Vísbending - 11.05.1988, Blaðsíða 4

VÍSBENDING
GRIKKLAND:____________________________
12% verðbólga, mikill halli á ríkissjóði
ogháirvextir__________________________
Árshraði verðbóigunnar er 12% um
þessar mundir og hefur verið það frá
ársbyrjun 1987. Þá var reynt að draga úr
halla á fjárlögum, en lánsþörfin sam-
svaraði eftir sem áður 12% af lands-
framleiðslu. Nú virðist tilraun til
aðhalds í ríkisfjármálum hafa mistekist
og lánsþörf ríkissjóðs er komin upp í
13% af landsframleiðslu. Hvort tveggja
hefur gerst, að tekjuskattar einstak-
linga hafa verið lækkaðir og útgjöld til
velferðarmála og fjárfestinga hafa auk-
ist.
Ein afleiðing mikillar lánsþarfar
ríkissjóðs er mjög háir vextir. Raun-
vextir á bankalánum voru komnir í 9% í
ársbyrjun 1988. Engu að síður er útlit
fyrir nokkurn uppgang í atvinnulífinu
og miklar fjárfestingar. Ágóði fyrir-
tækja hefur verið mikill og þrátt fyrir
háa vexti og tiltölulega mikla verðbólgu
virðist ríkja bjartsýni um framtíð at-
vinnulífsins.
BANDARlKIN:
Samþykktu frumvarp, sem á að
styrkja innlenda framleiðslu gagn-
vart erlendri_____________________
Fyrir skömmu samþykkti öldunga-
deild Bandaríkjaþings frumvarp, sem
ma. getur falið í sér auknar viðskipta-
hömlur. Þar áður hafði fulltrúadeildin
samþykkt frumvarpið og nú getur ekk-
ert stöðvað það, nema að Bandaríkja-
forseti beiti neitunarvaldi sínu. Þessu
hefur Reagan einmitt hótað og ef af
verður þarf samþykki tvo þriðju hluta
þingmanna í báðum deildum til að frum-
varpið verði að lögum. Eins og mál-
in líta út í dag gæti það vel gerst.
Það hefur löngum farið í taugarnar á
Bandaríkjamönnum, að á meðan
þeirra markaðir hafa verið tiltölulega
opnir fyrir innflutningi, þá hefur hið
sama víða ekki gilt gagnvart þeirra
útflutningi. Kröfur um innflutnings-
hömlur og/eða aukna styrki til handa
bandarískum fyrirtækjum hafa verið til-
tölulega almennar í Bandaríkjunum og
á þingi hafa einkum Demókratar tekið
upp þessar kröfur og nú sameinað í um-
ræddufrumvarpi.
Frumvarpið felur m.a. í sér, að for-
setanum er gert að bregðast við ósann-
gjörnum viðskiptahömlum annarra
þjóða með „tilhlýðilegum hætti“ til
ERLEND
FRÉHBROT
varnar bandarískri framleiðslu og í því
sambandi er forsetanum opnaðar ýms-
ar nýjar leiðir. Þar að auki eru í frum-
varpinu ákvæði um ríflega styrki til
handa starfsmönnum fyrirtækja, sem
m.a. á að verja í endurmenntun. Þá eru
atvinnurekendur skyldaðir til að láta
starfsmönnum í té vitneskju um lokun
fyrirtækja og uppsögn með 60 daga
fyrirvara.
Frumvarpið er búið að vera lengi í
smíðum og hefur tekið ýmsum breyt-
ingum. Um tíma leit jafnvel út fyrir að
tillögur um hömlur yrðu ennþá strang-
ari en raunin varð á. Talsmenn banda-
ríkjastjórnar hafa í viðtölum við er-
lenda aðila gert fremur lítið úr áhrifum
þeirra tillagna sem felast í frumvarpinu
á milliríkj aviðskipti. En yfirleitt hefur
samþykkt frumvarpsins verið tekið
ákaflega illa um allan heim og það þótt
vera skref aftur á bak og úr tengslum við
almenna þróun í átt til meira viðskipta-
frelsisíheiminum.
