Vísbending - 02.03.1988, Blaðsíða 4

VISBENDING
4
Erlend fréttabrot
Bandaríkin:_____________________________
Útflutningur hefur tekið við sér, en
óvíst um áhrif þess á gengi dollars
Á s.l. 12 mánuðum hefur vöruútflutn-
ingur frá Bandaríkjunum aukist um 19% á
meðan vöruinnflutningur jókst um 5%.
Viðskiptajöfnuðurinn er þó enn verulega
óhagstæður, en tölur fyrir nóvember og
desember á s.l. ári sýndu að hallinn fór
minnkandi.
Það var eiginlega ekki seinna vænna að
fall dollarans færi að slá á viðskiptahall-
ann. Dollarinn hafði lækkað svo til stöð-
ugt frá febrúar árið 1985, þegar hann var
skráður 3.47 þýsk mörk og 263 japönsk
yen, þar til í lok s.l. árs. Þá var dollarinn
skráður 1.57 mörk og 121 yen. Frá ára-
mótum hefur dollarinn heldur styrkst, t.d.
um 9% gagnvart bæði marki og yeni, sem
að hluta til endurspeglar aðgerðir seðla-
banka víða um heim, en einnig minnkandi
viðskiptahalla.
En hvað um framhaldið? Menn byggja
yfirleitt spár sínar um gengisþróun á
tveimur tengdum þáttum að gefnum halla
á ríkissjóð. Annars vegar á þróun útflutn-
ings samanborið við innflutning og hins
vegar á líklegum aðgerðum stjórnvalda í
peningamálum. Nýjasta hefti „Business
Week“, sem helgað er útflutningi frá
Bandaríkjunum (“Made in the U.S.A.“),
greinir frá vissum grundvallarbreytingum
sem eru að eiga sér stað á sviði útflutn-
ings. Smærri fyrirtæki eru nú að láta meira
til sín taka og sömuleiðis evrópsk og jap-
önsk fyrirtæki starfandi í Bandaríkjunum.
Að mati blaðsins endurspeglar þessi þró-
un aukna samkeppnishæfni Bandaríkj-
anna í kjölfar lágs dollaragengis, en hins
vegar væri það spurning hversu djúptækt
þetta muni reynast. Enn skorti mikið á að
stóru fyrirtækin og stjórnvöld geri sér
grein fyrir mikilvægi útflutnings.
Þá eru uppi efasemdir um að nýbirtar
tölur um minnkandi viðskiptahalla séu
vísbending um það sem koma skal. Menn
höfðu óttast samdrátt í þjóðarbúskapn-
um, en slíkt hefði stuðlað að minni eftir-
spurn eftir innflutningi og þar með hag-
stæðari viðskiptajöfnuði. En nú virðist
ekkert bóla á samdrætti og til marks um
það eru nýjar upplýsingar um aukna sölu
frá áramótum og hærri verð. Við þetta
bætist, að nú er kosningaár í Bandaríkjun-
um og þá hafa menn tilhneigingu til að
beita tilfækum ráðum, svo sem vaxtalækk-
unum, til að örva eftirspurn. Gangi slíkt
eftir er ekki við því að búast að viðskipta-1
jöfnuðurinn lagist í bráð og þar með ekki
heldur gengi dollars.
í byrjun febrúar gekkst tímaritið “Eco-
nomist" fyrir könnun á meðal 13 banda-
rískra, evrópskra og japanskra banka um
þróun dollaragengis. Að meðaltali bjugg-
ust þeir við lítilsháttar lækkun dollars
gagnvart marki og yeni (1.63 mörk og 125
yen) á næstu 6 mánuðum, en upp úr því
færi dollar aðeins að styrkjast. Hins vegar
voru spárnar æði mismunandi. Hæsta
spáin um gengi dollars að 12 mánuðum
liðnum hljóðaði upp á 1.80 mörk og 140
yen; sú lægsta gerði ráð fyrir 1.35 mörkum
og 105 yenum.
V.Þýskaland:___________________________
Áfram pressað á Þjóðverja að örva
eftirspurn heima fyrir, en efasemdir
um að slíkt bæri árangur.
Misgengi þýsks marks og japansks yens
annars vegar og bandaríkjadollars hins
vegar hefur leitt til vel þekktra deilna um
efnahagsstefnu ríkjanna. Misgengið
endurspeglar afgang á utanríkisviðskipt-
um V.Þýskalands og Japans, en halla á
utanríkisviðskiptum Bandaríkjanna og
deilurnar snúast um hvert landanna eigi
að grípa til aðgerða til að jafnvægi komist
á. Bandaríkjunum er legið á hálsi fyrir að
stuðla að of mikilli þenslu heima fyrir með
miklum ríkissj óðshalla og deilt hefur ver-
ið á V.Þjóðverja og Japani fyrir að vera of
aðhaldssama. Nú hafa Japanir linast
eitthvað í aðhaldsseminni, en Þjóðverjar
streitast við að því er hefur virst.
