Vísbending - 15.06.1988, Blaðsíða 3

róttæku skipulagsbreytingar hafa orðið
að veruleika. Og honum hefur tekist að
skapa ótrúlega mikla samstöðu um
þessar breytingar, þ.e. aukið frjáls-
ræði, minni ríkisafskipti, einkavæð-
ingu o.s.frv. í júlí í fyrra voru haldnar
kosningar og þar var stuðningur við að-
gerðir hans staðfestur. Raunar virðist
sem ekki sé lengur ágreiningur á meðal
þriggja helstu stjórnmálaflokka lands-
ins um þær skipulagsbreytingar sem nú
standa yfir. Eins og víðar er öll áhersla
nú lögð á gera atvinnulífið eins sam-
keppnisfært og kostur er á, en minna
ber á kröfum um „félagslegt réttlæti1'.
Hins vegar er ljóst að Portúgalar
EFNAHAGS-
BANDALAG
EVRÓPU
2.grein
Efling innri markaðar bandalags-
ins 1988-1992
Inngangur
Efnfahagsbandalag Evrópu(EB) er
stærsti milliríkjamarkaður í heimi.
Þetta er bæði vegna þess að löndin hafa
mikil viðskipti við lönd utan banda-
lagsins og vegna þess að löndin eru
mörg og viðskiptin teljast því alþjóðleg
andstætt því sem gerist í stóru landi
eins og Bandaríkjunum þar sem vörur
og þjónusta flæða milli fylkja án
landamæra. Viðskipti EB-landanna
innbyrðis hafa vaxið úr liðlega 30% ut-
anríkisverslunar þeirra í yfir 50% árið
1985. Þetta er að sumu leyti hrein
aukning viðskipta sem er öllum til
heilla en að öðru leyti er hún á kostnað
þeirra sem eru utan EB. Petta gildir að
því marki sem ytri tollmúrar banda-
lagsins hafa komið í veg fyrir eðlileg
eiga ennþá mjög langt í land með að ná
hinum þjóðunum í Evrópubandalag-
inu í lífskjörum. Landsframleiðsla þar
á mann ( f Portúgal búa tæplega 10
milljónir manna) er ennþá sú minnsta í
EB, eða aðeins 3.500 dollarar á ári. Til
samanburðar má geta þess að Grikkir
koma næstir með rúmlega 4000 dollara
og þar næst Spánn og írland með hátt í
8000 dollara. í Portúgal er menntun
einnig lakari en annars staðar í Evrópu
og sama á við um heilbrigðisþjónustu
og samgöngur. En ef svo fer sem horfir
virðist sem Portúgalar hafa alla mögu-
leika á því að bæta sig verulega áður en
langt um líður.
Ávinningur af virkum
innri markaði EB
Milljarðar ECU'
1. Afnám tollafgreiðslu ofl. 8-9
2. Niðurrif hafta í framleiðslu 57-70
Liðir 1-2 samtals 65-79
3. Samhæfing markaða og hag kvæmni framleiðslu í stórum stíl 62-107
4. Afnám viðskiptahamla 50
5. Sameiginlegt myntkerfi (þar af 0,5% vaxtalækkun = milljarðar ECU 30 20
6. Samræmd fjármálastefna 15
7. Breytt landbúnaðarstefna 15
8. Nýjar útboðsreglur 15
9. Sparnaður í rekstri banka, tryggingarfélaga og annarri þjónustu 50
Liðir 1 -9 samtals 232-277
Aukning VLF 4,24%
Verðlækkun 6,0%
Minnkun ríkishalla 2,2%
Viðskiptahalli 1,0%
Fjölgun starfa 2 milljónir
* Meðalgengi Ecu 1987: ECU= 1,15 US$
viðskipti við lönd utan þess en löndin í
þess stað fært viðskiptin inn á við.
..Áætlun 1992“
Efnahagsbandalagið hefur nú tekið
frumkvæðið í umþóttun efnahagslífs í
Evrópu. Með samþykkt 300 tillagna í
samkeppnishömlum og um örvun sam-
keppni er stefnt að því að standa
Bandaríkjunum og Japan á sporði og
lækna ,,evrópuveikina“ (euroscleros-
is), þ.e. atvinnuleysi og slakan hag-
vöxt. Pessar tillögur verða ekki tíund-
aðar hér í smáatriðum en reynt hefur
verið að meta hver árangur gæti orðið
af þessari innri aðlögun, sbr. yfirlit.
Ávinningurinn er ekkert smáræði.
Áætlað er að hagnaðurinn nemi 5000-
10000 milljörðum ísi.kr. eða 2-3 sinn-
um landsframleiðslu Dana, eða þá 20-
40 földum þjóðartekjum íslendinga.
Hagvöxtur yrði rösklega 4% meiri og
tvær milljónir manna fengju atvinnu til
viðbótar. Sumar áætlanir gera ráð fyrir
enn meiri afrakstri, eða um 6-8%
aukningu hagvaxtar og fjölgun starfa
um 3-5 milljónir, en þetta yrði á kostn-
að meiri verðbólgu. Af einstökum lið-
um er rétt að nefna að afnám viðskipta-
hindrana af ýmsu tagi er talið skila sér í
um 2% aukningu landsframleiðslu og
aukin samkeppni er talin lækka fram-
leiðslukostnað sem nemur öðru eins.
Er þetta raunhæft?
Flestum ber saman um að svo mikil
alvara sé að baki “áætlun 1992“ að hún
muni ganga eftir í öllum aðalatriðum
en líklegt sé að hún muni taka lengri
tíma í framkvæmd en fram til 1993.
Þess má geta að af 100 tillögum sem á
að vera búið að afgreiða hafa 70 verið
samþykktar. Við mat á því hvaða ár-
angurs megi vænta af auknu frelsi á
viðskiptasviðinu er fróðlegt að líta til
Bandaríkjanna(l).
Landflutningar með vörubifreiðum
milli fylkja voru nánast gefnir frjálsir
árið 1980 í Bandaríkjunum. Nýjum
umsóknum um flutningsleyfi fjölgaði
úr 5.910 árið 1976 í 27.706 árið 1981 en
fækkaði aftur í 13.544 árið 1985. Hluti
veittra leyfa af umsóknum jókst úr
70% árið 1976 í 99.9% árið 1985.
Skráðum flutningsaðiljum fjölgaði úr
um 18.000 árið 1980 í 33.548 árið 1984.
Jafnframt er talið að þjónusta hafi
batanað.
Svipaða sögu er að segja úr farþega-
flugi innan Bandaríkjanna, þótt þróun-
inni á því sviði sé ekki lokið og menn
deili meira um það hvort gæðum þjón-
ustunnar og öryggi hafi farið aftur eða
ekki. Fargjöld hafa stórlega lækkað,
þótt ég hafi ekki um það handbærar
tölur.
En til þess að “áætlun 1992“ standist
verður EB að reka efnahagsstefnu sem
stuðlar að framgangi hennar. Um þetta
verður fjallað í næstu grein.
3