Vísbending - 23.03.1988, Síða 1

VIKURIT UM
VIÐSKIPTl OG
EFNAHAGSMÁL
12.6 23. MARS1988
HORFURA
LITLUM
BREYTING-
UM RAUN-
STÆRÐA
1988
/ nýútkomnu “Ágripi úr þjóðarbú-
skapnum", sem Pjóðhagsstofnun gefur
út, eru teknar saman nýjustu upplýsing-
ar um afkomu þjóðarbúsins á s.l. ári og
jafnframt spáð fyrir um afkomu þessa
árs. Er hún m.a. metin á grundvelli
nýgerðra kjarasamninga Verkamanna-
sambandsins og V.S.Í. og efnahagsað-
gerða ríkisstjórnarinnar. Reynslan sýnir
að slíkum spám er oft hœpið að treysta,
ekki síður vegna oft óvœntra aðgerða
ríkisstjórna heldur en vegna ófyrirsjáan-
legra breytinga á ytri aðstœðum. Enda er
spáin settfram með ýmsum fyrirvörum.
Hér á eftir verður m.a. drepið á það
helsta úr Ágripinu.
Mikil útgjöld einkenna 1987
Hagvöxtur árið 1987 (6.5%) var mjög
svipaður og árið 1986, og afar mikill
hvort sem borinn er saman við mörg
undanfarin ár eða önnur lönd. Þegar
hins vegar einstakir liðir landsfram-
leiðslunnar eru skoðaðir kemur í ljós
umtalsverður munur á milli ára. Einka-
neysla, fjárfesting og innflutningur taka
t.d. mikinn kipp upp á við. Einkaneysla
jókst um 14% 1987 (6.5% ’86), fjárfest-
ing jókst um 12.7% (dróst saman um
2.2% ’86) og innflutningur var 20.5%
meiri en árið á undan. (Hér er vel að
merkja um að ræða breytingar á föstu
verðlagi).
Þegar upp er staðið sést að afgangi á
viðskiptum við útlönd árið 1986 hefur
verið snúið upp í verulegan halla, sem
nemur 3.5% af landsframleiðslu ársins
eða 7.2 milljörðum. í samræmi við þetta
er einnig upplýst, að aukning erlendra
skulda til lengri tíma en eins árs hafi
numið tæplega 7 milljörðum króna, en
skv. lánsfjáráætlun áttu erlendar skuld-
ir að aukast um 2 milljarða. Athygli
vekur, að vaxtagreiðslur til útlanda
voru 6.2 milljarðar króna árið 1987 og
af ofansögðu er ljóst að þessi útgjalda-
liður mun fara vaxandi að öðru
óbreyttu.
Aukning þjóðarútgjalda (13.4%) á
sér samsvörun í hærri kaupmætti launa,
sem hefur hækkað mjög mikið hvort
sem miðað er við dagvinnulaun (16%)
eða ráðstöfunartekjur (18.5%). Mikil
umframeftirspurn var eftir starfsfólki
og í október s.l. jafngilti fjöldi lausra
starfa 3-4% af mannafla og hafði þre-
faldast frá árinu á undan.
Horíur á litlum breylingum 1988
í spá Þjóðhagsstofnunar er í rauninni
ekki gert ráð fyrir neinum breytingum
að telja á helstu hagstærðum. Lands-
framleiðsla á að dragast örlítið saman,
eða um 0.8%, neysla og fjárfesting og
þar með þjóðarútgjöld eiga að standa
því sem næst í stað, útflutningur verður
óbreyttur og innflutningur á að aukast
um 2.8%. Þetta þýðir að heldur hallar
meira á viðskiptajöfnuðinn en í fyrra,
því reiknað er með að hann verði 4.5%
af landsframleiðslu samanborið við
3.5% 1987.
Það eina sem breytist verulega á
árinu skv. spánni eru launin og verðlag-
ið, þ.e. peningalaunin. Verði samið á
sömu nótum og kjarasamningar Verka-
mannasambandsins og V.S.Í. reiknar
Þjóðhagsstofnun með því að atvinnu-
tekjur á mann aukist að jafnaði um 23%
á milli áranna 1987 og 1988 og að verð-
bólga verði 25% á sama tímabili.
Samkvæmt upplýsingum Þjóðhags-
stofnunar má búast við að mestu
óbreyttum ytri skilyrðum, sem hlýtur að
fela í sér, að kaupmáttur getur ekki
aukist að öðru óbreyttu. Enda ekki gert
ráð fyrir öðru hjá stofnuninni. Á hinn
bóginn hlýtur það að vera umhugsunar-
efni hvers vegna ekki virðist mögulegt
að horfast í augu við þá staðreynd án
þess að verðbólga fylgi. Það kæmi ekki
á óvart þótt bein tengsl væru á milli
þessa og þeirrar niðurstöðu að kaup-
máttur hefur vaxið afar hægt á síðustu
25 árum, svo sem fram kom í grein
Sigurðar Jóhannessonar í síðustu Vís-
bendingu.
Helstu hagstærðir
-breyting frá fyrra ári-
1987 1988
% %
Þjóðarútgjöld 13,4 0,2
Þjóðartekjur 8,3 -1,3
Útflutningur 4,1 0,0
Innflutningur 22,6 2,8
Atvinnutekjur á mann
(meðalhækkun á milii ára) Verðbólga 39,5 23,0
(meðalhækkun á milli ára) 18,5 25,0
í greininni kemur fram að kaupmátt-
ur greidds mánaðarkaups verkamanna
og iðnaðarmanna hefur aukist um að-
eins 1% á ári að meðaltali undanfarinn
aldarfjórðung. Jafnframt segir, að
sveifiur í kaupmætti virðast fylgja nokk-
uð vel sveiflum í sjávarafla og viðskipta-
kjörum og þau ár sem sýna frávik að
þessu leyti sýna einnig að þá var við-
skiptahalli einnig mikill.
Af þessum upplýsingum má augljós-
lega ráða að hagræðing hefur ekki verið
sem skyldi á undanförnum árum. Færi
betur á því að efnahagsmálaumræðan
snerist meira um það hvernig auka megi
kaupmáttinn með meiri hagræðingu.
Tilgangur efnahagsstarfsseminnar hlýt-
ur jú að vera sá að auka kaupmátt frem-
ur en að hækka peningalaun.
Efni:
• Horfur á litlum breytingum
raunstærða 1988
• Vísitölubinding launa
• Var gengisfelling nauðsynleg?
• Erlend fréttabrot