Vísbending - 29.06.1988, Blaðsíða 1

VIKURIT UM
VIÐSKIPTIOG
ÉFNAHAGSMÁL
25.6 29. JÚNÍ1988
SAMRUNI
FYRIR-
TÆKJA
FÆRIST í
VÖXT UM
ALLAN HEIM
í Bandaríkjunum, þar sem fjár-
magnsmarkaður er hvað þróaðastur í
heiminum, á samruni fyrirtœkja sér
langa sögu. Oft hefurþað komið í bylgj-
um, að fyrirtœki rjúka til og kaupa sig
inn í annað, og ein slík hefur einmitt
verið að ganga yfir á undanförnum
mánuðum í Vesturheimi. En samruni
fyrirtækja hefur ekki bara fœrst í vöxt í
Bandaríkjunum heldur virðist sem alda
fyrirtœkjasamruna fœrist yfir um allan
heim. Petta er sérstaklega áberandi um
þessar mundir í löndum Evrópubanda-
lagsins, en einnig t. d. á Norðurlöndun-
um. Og það er einkennandi fyrir þessa
öldu fyrirtækjasamruna að hún er mjög
alþjóðleg. Fyrirtœki í Evrópu eru að
kaupa sig inn í eða yfirtaka fyrirtœki í
Bandaríkjunum, fyrirtœki í Japan
kaupa upp fyrirtœki í bœði Evrópu og
Bandaríkjunum og bandarísk fyrirtœki
leita einkurn eftir samruna við evrópsk
fyrirtœki. ísland hefur heldur ekkifarið
varhluta af þessari þróun, en hér er
samruni fyrirtœkja að mestu bundinn
við verslunar- og þjónustugreinar.
Samruni í Bandaríkjunum____________
í Bandaríkjunum hafa svipaðar
hreyfingar átt sér stað á bæði sjöunda
og áttunda áratugnum. Á þessum tíma
var í tísku að stór fyrirtæki á tilteknu
sviði færðu út kvíarnar og hösluðu sér
völl á einhverju öðru sviði. Árangur-
inn reyndist hins vegar ekki ýkja glæsi-
legur og nýleg könnun sýnir að flest
þessara fyrirtækja hafa síðan selt aftur
fyrirtækin sem þau keyptu.
í þetta skipti virðist ýmislegt annað
vera uppi á teningnum. Nú er meira
um það að fyrirtæki kaupi önnur fyrir-
tæki í sömu grein til þess að ná fram
meiri stærðarhagkvæmni og til þess að
ná betri fótfestu á erlendum mörkuð-
um. Svo er það líka til í dæminu, að
fyrirtæki prófi sig áfram og kaupi fyrir-
tæki í tilraunaskyni til að vita hvort þau
passi aðalstarfseminni, en líka til þess
að hagnast á sölu þeirra ef svo ber und-
ir.
Ef litið er til Bandaríkjanna sérstak-
lega mætti hugsa sér að fyrirtæki væru
að nýta sér óvenjulegar aðstæður sem
ríkja þar um þessar mundir. Lágir
vextir, tiltölulega lágt verð á hlutabréf-
um og e.t.v. ótti um að nýr forseti grípi
til íþyngjandi aðgerða á næsta ári gætu
hugsanlega átt sinn þátt í þessu. Og
Evrópubúar og Japanir njóta í þessu
sambandi auðvitað góðs af lágu gengi
dollars gagnvart þeirra myntum. Hins
vegar er það álit margra, að ólíkt fyrri
bylgjum af þessum toga, þá sé þessi
djúpstæðari og vari líklega lengur en
hinar. Menn búi að reynslu liðinna ára,
og nú er meira en áður lagt upp úr því
að stjórnendur hafi meiri yfirsýn yfir
reksturinn. Allt stefni þetta þess vegna
í átt til meiri hagkvæmni og sé svar við
síaukinni samkeppni í heiminum.
Samruni í Evrópu
Árið 1992 á eins og kunnugt er að
ríkja fullt frelsi í viðskiptum með vör-
ur, þjónustu, vinnuafl og fjármagn í
löndum Evrópubandalagsins og breyt-
ingar í þessa átt eru þegar komnar
fram. Ein afleiðing þessara breytinga
er einmitt vaxandi samruni fyrirtækja,
sem sjá sér hag í því að verða stærri og
vera þannig betur búin undir hina
auknu samkeppni. Fræg dæmi um
þetta eru samrunar banka á Spáni, en
nýlega sameinuðust stærsti og næst-
stærsti bankinn og einnig fjórði og
sjötti stærsti bankinn. Pótti ýmsum
tími til kominn, þar sem á Spáni munu
vera starfandi um 100 bankar og þar er
eitt bankaútibú á 1200 íbúa. Er kostn-
aður við bankastarfsemi mun hærri þar
en t.d. í Bretlandi, Frakklandi og
V.Þýskalandi. Danir hafa heldur ekki
látið sitt eftir liggja. Þar hafa litlir
bankar sameinast og nokkuð hefur ver-
ið um það að stærstu bankarnir kaupi
hlutabréf í öðrum bönkum upp að því
marki sem slíkt er leyfilegt. Þá hefur
einnig farið fram samruni bankastofn-
ana í löndum eins og V.Þýskalandi,
Hollandi og Belgíu.
Samruni fyrirtækja í Evrópu er þó
engan veginn bundinn við aðildarlönd
Evrópubandalagsins. Svíar hafa t.d.
verið stórtækir á undanförnum mán-
uðum og munu frá því í september s.l.
hafa eytt sem svarar til 8 milljarða doll-
ara til kaupa á erlendum hlutabréfum.
Volvo hefur t.d. yfirtekið hluta af
Leyland fyrirtækinu breska; Euroc,
sem er byggingarfyrirtæki, hefur á-
samt norsku fyrirtæki keypt annan
stærsta sementsframleiðanda í Bret-
landi og stærsta tryggingarfyrirtæki
Svíþjóðar hefur sameinast finnsku
tryggingarfyrirtæki og hyggst kaupa
helming hlutafjárins í öðru stærsta
tryggingarfyrirtæki í Noregi. Nýlega
tilkynntu svo tveir af stærstu bönkum á
Norðurlöndunum að þeir hyggðust
taka upp samvinnu sín á milli um
bankaþjónustu, og þegar reglur um er-
lendar fjárfestingar hafa verið rýmkað-
ar er búist við að norskir og danskir að-
ilar bætist í hópinn.
Hér hefur aðeins verið stiklað á
stóru en tína mætti til fjölmörg önnur
Efni:
• Samruni fyrirtækja færist
í vöxt
• Spár um gengi helstu
gjaldmiðla
• Erlend fréttabrot