Vísbending - 05.10.1988, Blaðsíða 4

VÍSBENDING
NORDUR AMERÍKA:
Áhugi eykst íyrir sameiginlegum
marRaði Bandaríkjanna, Kanada og
Mexíkó_____________________________
Við höfum heyrt af áformum um frí-
verslunarsamning á milli Bandaríkj-
anna og Kanada, sem bíður nú sam-
þykkis þjóðþinga landanna, og nú er
farið að tala um að taka Mexíkó með í
hópinn. Fyrir Bandaríkjaþingi liggur
nú frumvarp sem gerir ráð fyrir að
Norður Ameríka öll verði fríverslun-
arsvæði og ýmislegt bendir til að
stuðningur við það fari vaxandi. Menn
viðurkenna að frumvarpið eigi langt í
land með að verða samþykkt, en strax
hafa komið fram jákvæð viðbrögð og
m.a. frá George Bush.
í skýrslu um málið kemur fram að
ávinningurinn muni verða mikill fyrir
allar þjóðirnar. Bandaríkin munu
njóta góðs af aukinni velsæld ná-
grannaþjóða sinna bæði sem seljandi á
betri mörkuðum og sem kaupandi. Þar
að auki væri það líka spursmál um ör-
yggi fyrir Bandaríkin að efnahagur
Mexíkó batnaði, þar sem slíkt myndi
stuðla að auknum pólitískum stöðug-
leika þar í landi. Kanada og Mexíkó
myndu síðan hagnast á því að eiga
frjálsan aðgang að einum stærsta
markaði veraldar og nytu góðs af bæði
bandarísku fjármagni og tækni.
Noröur Ameríku markaðurinn
Fólks- Árleg Þfrl. á
fjöldi fjölgun mann ('86)
Kanada 26,1m 0,7% $ 14.000
Mexíkó 83,5 2,4 1.850
Bandar. 246,1 0,7 17.500
Þegar litið er nánar á sérkenni þjóð-
anna þriggja virðast kostirnir við sam-
eiginlegan markað liggja í augum
uppi. Kanada er rík að auðlindum en
hins vegar er þjóðin mjög fámenn mið-
að við stærð landsins (aðeins sjö
manns á hverja fermílu) og þess vegna
takmarkaðir markaðsmöguleikar.
Mexíkó hefur hins vegar gnægð fólks
og þarf nauðsynlega á fjármagni og
tækni að halda til að örva hagvöxt. Þar
fjölgar fólki hraðar en störfum. Og
Bandaríkin vantar hráefni og kannski
umfram allt fólk vegna hægrar fólks-
fjölgunar, en einnig nýja markaði.
SÖVETRlKIN:
Gjaldþrot fyrirtækja koma nú í fyrsta
skipti upp a yfirborðið______________
Að undanförnu hafa um 50 sovésk
ríkisfyrirtæki verið lýst gjaldþrota eða
ERLEND
FRÉTTABROT
ekki fær um að sinna greiðsluskyldum
sínum. Að að vísu var orðið gjaldþrot
(bankruptcy) ekki notað þegar listinn
yfir fyrirtækin 50 var nýlega birtur,
heldur talað um greiðsluvanhæfni. En
lög frá því í fyrra gera nú ráð fyrir að
greiðsluvanhæf fyrirtæki fái sex mán-
aða frest til að ráða sjálf fram úr
vandamálum sínum; að öðrum kosti
verði þau seld samvinnufyrirtækjum
eða lögð niður.
Þetta er liður í umbótaáætlun Gor-
bachevs, en hér áður fyrr hefði svona
lagað ekki getað gerst. Fyrirtæki sem
rekin voru með tapi voru einfaldlega
styrkt af ríkinu og er áætlað að slíkir
styrkir hafi kostað ríkið 10 milljarða
punda á hverju ári. Það háir hins vegar
þessum umbótum að engin skýr lög
um gjaldþrot eru til í landinu. Til að
byrja með er þess vegna búist við að
öllum viðskiptaaðilum viðkomandi
fyrirtækja verði gert viðvart og þeim
ráðlagt að leita fyrir sér annars staðar
um viðskipti. Og bönkum verður
sömuleiðis gert að stöðva lánafyrir-
greiðslu. Er nú talað um að ekki sé að-
eins þörf á gjaldþrotalögum heldur
einnig lögum sem verndi þá starfs-
menn sem segja verður upp.
