Vísbending - 20.07.1988, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
ýmissa fleiri atriöi, svo sem mismun-
andi tegundar skattlagningar, hversu
auðvelt er að kaupa og selja með
skömmum fyrirvara o.s.frv.
í árslok 1987 var íbúðarverð í
Reykjavík það næsthæsta í tvo
áratugi, en hámarki náði það seinni
hluta árs 1982. Á fyrstu mánuðum
þessa árs hefur verðið hins vegar lækk-
að nokkuð(l).
Nýtt eða notað__________________________
Til langs tíma litið ættu markaðsöfl-
in að sjá til þess að ekki verði veruleg-
ur munur milli verðs á eldra húsnæði
og nýbyggingum. Til skamms tíma get-
ur hins vegar myndast talsverður mun-
ur þarna á. Hér kemur m.a. til að ný-
smíði tekur tíma sem gerir framboðið
tregbreytilegt. Sömuleiðis má stund-
um lesa það í þróunina að bæjarfélög
hafa verið treg til að úthluta nýjum
lóðum eða bundið nýbyggingar við til-
teknar tegundir eða stærð húsnæðis
sem ekki samsvara eftirspurninni.
Eins er það þekkt fyrirbæri að sveiflan
í byggingariðnaði er svolítið öðruvísi
en hagsveiflan, þ.e. hann nær toppi
fyrr en nær sér seinna upp úr öldu-
dalnum en hagkerfið almennt. Þetta
má m.a. greina í 2. mynd.
Veröálandi og hlunnindum___________
Sem sjá má af hinu breytilega fast-
eignaverði eftir því hvar er á landinu
er það mjög staðbundið. Þannig
hækkaði t.d. verð íbúða á Akureyri
mun meira á síðastliðnu ári en annars
staðar á landinu. Eins er um margar
tegundir eigna að ræða svo sem íbúðir,
atvinnuhúsnæði, lóðir og lendur jafnt
sem hlunnindi. Atvinnuhúsnæði, er
enn viðkvæmara fyrir hagsveiflunni
en íbúðarhúsnæði, sbr. verðþróunina
1983-1985. Breyttar aðstæður í þjóðfé-
laginu geta því valdið verðbreytingum
sem eru afar mismunandi fyrir hinar
ýmsu tegundir eigna og eftir því hvar
þær eru staðsettar. í lögum um fast-
eignamat er kveðið á um að miða skuli
matið við líklegt söluverð við stað-
greiðslu. Nú er það hins vegar afar
mismunandi hvaða eignir ganga kaup-
um og sölum og því oft erfitt að afla
nægilegra upplýsinga til að fá mark-
tæka niðurstöðu. Þannig má reikna
með að hinar nýju reglur um fullvirð-
isrétt og búmark hafi mikil áhrif á
gangverð bújarða alveg eins og kvóta-
reglur í fiskveiðum. Þar sem verð á
laxveiðiám er að nokkru leyti háð eft-
irspurn útlendinga fer verðmæti veiði-
réttar m. a. eftir gengi dollarans. Það
gæti jafnvel líka verið háð gengi hluta-
bréfa á kauphöllinni í New York (en
bandarískir forstjórar fá oft hluta af
kaupi sínu greiddan með hlutabréf-
um)! Sé litið á jarðvarmaréttindi fer
mat á þeim m.a. eftir verði annarra
orkugjafa, þannig að breytingar á olíu-
verði og framtíðarhorfur í þeim efnum
hafa áhrif á matið.
„Gengi fasteigna“____________________
Með tilliti til þess hve fasteignir eru
stór hluti eignamyndunar hér á landi
og vegna samkeppni þeirra við önnur
sparnaðarform væri ástæða fyrir fjöl-
miðla að birta reglulega upplýsingar
um verð á fasteignamarkaði ekki síður
en um gengi verðbréfa eða lánskjara-
vísitölu. Þótt margt megi lesa út úr
auglýsingum í dagblöðunum segja þær
þó aldrei alla söguna. Auglýst sölu-
verð segir ekkert um útborgunarhlut-
fall eða kjör áhvílandi og nýrra lána,
sem allt tekur breytingum. Vel grund-
uð vísitala fasteignaverðs og upplýs-
ingar um veltu á fasteignamarkaði
gefa góða vísbendingu um eftirspurn-
arstig í þjóðfélaginu rétt eins og tölur
um vaxtastig og sparifjárþróun.
„Gengi fasteigna" skiptir auk þess
bæði einstaklinga, fyrirtæki, sveitarfé-
lög og lánastofnanir miklu máli.
Hvorttveggja er að þær eru skattlagn-
ingarandlag og oft er krafist fasteigna-
veðs í lánaviðskiptum. Oft er miðað
við brunabótamat í þessu sambandi
sem er reist á allt öðrum forsendum.
Reyndar höfum við nýleg dæmi um
það að lánadrottnar hafa farið flatt á
því að brunabótamat hefur ekki reynst
í nokkru samræmi við markaðsverð
eigna.
(1) Markaðsfréttir, mars 1988, útg. af Fasteigna-
mati rikisins.
Mynd2
Fasteignaverð fjölbýlishúsa í Reykjavík m.v. lánskjaravísitölu
og kaupmáttur atvinnutekna
3