OECD:________________________________
Skipulagsbreytingar nauðsynlegar
til að leiorétta misvægi og draga úr
atvinnuleysi_________________________
Hagstjórnarnefnd OECD hefur ný-
lega endurskoðað álit sitt á stöðu og
horfum í efnahagsmálum aðildarríkj-
anna. Samkvæmt því er gert ráð fyrir
2,5-3,0% hagvexti íríkjunum aðmeðal-
tali ’88 og ’89 og að verðbólgan verði til-
tölulega lág. Hins vegar er áfram reikn-
að með miklu atvinnuleysi í flestum
Evrópulöndunum og jafnframt, að
misvægi í milliríkjaviðskiptum verði
áfram vandamál.
Að mati nefndarinnar blasir nú við
stjórnendum efnahagsmála, að tryggja
áframhaldandi hagvöxt og lága verð-
bólgu jafnframt því sem leiðrétta verð-
ur misvægið í milliríkjaviðskiptum.
Nefndin benti á að aukinni samvinnu í
gengismálum yrði að fylgja skipulags-
breytingar og aðahald í ríkisfjármálum.
Annars væri of mikið lagt á stjórnun
peningamála, sem gæti endað með upp-
gjöf gagnvart verðbólgu.
Nefndinni þótti þrátt fyrir allt horfa
til betri vegar varðandi það misræmi
sem hefur ríkt í viðskiptum á milli
Bandaríkjanna og Japans. Nú væru
vænlegri líkur en áður á því að Banda-
ríkjunum tækist að minnka ríkissjóðs-
hallann og ljóst væri að sparnaður væri
þar að aukast. Og Japanir hafa gert
ýmsar ráðstafanir til að örva eftirspurn
heima fyrir. Á heildina litið ættu þessar
ráðstafanir að draga úr viðskiptahalla
Bandaríkjanna og minnka afganginn á
viðskiptum við útlönd hjá Japönum.
í Evrópu er atvinnuleysi höfuð-
vandamálið og að mati nefndarinnar er
ljóst að ekki dugir að beita ríkisfjármál-
um til að leysa vandann. í flestum land-
anna væri ríkissjóður rekinn með tals-
verðum halla og þessu fylgdu háir
vextir. Nauðsynlegt væri þess vegna að
ráðast í frekari skipulagsbreytingar,
sem fælu í sér minni ríkisafskipti.
Þannig yrði atvinnulífið sveigjanlegra
og aðlögunarhæfara. í þessu sambandi
voru nefnd þrjú svið. í fyrsta lagi afnám
ýmis konar markaðshafta, sem myndi
koma fram í kröftugra atvinnulífi, meiri
samkeppni og betri fjárfestingum. I
öðru íagi áframhaldandi umbætur í
skattamálum með það fyrir augum að
draga úr mismunun og efla framtak. Og
í þriðja lagi endurskoðun á ríkisumsvif-
um, sem fælu í sér minni styrki til land-
búnaðar og annarrar óarðbærrar starf-
semi, og þar með lægri skatta.
Peningum ríkissjóðs væri betur varið til
að efla samgöngur, menntun og sveigj-
anleika vinnuaflsins.
Það hlýtur að vekja athygli í þessu
sambandi hversu einhuga ríkin 24 í
OECD virðast vera um úrræði í efna-
hagsmálum um þessar mundir. Nú eru
það skipulagsbreytingar sem allir eru
sammála um að séu nauðsynlegar og
megininntak þeirra er minni ríkisaf-
skipti.
Ritstj. og ábm.: Finnur Geirsson.
Útg.: Kaupþing hf. Húsi Verslunarinnar,
Kringlunni 7.103 Reykjavík. Sími 68 69 88.
Umbrot oa útlitshönnun: Kristján Svansson.
Prentun: Isafoldarprentsmiðja hf.
Öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki afrita með
neinum hætti svo sem með Ijósritun eða á
annan hátt að hluta eða í heild sinni án leyfis
útgefanda.