa efnahags-
starfseminni nauðsynlegt aðhald.
Gengismálin
Ákvörðunin um fastgengisstefnu
á sínum tíma var tekin á grundvelli
biturrar reynslu margra undanfar-
inna ára. Þá voru launasamningar
gerðir í þeirri trú að gengislækkun
gerði umsamdar Iaunagreiðslur
mögulegar og undantekningalítið
var gengið svo lækkað í kjölfar
kjarasamninga. Þetta þótti eina
lausn stjórnvalda til að vinna bug á
vaxandi viðskiptahalla og erlendri
skuldasöfnun. Gengislækkun gerði
það jú að verkum að útflutningur
gaf meira í aðra hönd og innflutn-
ingur varð dýrari. Hins vegar voru
kjarasamningar yfirleitt vísitölu-
bundnir með einum eða öðrum
hætti þannig að viðbótarlauna-
hækkanir juku aftur á Iaunakostnað
fyrirtækja og hélt við eftirspurn eft-
ir innflutningi. Þegar til iengdar lét
var vandamálið áfram það sama,
þ.e. viðskiptahalli, erlend skulda-
söfnun og verðbólga.
Það var þessi vítahringur sem
reynt var að rjúfa með því að lýsa
því yfir að gengið yrði fast. í þessu
fólust skilaboð til aðila vinnumark-
aðarins um að launasamningar
tækju mið af þeim skilyrðum sem
fast gengi setur. Aðlögun að breyti-
legum ytri aðstæðum yrði m.ö.o. að
fara fram innan fyrirtækjanna
sjálfra. Nú hefur hins vegar komið
á daginn að aðilar vinnumarkaðar-
ins hafa ekki trúað stjórnvöldum og
það með réttu, sbr. nýfellt gengi og
yfirlýsingar fulltrúa stjórnarinnar
um að þeir væru eftir atvikum
ánæðgir með niðurstöðuna. Trú-
verðugleiki er þó það sem öllu máli
skiptir í þessu sambandi og ljóst má
vera að það verður afar erfitt fram-
vegis fyrir stjórnvöld að festa hann
í sessi með yfirlýsingum einum
saman.
Aðrar efnahagsaðgerðir
Með fráhvarfi frá fastgengis-
stefnunni var jafnframt horfið frá
helsta aðhaldstækinu þegar til
lengri tíma er litið. Þess í stað
hyggjast stjórnvöld draga lítillega
úr ríkisútgjöldum, eða um 300
milljónir króna, hækka skatta á er-
Efni:
Kjarasamningar og
efnahagsráðstafanir
Verðbólga áfram
höfuðvandamál 1 -2
Reynsla Islands og annarra
verðbólgulanda 2-3
Erlend fréttabrot 4
Efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar
„Aðhaldsaðgerðir"
• Ríkisútgjöld lækkuð um 300 m. kr.
• Skattur á erlendar lántökur tvöfaldaður.og hækkun á tekjuskatti
félaga (290 m.kr. á árinu).
• Erlendar lántökur fjárfestingarlánasjóða og ýmissa annarra aðila
lækkaðar um 300 m. kr.
• Fiskveiðasjóður fresti lánveitingum.
• Sveitarfélög dragi úr framkvæmdum.
• Áform um breytta verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga frestað.
„Þensluaðgerðir11
• 6% gengisfelling.
• Endurgreiðsla uppsafnaðs söluskatts (587 m.kr.).
• Niðurfelling launaskatts í sjávarútvegi og samkeppnisgreinum
iðnaðar (200 m. kr.).
• Skuldbreytingar til handa fyrirtækjum í sjávarútvegi.
• Vaxtamunur vegna gengisbundinna afurðalána lækka um a.m.k.
0,25% og eftirlitsgjald banka lækkað.
• 2 % lækkun vaxta Seðlabankans í viðskiptum við innlánsstofnan-
ir og 1 % lækkun forvaxta ríkisvíxla. Lækkun raunvaxta á spari-
skírteinum ríkissjóðs.