Hjá Þjóðverjum miðast flest við að
halda verðbólgu í skefjum og jafnvel þótt
hagvöxtur hafi verið aðeins 1.7% 1987 og
verði líklega svipaður eða heldur minni á
þessu ári, er ekki að vænta frekari aðgerða
til að örva eftirspurn. Fjármálaráðherr-
ann, Gerhard Stoltenberg, heldur því
raunar fram að hann hafi teygt sig eins og
frekast væri unnt með aðgerðum í ríkis-
fjármálum til að örva eftirspurn án þess að
það kosti verðbólgu. Þegar betur er að
gáð kemur líka í Ijós að ríkissjóður var
rekinn með umtalsverðum halla í fyrra og
hallinn verður enn meiri í ár. Þegar ríki og
sveitarfélög eru skoðuð saman var hallinn
2.5% af þjóðarframleiðslu í fyrra og verð-
ur væntanlega um 3.5% í ár.
Sumir hagfræðingar munu vera þeirrar
skoðunar að meiri fjárlagahalli út af fyrir
sig megni ekki að örva hagvöxt. Aukin
eftirspurn, sem þannig fengist, myndi fara
beint út í verðlagið og ekki megna að ýta
undir framleiðslu. Ástæðuna segja þeir
vera ósveigjanlegur vinnumarkaður, háar
atvinnuleysisbætur og strangar reglugerðir
sem setji efnahagsstarfseminni viss
takmörk.
Hátt gengi marksins gagnvart dollar er
út af fyrir sig skýring á slökum hagvexti
þegar til skamms tíma er litið. Um 10% af
útflutningi V.Þjóðverja fer til Bandaríkj-
anna og áætlað er að minni útflutningur
þangað í kjölfar gengisþróunarinnar dragi
úr þjóðarframleiðslu þessa árs um 1%. Til
lengri tíma litið er hætt við að ýmislegt
annað setji hagvexti skorður, t.d. tiltölu-
lega háir skattar og styrkir. Hæsti jaðar-
skattur (55%) er nú hærri en víða annars
staðar og styrkir samsvara 7% af þjóðarf-
ramleiðslu.
Bretland:____________________________
Gott efnahagsástand, en óvissa um
launasamninga vekur spurningar um
gengisfestu
Það hefur árað vel hjá Bretum að
undanförnu. Hagvöxtur hefur verið á bil-
inu 3-4% á síðustu árum og t.d. um 4% í
fyrra. Samhliða þessu hefur dregið úr
atvinnuleysi í 17 mánuði samfleytt og
sömuleiðis verðbólgu, sem var 3% 1987.
Yfirleitt ríkir bjartsýni um framhaldið, en
þó er óvissa um launasamninga og áhrif
þeirra á vexti og gengi. Samningsstaða
verkalýðsfélaga hefur óneitanlega batnað
vegna minna atvinnuleysis, en spurningin
er, hvernig atvinnurekendur munu bregð-
ast við og hvernig þeir meta afstöðu
stjórnvalda t.d. til vaxta- og gengismála.
Gengisfesta hefur verið takmark stjórn-
valda um nokkurt skeið, en eftir því sem
tímaritið Euromoney Treasury Report
segir, benda nýlegir launasamningar hjá
t.d. Ford bílaverksmiðjunum til þess að
atvinnurekendur vænti gengislækkunar
svo að samkeppnisstaðan megi haldast
óbreytt. Tímaritið á þó fremur von á því
að vextir muni fara hækkandi þegar kemur
fram á mitt ár og sjá til þess að gengið
haldist áfram stöðugt. Er búist við að
gengið gagnvart þýsku marki verði á bil-
inu 2.95-3.00, svo sem verið hefur undan-
farna 10 mánuði.
Ritstj. og ábm.: FinnurGeirsson. Útg.: Kaupþing hf. Húsi Verslunarinnar, Kringlunni 7.103 Reykjavík. Sími 68 69 88. Umbrotog útlitshönnun: Kristján Svansson.
Prentun: Isafoldarprentsmiðja hf. öll róttindi áskilin. Rit þetta má ekki afrita með neinum hætti svo sem með Ijósritun eða á annan hátt að hluta eða í heild sinni án leyfis útgefanda.