Vísbending - 18.05.1988, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
og Portúgal einnig að hlýða, en
þessi lönd fá aðlögunartíma til 1996
að því er varðar veiðikvóta og
fjölda leyfilegra skipa.
Markaðsmál__________________________
Samkomulag EB um markaðsmál
varðandi fiskafurðir er frá 1981, en
Spánn og Portúgal hafa fengið sjö ára
aðlögunartíma frá janúar 1986. Sam-
komulagið nær til fjögurra höfuð-
atriða:
• Kröfur eru gerðar um tiltekin gæði,
stærð, þyngd og pökkun á fiskinum.
Pað fylgir sögunni, að eftirlit með
þessu hafi orðið strangara með ár-
unum.
• Samtök framleiðenda eiga að hlýta
vissum reglum að því er snertir
framleiðslu og sölustarfsemi. Þau
mega ekki einoka markaðinn, en
það má yfirfæra reglurnar á aðila
utan EB til að þeir trufli ekki mark-
aðinn. Pá er leyfilegt að styrkja sér-
staklega nýja aðila á markaðinum.
• Verðákvörðun fer eftir ákveðnum
reglum. í fyrsta lagi setur EB upp
nokkurs konar „viðmiðunarverð"
fyrir helstu fisktegundir áður en
vertíðin hefst. Pessi verð eru ákveð-
in með hliðsjón af markaðsverði og
væntingum um framboð og eftir-
spurn, en einnig m.t.t. tekna veiði-
manna og hagsmuna neytenda. Síð-
an setur EB það sem mætti kalla
„innheimtuverð" (“withdrawal
price“), sem er 70 til 90% af leið-
beiningarverði.( Þá ábyrgist EB
greiðslur fyrir fisk sem selst ekki
eða er af einhverjum ástæðum tek-
inn burt af markaðinum).
í öðru lagi geta samtök framleið-
enda sjálf sett lágmarksverð og
kveðið svo á um að þau selji ekki
framleiðslu meðlima sinna á lægra
verði. Þessi lágmarksverð mega
vera 10% undir og yfir innheimtu-
verði EB. Petta er gert í þeim til-
gangi að draga úr verðsveiflum.
í þriðja lagi og skv. vissum skil-
yrðum er veiðimönnum bætt upp
veiði, sem ekki selst á markaðinum.
Að hluta til kemur styrkurinn úr
sérstökum sjóði (European
Agricultural Guidance and Guar-
antee Fund), en því hærra hlutfall
sem ekki selst, því minni styrkur.
Þessu til viðbótar er styrkjum út-
hlutað til að standa undir geymslu-
kostnaði á vissum fisktegundum.
Þá njóta tilteknir framleiðendur
vissra forréttinda (t.d. laxa- og
humarframleiðendur) og einnig
vissir túnfiskveiðimenn.
• Útflutningur sjávarafurða til landa
utan EB nýtur sérstakra styrkja, að
svo miklu leyti sem heimsmarkaðs-
verð er lægra en evrópuverðið. Á
hinn bóginn, ef innfluttur fiskur á
vissum tegundum er á óeðlilega háu
verði, þá setur EB upp sérstakt
verð sem tekur mið af viðmiðunar-,
innheimtu-, og markaðsverði. í
raun er hér um að ræða tolla, sem,
eins og segir í skýrslu EB, gera
magntakmarkanir á innflutningi ó-
þarfar. Reynist hins vegar framboð
á EB fiski ekki nægilegt, þá má fella
niður tolla, eins og nú háttar með
túnfisk og þorsk.
Skipulagsbreytingar___________________
EB hefur gengist fyrir ýmsum skipu-
lagsbreytingum í sjávarútvegi aðildar-
ríkjanna til að bregðast við ofveiði,
aukinni samkeppni og til að halda uppi
atvinnu. Dæmi um þetta eru útgjöld
bandalagsins til einstakra þátta sjávar-
útvegsmála árið 1985:
• 6 milljónir ecu voru veittar í þeim til-
gangi að draga úr sókn á fiskimið.
Var styrkur veittur fyrir hvert fiski-
skipatonn sem tekið var úr umferð.
