Vísbending - 04.01.1989, Blaðsíða 4
VÍSBENDING
ÍSRAEL:
Afnema hömlur á erlendar lántökur
Seðlabankinn í ísrael hefur nýlega
fellt úr gildi lög sem takmörkuðu er-
lendar lántökur ísraelskra fyrirtækja.
Mun það vera liður í áætlun um að af-
nema fyrir fullt og allt hömlur á við-
skipti með erlendan gjaldeyri. Að
sögn seðlabankans er þetta gert fyrst
og fremst með það fyrir augum að
auka samkeppni á meðal ísraelskra
banka svo að vextir megi lækka.
Vextir í ísrael eru nú óvenju háir og
munu fyrirtæki greiða einhvers staðar
á milli 20 og 25% raunvexti af banka-
lánum til skamms tíma. Þetta munu
vera allt að þrisvar sinnum hærri vext-
ir en samkeppnisaðilar á Vesturlönd-
um greiða fyrir sín lán.
Engu að síður láta forsvarsmenn
fyrirtækja sér fátt um finnast. í raun,
segja þeir, hafa þau fyrirtæki sem á
annað borð njóta lánstrausts erlendis
nú þegar aðgang að erlendu lánsfé.
Og þeir halda því fram að aukið frjáls-
ræði á þessu sviði muni ekki stækka
hóp þessara fyrirtækja. Verðbólga í
fsrael er nú í kringum 20% og háir
vextir kunna að vissu leyti að vera
svar við því.
AUSTURRÍKI:
Sækja um aöild að EB á árinu
Það hefur lengi legið í loftinu að
Austurríkismenn, sem eru aðilar að
EFTA, munu sækjast eftir inngöngu í
Evrópubandalagið. Nú virðist stefna í
að af þessu verði einhvern tímann á
þessu ári þótt ennþá eigi eftir að ganga
frá ýmsum lausum endum. Stjórnar-
flokkarnir tveir, Sósíalistaflokkurinn
og Þjóðarflokkurinn sem er íhalds-
samur, munu vera sammála um kosti
aðildar en Þjóðarflokkurinn leggur
samt meiri áherslu á að ganga frá um-
sókn sem fyrst. Formaður hans gegnir
nú embætti utanríkisráðherra og get-
ur í krafti embættis síns lagt fram um-
sókn hvenær sem er. Og nú leggja
ýmsir ráðgjafar flokksins hart að ut-
anríkisráðherra að hann gangi frá um-
sókn fyrir kosningar í mars til að afla
flokknum hylli sem evrópusinnuðum.
Hlutleysisstefna Austurríkis hefur
löngum þótt helsta hindrunin á vegin-
um fyrir aðild að EB og ennþá er ekki
útséð um hvernig farið verður með
það mál. Að vissu leyti eru Austurrík-
ERLEND
FRETMOT
ismenn bundnir af samkomulagi sem
gert var árið 1955 og undirritað af Sov-
étríkjunum, Bandaríkjunum, Frakk-
landi og Bretlandi um að Austurríki
yrði hlutlaust ríki. Og sérstakur samn-
ingur var gerður við Sovétmenn á
sama ári um að Austurríkismenn
gerðust ekki aðilar að hernaðar-
bandalagi, leyfðu ekki herstöðvar á
sínu landssvæði og hefðu óháða utan-
ríkisstefnu.
Afstaða Sovétmanna hefur löngum
verið sú að aðild að EB samræmdist
ekki hlutleysisstefnu Austurríkis-
manna. Á hinn bóginn hafa þeir ekki
formlega sett sig upp á móti þeim
aukna þrýstingi á aðild sem hefur átt
sér stað að undanförnu. Og í sjálfu sér
þyrfti aðild að EB ekki að þýða brot á
hlutleysisstefnunni. Hins vegar gætu
vel komið upp mál sem ógnuðu hlut-
leysinu. Dæmi um þetta er hugsanlegt
viðskiptabann EB gegn einstökum
löndum. Ljóst er að Austurríki mun
halda hlutleysi sínu til streitu með ein-
hverjum hætti, jafnvel þótt farið verði
af stað með umsókn á þessu ári.