BANDARÍKIN:
Gengi dollars aö ná stöðu^leika,
m.a. (yrir tilstuðlan iðnríkianna sjö
Gengi dollars gagnvart evrópu-
myntunum hækkaði sem kunnugt er
verulega í júní s.l.. Gengi þýska
marksins komst t.d. upp í 1,84/$ eftir
að hafa verið í kringum 1,70 frá því
febrúar. En allt frá því í júní hefur
gengi dollars verið tiltölulega stöðugt,
eða einhvers staðar á bilinu 1,84 til
1,89/$. Og jafnvel þótt flestir sérfræð-
ingar séu þeirrar skoðunar að dollar-
inn sé of hátt skráður í ljósi mikils við-
skiptahalla Bandaríkjanna, þá búast
margir þeirra við að þetta gengi muni
halda sér a.m.k. út árið.
Það spilar ekki síst inn í þessa spá,
að svo virðist sem seðlabankastjórar
og fjármálaráðherrar helstu iðnríkj-
anna séu sammála um að gera það sem
í þeirra valdi stendur til að halda í
horfinu. Það virðist vera orðin viðtek-
in skoðun á meðal þeirra sem stunda
gjaldeyrisviðskipti að seðlabankar
muni grípa til sinna ráða í hvert sinn
sem hætta er á að dollarinn fari upp
fyrir 1,90 mörk og 135 yen eða niður
fyrir 1,70 mörk og 125 yen.
Að vísu má ekki mikið út af bregða
til að gengið taki að sveiflast. Til dæm-
is, í kjölfar fundar fjármálaráðherra
og seðlabankastjóra iðnríkjanna sjö
(Bandaríkin, Japan, V.Þýskaland,
Frakkland, Bretland, Kanada og ítal-
ía), var fremur óljós yfirlýsing þeirra
um æskilegan stöðugleika gengis til-
efni þess að dollarinn hækkaði nokkuð
í verði. Seðlabankarnir brugðust hins
vegar skjótt við og seldu dollara til að
forðast frekari gengishækkun og virð-
ist markaðurinn hafa látið það sér gott
lynda, a.m.k. í bili. Það virðist því sem
að til skamms tíma litið sé talsverður
þrýstingur á hærra gengi dollars um
þessar mundir, sem samvinna seðla-
bankanna dragi úr.
SPÁNN:
Hækkandi vextir gegn verðbólgu
Seðlabanki Spánar hækkaði nýlega
vexti sína um eitt prósentustig og fylgir
þar með fordæmi flestra evrópskra
seðlabanka. Hækkunin kemur í kjöl-
far nýrra upplýsinga um hækkun verð-
bólgu, sem hefur þá verið 5,6% á sein-
ustu 12 mánuðum. Er þetta mun meiri
hækkun en stefnt hafði verið að, en
takmark stjórnvalda var að halda
verðbólgu innan þriggja prósenta á ár-
inu. í yfirlýsingu bankans segir m.a.
að vaxtahækkunin stuðli að því að
uppræta þenslu, sem ella myndi stefna
í voða vaxandi hagvexti og fjölgun at-
vinnutækifæra.
Þetta kom á óvart því skömmu áður
höfðu viðskiptabankar verið hvattir til
að lækka kjörvexti úr 15-16% niður í
um 13%. Þykir nú Ijóst að þeir verða
að hækka vexti, jafnvel til fyrra horfs.
Ritstj. og ábm.: FinnurGeirsson.
Útg.: Kaupþing hf. Húsi Verslunarinnar,
Kringlunni 7.103 Reykjavík. Sími 68 69 88.
Umbrot oa útlitshönnun: Kristján Svansson.
Prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki afrita með
neinum hætti svo sem með Ijósritun eða á
annan hátt að hluta eða í heild sinni án leyfis
útgefanda.