• 65 milljónum ecu var úthlutað til ný-
bygginga og endurnýjunar fiski-
skipa og til fiskeldis.
• 3 milljónir ecu fóru til rannsókna á
ókönnuðum fiskimiðum og á ónýtt-
um fiskstofnum, og til samvinnu-
verkefna á milli togaraeigenda inn-
an EB annars vegar og landa utan
EB hins vegar, í þeim tilgangi að
nýta fiskimið þessara landa.
• 25 milljónir ecu voru veittar til að
bæta vinnsluaðferðir og markaðs-
setningu sjávarafurða.
Til viðbótar hafa ýmsir sjóðir innan
EB veitt lán og styrki til að aðstoða
veiðimenn við að verða sér úti um aðra
vinnu, og einnig til að aðstoða einstök
landssvæði sem fara illa út úr hinni
sameiginlegu fiskveiðistefnu. Enn-
fremur er áætlað að veita 27 milljónum
ecu til vísindarannsókna í sjávarútvegi
áárunum 1986-1989.
Samningar við lönd utan EB__________
Gagnvart löndum utan EB koma að-
ildarlöndin fram sem ein heild og
byggja þar á samkomulagi sem gert var
árið 1976. Frá þeim tíma hafa ýmsir
samningar verið gerðir við þjóðir utan
bandalagsins, sem tryggja EB löndun-
um aðgang að fiskimiðum þessara
þjóða. Greint hefur verið á milli
þrenns konar samninga við aðrar þjóð-
ir:
• í fyrsta lagi hefur EB samið við Nor-
eg, Svíþjóð og Færeyjar um veiðar
innan fiskveiðilögsögu þessara
ríkja gegn því að þessar þjóðir fái
að veiða innan lögsögu EB.
• í öðru lagi hafa verið gerðir tvenns
konar samningar við Norður Amer-
íku. Annar við Bandaríkin, þar sem
EB ríkjunum leyfist að veiða tiltek-
ið umframmagn á grundvelli sögu-
legs réttar. Hinn samningurinn er
við Kanada, þar sem EB lönd fá að
veiða innan lögsögu Kanada gegn
því að Kanadamenn fái tollalækkun
á vissu útfluttu magni kanadísks
fisks til EB.
• í þriðja lagi hefur EB samið við ýmis
þróunarlönd (t.d. Guinea,
Madagaskar, Sao Tome og
Senegal) um aðgang að þeirra fisk-
veiðilögsögu í staðinn fyrir fjár-
hagsaðstoð. Fer aðstoðin einkum í
að styrkja sjávarútveg viðkomandi
landa. Svipaður samningur hefur
einnig verið gerður við Grænland,
en Grænlendingar sögðu sig úr EB
árið 1985.
Nýjustu umræður______________________
I síðasta mánuði var haldinn fundur
sjávarútvegsráðherra EB ríkjanna,
eða staðgengla þeirra, um sjávarút-
vegsstefnuna. I skýrslu sem formaður
sjávarútvegsnefndar EB, Antonio
Cardoso E Cunha, lagði fyrir fundinn,
er rakin þróun mála að undanförnu.
Þar kemur m.a. fram, að óánægja ríkir
með upplýsingastreymi á milli sumra
aðildarþjóðanna annars vegar og eftir-
litsaðila EB hins vegar og að nauðsyn
væri á betri samvinnu. Þá kemur fram,
að of stór skipafloti sé ein stærsta
hindrunin á vegi fyrir skynsamlegri
fiskveiðistefnu og að finna verði leiðir
til að hjálpa veiðimönnum, sem neyð-
ast til að hætta veiðum. Og gagnvart
veiðum utan EB segir í skýrslunni, að
slíkt hljóti einungis að vera skamm-
tímalausn, því að veiðigeta viðkom-
andi þjóða eigi eftir að vaxa. Hins veg-
ar bendir skýrslan á, að aðgangur að
EB markaðinum með sjávarafurðir sé
mikilvægur sem samningstæki, en á
slíkt liafi reynt gagnvart Kanada. í
þessu sambandi sé þó ósk EB sú, að
koma eigi á samstarfsverkefnum (joint
ventures) á milli EB og annarra þjóða.
3