Vísbending - 09.03.1988, Page 1
VISBENDING (f 3
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL W
10.6 9. MARS1988
Island og EB
Stööugt meira knýjandi aö taka afstöðu til evrópskrar samvinnu
Á þingi Norðurlandaráðs, sem nú
stendur yfir, verður vœntanlega tals-
vert rœtt um afstöðu Norðurland-
anna til Evrópubandalagsins. Petta
er tímabær umræða, því með
áformum EB um sameiginlegan
markað árið 1992 og eftir stækkun
þess, vex hættan á því að Norður-
löndin að Danmörku undanskildu
einangrist.
EFTA og EB
Aðeins 6 lönd eru nú eftir í Frí-
verslunarsamtökum Evrópu
(EFTA), en auk íslands eru þar
Noregur, Svíþjóð og Finnland,
Austurríki og Sviss. Seinast til að
yfirgefa samtökin voru Portúgalir,
sem gengu til liðs við EB ásamt
Spáni í janúar 1986. EFTA löndin,
sem eftir eru, hafa nú einbeitt sér
að þreifingum eftir víðtækara sam-
starfi við EB og hafa talsverðar
vonir verið bundnar við árangur af
þessu. Hafa íslenskir ráðamenn
m.a. látið að því liggja að þetta
væri vænlegasta leiðin til að ísland
einangraðist ekki.
Nú þegar sameiginlegur markað-
ur EB landanna blasir við, markað-
ur 320 milljóna manna þar sem
fjármagn, vinnuafl og vörur og
þjónusta flæða hindrunarlaust yfir
landamæri, hafa önnur viðhorf
komið upp. Af ráðamönnum EB
má skilja að lönd utan Evrópu-
bandalagsins munu aldrei geta not-
ið sömu kjara og lönd innan þess,
þótt semja megi um hitt og þetta.
Er þá svo komið, að sterkar hreyf-
ingar innan EFTA landanna róa að
því öllum árum að lönd þeirra ger-
ist aðilar að EB. Vitað er að Aust-
urríki er afar nálægt því að gerast
aðili, jafnvel innan tveggja eða
þriggja ára. Og Norðmenn eru heit-
ir, sbr. grein hér á eftir, en þar er
nú að fyrnast yfir þær hatrömmu
deilur sem fylgdu þjóðaratkvæða-
greiðslunni 1972.
Það er utanríkispólitíkin, sem
helst dregur úr Finnlandi, Svíþjóð
og Sviss. Nálægð Sovétríkjanna
dregur efalítið úr Finnum og hefð-
bundin hlutleysisstefna Svía og
Svisslendinga er þeirra þröskuldur.
Pó er ljóst, að þessar tvær þjóðir
vega nú og meta gaumgæfilega
kosti og galla aðildar. Vitað er að
atvinnurekendur í Svíþjóð telja
afar brýnt að Svíar komist að við-
unandi samkomulagi við EB, og
náist það ekki blasir aðild við. Enn-
fremur er ljóst að Svisslendingar
hafa verulegar áhyggjur af fram-
vindu mála og nú velta þeir því fyrir
sér hvort hefðbundið hlutleysi sé
ekki of dýru verði keypt. Þar er þó
á brattann að sækja fyrir fylgis-
menn aðildar, því Svisslendingar
eru ekki einu sinni í Sameinuðu
þjóðunum og var tillaga um aðild
að þeim felld í þjóðaratkvæða-
greiðslu fyrir fáum árum.
Umræðan á íslandi
Tiltölulega skammt er síðan
íslendingar fóru að velta fyrir sér af
alvöru stöðu sinni gagnvart þróun-
inni í EB. Eins og víða annars stað-
ar voru það atvinnurekendur, sem
fyrstir tóku við sér. Þeir horfðu t.d.
fram á, að hefðbundnir markaðir
fyrir vörur þeirra væru að
þrengjast, eins og nú hefur sannast
áþreifanlega með saltfiskútflutn-
ing. Landsnefnd alþjóðaverslunar-
ráðsins, þar sem aðild eiga stærstu
fyrirtæki landsins, lét taka saman
skýrslu árið 1986 um viðskipti
íslands og EB og var aðalfundur
Landsnefndarinnar það ár helgaður
umræðu um samskipti íslands og
Bandalagsins. Á s.Í. hausti stóð
nefndin svo fyrir því að að einum
helsta hvatamanni að “sameigin-
lega markaðinum" Lord Cockfield,
var boðið hingað til lands. Hélt
Cockfield hér fundi um áætlun EB
og útskýrði tilgang hennar. Þá hafa
bæði öryggismálanefnd og Útflutn-
ingsráð safnað saman upplýsingum
um þessi mál á s.l. ári.
Það var svo ekki alls fyrir löngu,
að stjórnmálamenn fóru að láta
málið til sín taka, svo sem fram
kom í umræðum á Alþingi nú fyrir
skömmu. Þar kom fram talsverður
áhugi á málinu og skilningur á því
að útflutningsmarkaðir væru í
hættu ef svo færi sem horfði. Mál-
inu var yfirleitt stillt þannig upp, að
spurningin snerist um hvað Isíend-
ingar gætu teygt sig langt til sam-
ræmingar því sem að væri stefnt hjá
EB, þannig að þeir fengju notið
bestu kjara. Um eitt voru menn
ásáttir, aðXútilokað væri að opna
fiskveiðilögsöguna fyrir útlending-
um.
Annar flötur á málinu
Það er ekki laust við að það skíni
úr umræðunni hér á landi, að
aðlögun að því sem væri að gerast í
Evrópu væri ill nauðsyn. Við vær-
Efni:
IslandogEB 1-2
Norðmenn og afstaðan tilEB 2
Verðlag og verðbólga 3
Erlend fréttabrot 4