Vísbending - 09.01.1992, Blaðsíða 2

13 milljarða króna fjárfestingu standa
ónotaða. Miðað er við 5,5% raunvexti
og 40 ára afskriftatíma, en þessar for-
sendur notaði Þjóðhagsstofnun þegar
hún reiknaði arðsemi af sölu rafmagns
til Atlantsáls. Kostnaðurinn við að láta
Blönduvirkjun vera ónotaða í eitt ár er
um það bil einn milljarður miðað við
þessar forsendur. Smám saman eykst
raforkunotkun í landinu og þessi kostn-
aðurdregst saman. Aðlíkindum verður
hann að fullu úr sögunni einhvern tíma á
árunum 2000-2010. Ætla má að kostn-
aður vegna offjárfest ingar komi eingöngu
niður á rafmagnsverði til almennings-
rafveitna, þar eð fastir samningar gilda
um verð til stóriðju. Tekjur Lands-
virkjunar af raforkusölu til almennings-
veitna eru um fjórir milljarðar á ári, en
tæp 60% af söluverði rafmagns í
Reykjavík má rekja til orkukaupa af
Landsvirkjun (hjá rafmagnsveitum á
Iandsbyggðinni er þetta hlutfall lægra).
Ef ekki þyrfti að bera kostnað af Blöndu-
virkjun mætti því lækka rafmagnsverð í
Reykjavík um tæp 15%, án þess að
afkoma raforkufyrirtækja breyttist. y
/
Utlánsvextir
1991
Ólafur K. Ólafs
Á árinu 1991 var talsverð umræða
um vexti banka og sparisjóða, einkum
undir lok ársins. Raunvextir á útlánum
á árinu 1991 voru þeir hæstu um langt
skeið ef árið 1988 er undanskilið. Það
er athyglisvert í ljósi lágra vaxta á fyrri
hluta árs 1991. Þetta bendir til þess að
útlánsvextirhafi verið rnjög háir á seinni
hlutaárs 1991. Héráeftirervarpaðljósi
á vexti einstakra banka og sparisjóða og
þann mun sem var á vöxtum þeirra á
árinu 1991, sbr. töflu.
Misháir víxilvextir
Á árinu 1991 voru raunvextir 30 daga
almennra víxillána 5-6% á I. og II. árs-
fjórðungi, 11-12% á III. en 17,5-19,6%
á IV. ársfjórðungi. Sparisjóðirnir voru
með lægstu vextina ásamt Búnaðar-
banka en Landsbanki og Islandsbanki þá
hæstu.Áárinu 1991 hækkuðu víxilvextir
um 1-1,5 prósent, mest hjá Landsbanka
en minnst hjá Islandsbanka. Raunvextir
svonefndraviðskiptavíxla voru um 8%á
fyrri hluta árs 1991, 14-15% á III. árs-
fjórðungi en 21 -23% á IV. ársfjórðungi.
Meðalraunávöxtun viðskiptavíxla á
árinu 1991 var 13% en 11,4% 1990.
Sambærileg þróun átti sér stað á
vöxtum alnrennra skuldabréfalána
bankannaog vöxtum víxillána. Miðað
viðB flokk í svonefndu kjörvaxtakerfi
voru raunvextir banka og sparisjóða frá
5-6% á fyrri hluta árs 1991 en 11-20%
á seinni hluta. Allt að 2,5 prósenta
munur var á vöxtum Landsbanka og
sparisjóðaálV. ársfjórðungi, sjátöflu.
Raunvextir skuldabréfa hjá bönkum
hækkuðu um eitt prósent á árinu 1991
en 0,4 prósent hjá sparisjóðunum.
Skuldabréfavextir, B flokks, voru hæstir
h já Landsbankaog Islandsbanka 10,1 %
en lægstirhjá sparisjóðunum 9,6%.
Vísitölubundin lán
Á árinu 1991 voru bankar og
sparisjóðir nokkuð samstíga í
breytingum vaxta á vísitölubundnum
lánum en meðaltal þeirra fór úr 8% í
10% um mitt ár. Vextir bankanna voru
að meðaltali 9,1-9,4% á árinu 1991 en
7,6-8,5% 1990.
Háir raunvextir
yfirdráttarlána
Raunávöxtun yl'irdráttarlána var
óvenju há á árinu 1991, einkum á IV.
ársfjórðungi. Á fyrri hluta árs var raun-
ávöxtun lánanna, miðað við 90% nýt-
ingu yfirdráttarheimildar, 10-12%, 16-
18% á III. en 24-26% á IV. fjórðungi.