Það er haft eftir ráðherra í stjórn-
inni að helsta ástæðan fyrir því að
Austurríkismenn sæki nú um aðild sé
sú að þeir vilji vera með í ráðum um
það hvernig skipulagi viðskipta verði
háttað innan EB. Það sé ekki nóg að
fylgjast með utanfrá og of hægt gangi
að nálgast EB í gegnum Fríverslunar-
samtök Evrópu (EFTA).
TYRKLAND:________________________
Seðlabankinn fer fram á meira sjálf-
stæði
Verðbólga í Tyrklandi hefur löngum
verið mikil og aðeins ísland kemst
með tærnar þar sem Tyrkir hafa hæl-
ana í þeim efnum af löndum OECD.
Verðbólgan mældist t.d. 86% á 12
mánaða tímabili fram til loka október
s.l.. Af þessu hafa menn þar eðlilega
nokkrar áhyggjur og sérstaklega þar
sem allt kapp er nú lagt á að gera
landið í stakk búið til að það geti gerst
aðili að Evrópubandalaginu.
Það er almennt viðurkennd skoðun
á meðal hagfræðinga að meginorsök
verðbólgunnar í Tyrklandi sé mikill
fjárlagahalli sem fjármagnaður sé
með seðlaprentun. Og seðlabankinn
er sama sinnis. Seðlabankastjórinn,
Rusdu Saracogiu, lýsti því nýlega yfir
að bankinn þyrfti að vera sjálf-
stæðari gagnvart ríkisstjórninni.
Hann kvartaði t.d. undan því sem
hann nefndi „verðbólguþrýstihóp",
en hann samanstæði af fólki sem
hagnaðist á niðurgreiddum vöxtum og
miklum peningamagnsvexti. Ríkis-
sjóður, ráðuneyti og ríkisfyrirtæki
hefðu átt of auðvelt með að verða sér
úti um peninga og úr þessu þyrfti að
draga.
BRETLAND:___________________________
Atvinnuleysi á niðurleið enverð-
bólga á uppleið
Atvinnuleysi í Bretlandi hefur ekki
verið lægra en það nú er í ein sjö ár og
hefur farið samfellt lækkandi í 28
ntánuði. Atvinnuleysið er nú 7,5% á
öllu Bretlandi og samsvarar það því
að 2,1 milljón manna séu atvinnulaus-
ir. Það er hins vegar mjög mismun-
andi hvernig atvinnuleysið skiptist á
landssvæði. Það er langmest á Norður
írlandi (15,9%) og þar næst í nyrstu
héröðum í Englandi og í Skotíandi
(10-11%). Atvinnuleysið er hins vegar
minnst í Suður Englandi, en þar er
það 4-5%.
Þessar nýjustu tölur þykja benda til
þess að þjóðarbúskapurinn haldi
áfram að dafna þrátt fyrir mjög háa
vexti. Vextir hafa sem kunnugt er far-
ið ört hækkandi á þessu ári að tilhlut-
an fjármálaráðherrans og er það gert
til að halda aftur af vaxandi verð-
bólgu. Hún er nú komin upp í 6,4%,
en það er verbólguhraðinn í bæði
október og nóvember. Engu að síður
hefur framleiðni haldið áfram að vaxa
og samsvarar aukningin síðustu mán-
uði 7% árlegri hækkun.
Ritstj. og ábm.: Finnur Geirsson.
Útg.: Kaupþing hf. Húsi Verslunarinnar,
Kringlunni 7.103 Reykjavik. Sími 68 69 88.
Umbrot og útlitshönnun: Kristján Svansson.
Prentun: Isafoldarprentsmiðja hf.
Öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki afrita með
neinum hætti svo sem með Ijósritun eða á
annan hátt að hluta eða í heild sinni án leyfis
útgefanda.