Vísbending - 30.03.1988, Side 1

VIKURITUM
VIÐSKIPTIOG
EFNAHAGSMÁL
13.6 30. MARS 1988
TILHOGUN
GENGIS-
SKRÁNINGAR:
HVERT A AÐ
STEFNA?
Á þessum vetri hafa komið fram hug-
myndir á Alþingi um tvenns konarfyrir-
komulag á gengisskráningu. Önnur í
formi þingsályktunartillögu um að ríkis-
stjómin kannaði hvort og með hvaða
hœtti kœmi til greina að tengja íslenskt
myntkerfi við annað stærra myntkerfi.
Hin hugmyndin var íformi frumvarps til
laga utn uppboðsmarkað á erlendum
gjaldeyri. Báðar hugmyndirnar lýsa
óánægju með núgildandi tilhögun, þótt
horft séfrá mismunandi sjónarhorni.
Núfiildandi tilhögun
Það hefur verið stefna núverandi
ríkisstjórnar og raunar þeirrar sem sat
við völd 1983-1987, að halda genginu
stöðugu. Menn höfðu þá haft misjafna
reynslu af fljótandi gengi undanfarinna
ára, en sjaldan hafði verðbólga verið
meiri en einmitt þetta tímabil. Varþessi
stefnubreyting og í anda breytinga á
alþjóðlegum viðhorfum, sem kom t.d.
fram í stofnun Evrópumyntkerfisins.
En stöðugt gagnvart hverju? Þetta
hefur verið talsvert á reiki, en ýmist hef-
ur verið miðað við svonefnda viðskipt-
avog eða myntvog. Viðskiptavog
samanstendur af gjaldmiðlum 17 við-
skiptaþjóða okkar og fer vægi hvers
þeirra eftir vöruviðskiptum landanna.
Sömu gjaldmiðlar eru í myntvog, en
vægi þeirra ræðst af hlutdeild þeirra í
gjaldeyriskaupum og - sölu bankanna. í
báðum tilvikum er byggt á meðaltali
þriggja undanfarinna ára og breytist
vægi einstakra mynta þannig smám
saman í samræmi við breytingar á utan-
ríkisviðskiptum.
Munurinn á viðskiptavog og myntvog
felst í mismunandi vægi dollars. Dollar-
inn vegur 26.8% ef miðað er við vöru-
viðskipti landanna á árunum 1984-86
(viðskiptavog), en 52.5% ef miðað er
við gjaldeyrisviðskipti (myntvog).
Skýringarnar á þessum mun eru þær, að
dollarinn er notaður sem greiðslumynt í
vöruviðskiptum við ýmis önnur lönd en
Bandaríkin og þar að auki er hann mik-
ið notaður í þjónustuviðskiptum. Á
undanförnum árum hefur Seðlabank-
inn ýmist notað myntvog eða viðskipta-
vog til viðmiðunar, væntanlega í þeim
tilgangi að milda áhrifin á afkomu fisk-
vinnslu af sveiflum í gengi dollars gagn-
vart öðrum gjaldmiðlum. Um þessar
mundir er gengi krónunnar miðað við
viðskiptavog.
Hvernig hefur svo tekist til? Frá upp-
hafi ákvörðunar um gengisfestu munu
stjórnvöld hafa litið svo á, að í henni
fælist aðhald með launa- og verð-
ákvörðunum. Fyrirtæki hlytum.ö.o. að
takmarka launahækkanir við getu fyrir-
tækjanna sem fastgengisstefnan mót-
aði.
Ljóst má vera, að þetta markmið hef-
ur ekki ennþá náðst. Verðbólgan er
ennþá mörgum sinnum hærri en í helstu
viðskiptalöndum okkar og fátt bendir til
rekstrarhagræðingar eða aukinnar
framleiðni. Er þá ekki að furða að menn
leiti annarra leiða til að treysta krón-
una, einkum þar sem gengið hefur nú
látið undan.
“Tillaga um íslenskan
ftjaldmiðir1_________________________
Rétt fyrir síðustu áramót fluttu fjórir
þingmenn tillögu til þingsályktunar um
íslenskan gjaldmiðil sem hljóðar svo:
“Alþingi ályktar að skora á ríkisstjórn-
ina að skipa nefnd til þess að kanna
hvort, og þá með hvaða hætti helst,
kæmi til greina að tengja íslenskt mynt-
kerfi við annað stærra myntkerfi þannig
að íslenskur gjaldmiðill njóti alþjóð-
legrar viðurkenningar og varanlegum
stöðugleika verði náð í gengismálum
hér á landi. Nefndin ljúki störfum svo
fljótt sem unnt er.“
í greinargerð segir síðan: “Fast-
gengisstefnan hefur reynst haldgóð í
þeim tilgangi að ná auknum stöðugleika
í efnahagslífinu. En nú virðist mikil
spákaupmennska ýta undir þenslu og
verðbólgu. Skulu hér nefnd nokkur
dæmi: 1. Tiltrú almennings á fastgengis-
stefnuna er ekki nægileg. 2. Erlendir
aðilar treysta ekki mynt okkar. 3. Verð
vöru og þjónustu fer sífellt hækkandi 4.
Framkvæmdaaðilar hraða verkum sín-
um áður en allt hækkar. 5. Verkalýð-
sforustan krefst ríflegra kauphækkana.
6. Ofháirvextirendurspeglam.a. liði 1-5.
Ennfremur segir: “Aldrei áður hefur
verið jafnmikilvægt að ná til langframa
stöðugleika í efnahagsmálum hér á
landi því að samkeppni fer sífellt harðn-
andi á innlendum og erlendum mörkuð-
um þar sem flutningar, upplýsingar og
samskipti milli einstakra markaðssvæða
og landa verða sífellt auðveldari vegna
örra framfara á öllum sviðum........
Flutningsmenn telja að sjálfstæði þjóð-
arinnar stafi ekki eins mikil hætta af
neinu í framtíðinni eins og þeirri sjálf-
heldu sem peningamál á íslandi munu
komast í verði ekkert að gert.“
Uppboðsmarkaður á gjaldeyri?
Óhætt er að segja að “fastgengis-
stefnan" hefur mætt mestri andstöðu
fiskútflytjenda og fulltrúa af lands-
byggðinni, sem ætla að þeir fengju
meira í sinn hlut verði gengið látið
fljóta. Og nýlega kom fram frumvarp til
laga um uppboðsmarkað á erlendum
gjaldeyri. I greinargerð segir m.a., að
með lögunum sé ætlunin að tryggja rétt-
láta verðlagningu þess erlenda gjaldeyr-
is sem skipta þarf í íslenskar krónur.
Jafnframt segir að þetta sé nauðsynlegt
til að draga úr viðskiptahalla og að þær
hugmyndir, að hægt sé að stjórna
Vísbending kemur ekki út miðvikudag-
inn 6. apríl. Nœsta tölublað kemur út
miðvikudaginn 13. apríl nk.
Efni:
• Tilhögun gengisskráningar
• lðnríkin: Spár um vexti
• Vinnumarkaöur: Ófriður í
aðsigi?
• Erlend fréttabrot