Vegnir meðalvextir yfirdráttarlána
voru um 16% á árinu 1991 en 15%
1990. Lægstu vextirvoru hjáBúnaðar-
banka enda þótt hlutfallsleg hækkun
1991 hafi verið mest hjá honum, 1,3
prósent. Hæstu vextir voru hjá íslands-
banka og Landsbanka og var allt að 1,3
prósenta munur að meðaltali á hæstu
og lægstu vöxtum yfirdráttarlána 1991.
Breytingar í forystu hárra
útlánsvaxta
Þegar vextir banka og sparisjóða
lækkuðu á haustmánuðum varð fljót-
lega ljóst að sparisjóðir og Búnaðar-
banki tóku stærri skref í lækkun vaxta á
óverðtryggðum lánum en Landsbanki
og íslandsbanki. Á árinu 1991 voru
hæstu vextir hjá Landsbanka og íslands-
banka en á árinu 1990 var Islandsbanki
ásantt sparisjóðunum yfirleitt með
hærri vexti en aðrir. Hugsanlega eru
ástæður þessara umskipta auknar af-
skriftir útlána. M.a. má rekja háa
útlánsvexti á árinu 1991 lil aukinnar
samkeppni um sparifé á fjármagns-
markaðinum og almennt góðrar
ávöxtunar sem sparifjáreigendumhefur
staðið til boða.
ÍSBENDING
^Raunvextir útlána
banka og sparisjóða,
Lántökugjöld og annar kostnaður ekki
meðlalinn
LÍ ÍB BÍ SP Meðal
vextir
Almenn víxillán 3
1990 9,1 9,4 8,9 8,9 9,1
1991 10,6 10,4 10,0 10,0 10,4
I’91 6,2 6,2 6,2 6,2 6,3
II’91 5,4 5,4 5,2 5,4 5,4
III ’91 11,7 11,3 11,3 11,3 11,5
IV’91 19,6 19,3 17,8 17,5 18,8
Viðskiptavíxlar2
1990 11.2 11,8 10,8 11,5 11,4
1991 13,1 13,3 12,6 12,7 13,0
I’91 8,7 8,2 8,7 8,5 8,5
II ’91 7,8 7,9 7,7 7,6 7,8
III ’91 14,3 14,8 13,9 14,0 14,4
IV’91 22,3 23,0 20,5 21,1 22,0
Óverðtryggð skuldabréf3
1990 9,1 9,3 8,9 9,3 9,2
1991 10,1 10,1 9,8 9,6 10,0
I ’91 5,5 5,9 6,1 5,9 5,8
1I’91 4,6 4,9 5,0 4,9
4,9 III'91 11,1 10,6 10,9 10,6 11,0
IV’91 19,6 19,2 17,7 17,2 18,8
Vísitölubundin lán 3
1990 7,6 8,5 7,9 8,3 8,0
1991 9,1 9,4 9,1 9,3 9,1
I ’91 7,7 8,4 8,2 8,3 8,0
II’91 8,4 8,9 8,7 8,8 8,6
III ’91 10,1 10,2 9,7 10,0 9,9
IV’91 10,2 10,2 9,7 10,0 10.0
Yfirdráttarlán 4
1990 15,0 15,1 14,0 15,2 14,9
1991 16,0 16,3 15,3 15,6 15,9
I ’91 11,7 11,9 11,4 11,6 11,7
II ’91 10,7 11,1 10,2 10,8 10,8
III’91 16,9 17.4 16,6 17,2 17,1
IV’91 25,2 25,3 23,5 23,2 24,5
Afurðalán:
1990 9,5 9,3 8,9 10,0 9,3
1991 10,3 9,6 9,6 9,8 10,0
I’91 5,5 6,0 5,9 6,3 5,7
II ’91 4,7 5,0 4,7 5,3 4,8
III’91 11,4 10,1 10,7 11,0 11,1
IV’91 20,0 17,9 17,7 17,1 19,1
1 Raunvextir eru miðaðir við breytingar
lánskjaravísitölu á hverjum tíma.
2Raunávöxtun 30 daga víxla.
3 Vextir einstakra banka og sparisjóða
samkvæmt B flokki kjörvaxtakerfisins en
meðaltalið er hins vegar af öllum lánum í
kjörvaxtakerfinu.
Höfundur er
viðskiptafrœðingur
4 M.v. 90% nýtingu yfirdráttarheimildar.
Heimildir: Seðlabanki Islands, útreikningar
\hofundan_____________________________________^
2