Vísbending - 04.01.1989, Side 1

VIKURIT UM
VIÐSKIPTIOG
EFNAHAGSMÁL
1.7 4. JANÚAR1989
MIKIL
ÓVISSA
UMÁRIÐ
FRAM-
UNDAN
Ekki sístvegna skorts
á skýrri stefnu
Árið 1988 var tími fremur lítilla
breytinga á helstu hagstœrðum.
Landsframleiðsla, þjóðarútgjöld, út-
flutningur og kaupmáttur ráðstöfun-
artekna munu ef að líkum lœtur drag-
ast lítillega saman og verður
breytingin væntanlega vel innan við
2% í þessum hagstœrðum. Engu að
síður var árið tími verulegra umskipta
í efnahagsmálum. í fyrsta lagi er til
samanburðar árið 1987 þar sem gífur-
legur vöxtur átti sér stað á flestum
sviðum og margir voru vœntanlega
innstilltir á áframhaldandi vöxt. í
öðru lagi urðu vextir hærri en áður
hefur tíðkast og í þriðja lagi einkennd-
ist árið af mikilli óvissu og ringulreið í
hagstjórn. Við upphaf nýs árs er fátt
sem bendir til þess að óvissa í hag-
stjórn verði eitthvað minni á þessu ári.
Stjórnvöld halda t.d. uppteknum
hætti að boða til efnahagsráðstafana
án þess að Ijóst sé hver stefna þeirra
er. En að svo miklu leyti sem hana má
ráða af skoðunum forsœtisráðherra,
sem hefur fundið sökudólg í “frjálsu
fjármagni", þá er hœtt við að langþráð
jafnvægi í þjóðarbúskapnum verði
enn fjarlœgara takmark en áður.
fhverju felst vandinn?
Allir eru út af fyrir sig sammála um
að hlutverk stjórnvalda sé að gera það
sem í þeirra valdi stendur til að ná svo-
nefndu jafnvægi í þjóðarbúskapnum.
í stuttu máli felur það í sér að þjóðar-
útgjöld verði ekki meiri en þjóðar-
tekjur, sem um leið skapar skilyrði til
að hafa stöðugt verðlag. Efnahags-
vandinn í sinni einföldustu mynd er
einmitt sá að útgjöld hafa verið meiri
en tekjur og umframeyðslan hefur
verið fjármögnuð með lántökum.
Þetta viðheldur umframeftirspurn eft-
ir vörum og þjónustu, vinnuafli og
fjármagni, og birtist í hærra verði,
hærri launum og hærri vöxtum en
ella. Óhófleg þensla hefur þannig ein-
kennt efnhagsástandið í talsvert lang-
an tíma og það var út af fyrir sig óum-
deilt. Menn deila hins vegar um
ástæður fyrir þenslu og þar með um
ráð við henni. Sumir halda því fram að
verðbólgu megi fyrst og fremst rekja
til kostnaðarhækkana, t.d. hækkana
launa, vaxta og skatta. Einfaldasta
lausnin sé því Jú áð tókka'þéssi'ikostn-
aðartilefni eða draga úr vexti þeirra,
-í i; s i g
þ.e. lækka laun, vexti og skatta, eða
eitthvað af þessu. Þessi skoðun er um
þessar mundir ríkjandi hér á landi í
stefnu stjórnarflokkanna. í gildi er
t.d. bæði verð- og launastöðvun og
unnið er að því að lækka raunvexti
enn frekar en orðið er. Raunvaxta-
lækkun er orðin lykilatriði í stefnu
stjórnarflokkanna ef marka má um-
mæli forsætisráðherra, sem sér í háum
raunvöxtum orsök bæði þenslu og
samdráttar.
Flestir hafa þó á þeirri reynslu að
byggja að þegar verð lækkar þá verð-
ur auðveldara en áður áð verða sér úti
um vöruna. Eftirspurnin eykst að
öðru óbreyttu. Sama gildir um verð á
Eflli:______
• Mikil óvissa umjírið framundan
• Evrópska myntsamstarfiö
-síðari grein
• Erlend fréttabrot
Helstu hagstærðir Magnbreyting frá fyrra ári % 1987v 198821
Einkaneysla 14,0 -1,0
Samneysla 5,5 2,0
Fjárfesting 15,7 -2,7
Neysla og fjárfesting alls 12,7 -0,8
Útfl. vörur og þjónusta 4,0 -1,0
Innfl. vörur og þjónusta 22,9 2,2
Framleiðsla sjávarafurða 7,5 -1,4
Lndsframleiðsla, verg 6,6 -1,4
Þjóðartekjur, vergar 8,2 -2,0
Kaupmáttur ráðstöfunartekna 20,4 -0,7
Viðskiptajöfnuður, % af VLF -3,5 -4,6
1) bráðabirgðatölur.
2) Spá