Vísbending - 11.05.1988, Blaðsíða 1

VIKURIT UM
VIÐSKIPTIOG
EFNAHAGSMÁL
18.6 II. MAÍ1988
VANDINN
ER
VERÐBÓLGA
Dr. PomldurGylfason
Um það er engum blöðum að fletta,
að ríkisstjórnin á nú í vök að verjast
vegna fastgengisstefnunnar, úr því sem
komið er. Segja má, að ríkisstjórnin
hafi viðurkennt þetta sjálf í verki með
því að fella gengið um 6% í byrjun
marz, þótt hún segi fastgengisstefnuna
enn vera í fullu gildi. í því felst, að ríkis-
stjórnin segist ekki ætla að fella gengið
aftur í bráð.
Flestir eða allir, sem stunda útflutn-
ing, þar á meðal fiskvinnslu, telja það
hins vegar af og frá, að gengisfellingin
um daginn geti komið að nokkru varan-
legu gagni, sem orð sé hafandi á. I’eir
telja það jafnframt nánast útilokað, að
ríkisstjórninni sé stætt á að halda fast-
gengisstefnunni til streitu, úr því að
henni hefur ekki tekizt að hemja verð-
bólguna.
Þannig stendur staðhæfing gegn stað-
hæfingu. Hvorum á að trúa, útflytjend-
um eða ríkisstjórninni?
Vandinnnú
Pessu er ekki auðvelt að svara. Fast-
gengisstefnan virðist óneitanlega síður
trúverðug nú en áður, úr því að ríkis-
stjórnin er búin að láta finna bilbug á sér
og úr því að henni hefur ekki tekizt að
draga verulega úr verðbólgu. Áfram-
haldandi hækkun innlends launakostn-
aðar vegna verðbólgu og meðfylgjandi
hækkun raungengis hljóta smám saman
að rýra trú manna á getu ríkisstjórnar-
innar til að halda genginu föstu að öðru
jöfnu.
Hitt er samt alveg ljóst, að efnahags-
vandinn nú er verðbólguvandi fyrst og
fremst. Rekstrarvandi fiskvinnslu og
annars útflutningsiðnaðar stafar að
langmestu leyti af því, að verðbólga hér
heima er margfalt meiri en í viðskipta-
löndum okkar. Mikinn og vaxandi við-
skiptahalla gagnvart útlöndum og nteð-
fylgjandi aukningu erlendra skulda má
líka rekja til þess, að verðbólgan hér
heima er alltof mikil. Og verðbólgan
stafar að mínum dómi fyrst og fremst af
því, að (a) ríkisvaldið hefur ekki tekið
opinber fjármál og peningamái nægi-
lega föstum tökum og (b) því hefur ekki
heldur tekizt að halda útgjöldum einka-
geirans í skefjum. Ef stjórnvöld hefðu
gripið í taumana með öflugum aðhalds-
aðgerðum í ríkisfjármálum og peninga-
málum í tæka tíð, þ.e. strax í kjölfar
kaupfrystingarinnar 1983-84 og alla-
vega ekki síðar en 1985-86, hefði verið
hægt að komast hjá vandanum nú. Þetta
var vanrækt, þótt ríkisstjórnin fengi
vinsamlegar ábendingar úr ýmsum
áttum.
og byggði spádóminn meðal annars á
stefnu stjórnvalda í efnahagsmálum.
Ríkisstjórnin spáði því hins vegar á
þessuni tíma, að verðbólgan yrði komin
niðurundir 10% í árslok 1987.
Meðfylgjandi mynd úr nýju hefti
Þjóðhagsstofnunar segir meira um
þetta en mörg orð. Myndin sýnir, að í
árslok 1987 var verðbólgan síðustu þrjá
mánuði ársins komin upp í einmitt 40%
á ári. (Hnignun verðbólguferlanna
fyrstu mánuði þessa árs er byggð á
bráðabirgðatölum Þjóðhagsstofnunar
og á að öllum líkindum eftir að snúast
við, þegar áhrif væntanlegrar launa-
hækkunar koma fram að loknum samn-
ingum.)
Lausnvandans_________________________
Úr því að vandinn nú er fyrst og
fremst of mikil verðbólga og of mikill
viðskiptahalli, þá blasir lausnin við.
Tværverðbólguspár__________________
Eins og margir muna, var Þráinn
Eggertsson prófessor til dæmis spurður
að því í dagblaði strax eftir nýár 1987,
hverju hann spáði um verðbólgu á
árinu. Hann sagðist búast við því, að
verðbólgan stefndi í 40% í árslok 1987,
Efni:
• Vandinnerverðbólga
• Staðgreiðslukerfi skatta
oglandsframleiðslan
• Erlend fréttabrot